3 thập kỷ ghép tạng Việt Nam: Từ "người đi học" đến cải tiến quy trình

Từ "người đi học" đến cải tiến quy trình

Ghép tạng Việt Nam từ “người đi học” đến làm chủ kỹ thuật và cải tiến quy trình

Đây là chia sẻ của TS.BS Dương Đức Hùng - Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, bên lề Hội nghị Khoa học Quốc tế “Vai trò của ngoại khoa và ghép tạng trong kỷ nguyên hội nhập toàn cầu”. Hội nghị do Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức tổ chức ngày 1/11 tại Hà Nội.

3 thập kỷ ghép tạng Việt Nam: Từ người đi học đến cải tiến quy trình - 1

TS.BS Dương Đức Hùng - Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức phát biểu khai mạc hội nghị (Ảnh: Minh Nhật).

Theo TS Hùng, trong 15 năm gần đây, y học Việt Nam đã tiến triển rất nhanh. Hiện nay, nhiều kỹ thuật, trong đó có ghép tạng, đã tiệm cận trình độ của các nước phát triển.

TS Hùng chỉ rõ: “Ca ghép tạng đầu tiên của Việt Nam được thực hiện năm 1992 với sự hỗ trợ của chuyên gia nước ngoài. Thời điểm đó, chúng ta là người đi học. Nhưng chỉ sau một thời gian, Việt Nam đã hoàn toàn làm chủ được kỹ thuật, thậm chí cải tiến quy trình cho phù hợp hơn với điều kiện thực tế”.

Chia sẻ tại hội nghị, TS Nguyễn Trọng Khoa - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) thông tin rằng, đến tháng 4 năm nay, Bộ Y tế đã công nhận 30 bệnh viện đủ điều kiện lấy, ghép bộ phận cơ thể người, 85 bệnh viện được đào tạo vận động hiến tạng, đánh giá chết não và 12 cơ sở y tế được cấp phép hoạt động ngân hàng mô.

3 thập kỷ ghép tạng Việt Nam: Từ người đi học đến cải tiến quy trình - 2

TS Nguyễn Trọng Khoa - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Ảnh: Minh Nhật).

“Việt Nam đã thực hiện ghép được 6 loại bộ phận cơ thể người. Tổng số ca ghép đã thực hiện là 9.805 ca, trong đó có 8.904 ca ghép thận, 754 ca ghép gan, 126 ca ghép tim, 13 ca ghép phổi, 3 ca ghép chi trên và 2 ca ghép ruột, cùng hàng trăm ca ghép mô (ghép giác mạc, ghép da, tế bào gốc)”, TS Khoa chia sẻ. Hiện, đã có hơn 120.000 người đăng ký hiến tạng sau chết/chết não.

Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức là trung tâm ghép tạng hàng đầu tại Việt Nam. Trong 15 năm qua, cơ sở này ghi nhận tỷ lệ các trường hợp lấy và ghép đa tạng ngày càng tăng, góp phần cứu sống nhiều bệnh nhân suy tạng giai đoạn cuối.

Thống kê trong năm 2024 ghi nhận 20 bệnh nhân chết não hiến tạng, tăng gấp nhiều lần so với năm 2010, thời điểm chỉ có 3 trường hợp.

Điều chỉnh khung pháp lý để phát triển ghép tạng Việt Nam

Theo TS Khoa, để phát triển mạnh mẽ hơn nữa lĩnh vực ghép tạng ở Việt Nam, vẫn còn nhiều khó khăn cần tháo gỡ, trước hết là khung pháp lý.

Luật hiến, lấy, ghép mô và bộ phận cơ thể người đã ban hành được 19 năm, nên có nhiều quy định không còn phù hợp với thực tế.

3 thập kỷ ghép tạng Việt Nam: Từ người đi học đến cải tiến quy trình - 3

Ghép tạng giúp mang đến cơ hội sống cho những người bệnh hiểm nghèo (Ảnh: Mạnh Quân).

TS Khoa dẫn chứng, luật cũ chưa có quy định về người chết tuần hoàn, quy định về nguồn lực cho ghép tạng, cũng như tính toán các chi phí liên quan đến bảo hiểm y tế.

