Bài 1: Định vị không gian phát triển mới

Tỉnh Lâm Đồng có quy mô diện tích tự nhiên lớn nhất cả nước, với ba vùng sinh thái, gồm cao nguyên, trung du và duyên hải; hội tụ đủ các yếu tố biển, rừng, cửa khẩu, cảng biển… mở ra dư địa và tiềm năng phát triển rộng lớn.

Đây là điều kiện vàng để hình thành cực tăng trưởng mới, có quy mô đủ lớn, động lực đủ mạnh và tầm ảnh hưởng đủ sâu rộng, góp phần dẫn dắt xu thế kinh tế xanh và phát triển bền vững cho khu vực miền trung-Tây Nguyên và cả nước.

Mặc dù trước mắt sẽ gặp những thách thức, khó khăn; nhưng với không gian và vị thế phát triển mới, tỉnh Lâm Đồng có rất nhiều điều kiện thuận lợi mới để tập trung khai thác hiệu quả tiềm năng, thế mạnh và tạo sức bật trong giai đoạn mới.

Bài 1: ĐỊNH VỊ KHÔNG GIAN PHÁT TRIỂN MỚI

Trước sáp nhập, tỉnh Lâm Đồng, Bình Thuận và Đắk Nông đều có những đặc trưng riêng về điều kiện tự nhiên, kinh tế-xã hội, văn hóa… Khi đã hòa làm một sẽ tạo những tiềm năng, thế mạnh rất lớn và tỉnh Lâm Đồng đang đứng trước cơ hội lịch sử để xây dựng một cấu trúc liên kết vùng hiệu quả, tạo không gian phát triển mới để hiện thực hóa khát vọng phồn vinh, hạnh phúc.

Nhận diện tiềm năng, thế mạnh

Tỉnh Lâm Đồng có diện tích tự nhiên hơn 24 nghìn km2, lớn nhất cả nước; với 103 xã, 20 phường và đặc khu Phú Quý; dân số hơn 3,87 triệu người, đồng bào dân tộc thiểu số hơn 18,6% dân số của tỉnh. Lâm Đồng giáp các tỉnh Đắk Lắk, Đồng Nai, Khánh Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh, Vương quốc Campuchia và Biển Đông. Đồng chí Y Thanh Hà Niê Kđăm, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng khẳng định: “Việc hợp nhất ba tỉnh Lâm Đồng, Bình Thuận, Đắk Nông thành tỉnh Lâm Đồng là cơ hội lịch sử để ba địa phương cùng hợp lực, phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế của mỗi vùng, tạo nên một không gian phát triển mới rộng lớn và mạnh mẽ hơn”.

Điều dễ nhận diện trong thế phát triển mới của Lâm Đồng chính là du lịch, một trong những “trụ cột” phát triển kinh tế-xã hội địa phương. Với cung bậc rừng và biển, phong cảnh thiên nhiên tươi đẹp, cùng sắc màu văn hóa của các dân tộc… đã kiến tạo nên tài nguyên du lịch Lâm Đồng đa dạng, độc đáo từ biên giới đến hải đảo, từ rừng núi đến biển xanh. Kiến trúc sư Trần Đức Lộc (Lâm Đồng) cho biết: “Lâm Đồng có nền văn hóa đa dạng từ ba nền tảng các dân tộc Tây Nguyên, Chăm và Việt. Bên cạnh đó là tài nguyên du lịch, như Đà Lạt, Tà Đùng, Mũi Né, Phú Quý... có thể tạo nên một thương hiệu địa phương đặc biệt”.

Ở vùng cao nguyên, thương hiệu du lịch Đà Lạt lâu nay đã được định vị trên bản đồ du lịch trong nước và quốc tế. Phía tây Lâm Đồng là vùng đất gắn với cao nguyên Mnông, nơi có công viên địa chất toàn cầu UNESCO Đắk Nông, cùng các thác nước hùng vĩ Đray Sáp, Liêng Nung; khu sinh thái Nâm Nung, Tà Đùng cùng nhiều di sản văn hóa phi vật thể… có thể khai thác để phát triển du lịch khám phá, sinh thái, du lịch địa chất và du lịch cộng đồng. Vùng duyên hải là những bãi biển đẹp, khu nghỉ dưỡng đẳng cấp, hệ sinh thái đảo phong phú.