Cơ chế điều phối cũng cần được xem xét để nâng cao tính công khai, minh bạch, tránh tội phạm trong lĩnh vực mua bán tạng.

“Để làm được điều đó, trong luật cần có các điều chỉnh chặt chẽ và nhân văn”, TS Khoa nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, TS.BS Dương Đức Hùng cho rằng, đã đến lúc cần sửa đổi luật để phù hợp với thực tế y học và đạo đức xã hội, tạo hành lang pháp lý đầy đủ và linh hoạt hơn cho hoạt động ghép tạng.

Bên cạnh đó, quy định về sự đồng thuận của gia đình, dù người mất đã đăng ký hiến tạng khi còn sống, hiện pháp luật vẫn yêu cầu phải có sự đồng ý của thân nhân.

“Đây là rào cản lớn nhất khiến nhiều tạng quý bị chôn vùi thay vì cứu người”, ông nói.

3 thập kỷ ghép tạng Việt Nam: Từ người đi học đến cải tiến quy trình - 4

TS.BS Dương Đức Hùng cho rằng, đã đến lúc cần sửa đổi luật để phù hợp với thực tế y học và đạo đức xã hội (Ảnh: Minh Nhật).

Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đề xuất Việt Nam nên học tập mô hình của các nước tiên tiến, trong đó người đã đăng ký hiến tạng sẽ được công nhận tuyệt đối, không cần sự đồng thuận của gia đình.

Theo TS Nguyễn Trọng Khoa, dự kiến có 4 điểm mới trọng tâm trong Dự án Luật sửa đổi, bổ sung:

Điểm 1

Độ tuổi người hiến: Cho phép người dưới 18 tuổi hiến sau chết não nếu có sự đồng ý của cha mẹ hoặc người giám hộ.

Tách độ tuổi hiến sống theo hai nhóm: cùng huyết thống (≥18 tuổi) và không cùng huyết thống (≥30 tuổi).

Điểm 2

Bổ sung quy định về chết tuần hoàn.

Xác định chết não: nới lỏng quy định bắt buộc về thời gian giám định pháp y.

Bổ sung chuyên gia chẩn đoán hình ảnh trong quy trình xác định chết não.

Điểm 3

Chi phí và nguồn chi trả: ban hành danh mục chi phí hiến - ghép (khám, xét nghiệm, hồi sức, thuốc chống thải ghép, tái khám…).

Nguồn chi: từ bảo hiểm y tế, ngân sách nhà nước, các nguồn tài trợ hợp pháp.

Điểm 4

Tạo hành lang pháp lý cho y học tái tạo, ngăn ngừa thương mại hóa, bảo đảm an toàn và nhân đạo.

Bổ sung quy định cho các nghiên cứu về nguồn hiến, lấy, bảo quản và sử dụng tế bào gốc, máu, sản phẩm từ tế bào gốc.

3 thập kỷ ghép tạng Việt Nam: Từ người đi học đến cải tiến quy trình - 5

Giáo sư Ken Takasaki là một trong những phẫu thuật viên gan hàng đầu Nhật Bản và là người sáng tạo ra phương pháp cắt gan theo cuống Glissonean (Ảnh: Minh Nhật).

Tại hội nghị, các chuyên gia trong và ngoài nước cũng đã có những chia sẻ, trao đổi về những tiến bộ mới nhất trong lĩnh vực ngoại khoa và ghép tạng, góp phần thúc đẩy hợp tác quốc tế và nâng cao chất lượng điều trị cho người bệnh tại Việt Nam.

Hội nghị diễn ra trong một ngày với 4 phiên báo cáo khoa học chuyên sâu, tập trung vào các lĩnh vực mũi nhọn như: ghép tạng, phẫu thuật gan mật, tim mạch - lồng ngực, tiết niệu, tiêu hóa, sản phụ khoa, chấn thương chỉnh hình và liền thương.

Nguồn: https://dantri.com.vn/suc-khoe/3-thap-ky-ghep-tang-viet-nam-tu-nguoi-di-hoc-den-cai-tien-quy-trinh-20251101144008094.htm