Lâm Đồng còn sở hữu các di sản, như Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, Mộc bản triều Nguyễn, Khu dự trữ sinh quyển thế giới LangBiang... tạo nên những sản phẩm du lịch đặc sắc, riêng có. Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Lâm Đồng Hồ Văn Mười nhấn mạnh, từ nhận diện tiềm năng, lợi thế, cần tìm ra đường đi đúng để xây dựng, phát triển thương hiệu du lịch Lâm Đồng ngàn hoa, Lâm Đồng biển xanh, Lâm Đồng đại ngàn, tạo sản phẩm du lịch độc đáo thu hút du khách.

Chuyến FAM Trip của các đơn vị, doanh nghiệp du lịch, lữ hành trải nghiệm hồ Tà Đùng.

Lâm Đồng là địa phương có diện tích đất sản xuất nông nghiệp thuộc tốp lớn nhất cả nước, với quy mô hơn 1 triệu ha; trong đó, diện tích sản xuất nông nghiệp công nghệ cao hơn 107,2 nghìn ha; diện tích nuôi trồng thủy sản khoảng 6.150ha. Lâm Đồng có nhiều thương hiệu nông sản nổi tiếng, đã được đăng ký quyền sở hữu trí tuệ, như rau, hoa, chè, cà-phê, lụa tơ tằm, cá nước lạnh, thanh long… đưa Lâm Đồng trở thành vùng kinh tế nông nghiệp hàng hóa hiệu quả cao; nông nghiệp sinh thái hữu cơ công nghệ cao, nông nghiệp thông minh và tuần hoàn quy mô lớn. Giáo sư, Tiến sĩ Mai Trọng Nhuận, nguyên Giám đốc Đại học quốc gia Hà Nội cho rằng: “Phát huy lợi thế về điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, văn hóa, lịch sử… Lâm Đồng sẽ khẳng định vị thế trong nông nghiệp và du lịch; sẽ là “siêu thị” nông sản xanh, sạch cho cả nước và điểm đến tươi đẹp, một “trạm sạc” sức khỏe cho du khách”.

Tuyển quặng bô-xít bằng băng chuyền tự động, khép kín, hiện đại tại Công ty Nhôm Đắk Nông-TKV.

Cùng với du lịch, nông nghiệp, ngành công nghiệp bôxít-alumin-nhôm sẽ là một trụ cột kinh tế trọng yếu của tỉnh Lâm Đồng. Với trữ lượng bôxít ước tính hơn 5,4 tỷ tấn nguyên khai, gần một nửa tài nguyên bô-xít cả nước; hiện hai dự án lớn là tổ hợp bô-xít-nhôm Lâm Đồng và nhà máy Alumin Nhân Cơ, do Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam (TKV) vận hành, mỗi năm cho ra khoảng 650 nghìn tấn alumin/nhà máy. Thời gian tới, Lâm Đồng tiếp tục gia tăng trữ lượng khoáng sản và tối ưu hóa chuỗi giá trị từ khai thác bô-xít, điều chế alumin đến luyện nhôm. Nhiều chuyên gia đánh giá, Lâm Đồng có cơ hội trở thành trung tâm công nghiệp bô-xít-alumin-nhôm của Việt Nam và thế giới.

Dư địa phát triển mới

Bức tranh toàn cảnh phát triển kinh tế-xã hội Lâm Đồng hiện nay được định hình khá rõ, ở vùng cao nguyên là trung tâm nông nghiệp công nghệ cao; vùng cây công nghiệp, cây ăn quả giá trị, công nghiệp khai khoáng… Ở phía đông nam giữ vai trò đầu mối kết nối ra biển, với lợi thế về năng lượng tái tạo và logistics ven biển. Sự liên kết cao nguyên-trung du-duyên hải giúp hình thành chuỗi giá trị liên ngành, chuỗi đô thị liên kết, vùng du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng và văn hóa đặc sắc, tạo nên một không gian phát triển liên thông, hiệu quả và bền vững.

Một góc khu vực trung tâm phường Phan Thiết, tỉnh Lâm Đồng.

Nhiều chuyên gia nhìn nhận, Lâm Đồng có vị thế địa lý rất đặc biệt, trải dài từ cửa ngõ tây nam của Tây Nguyên, có đường biên giới với Campuchia, đến dải bờ biển hơn 190km ở phía đông. Nếu được kết nối, kết hợp phù hợp sẽ mang lại cho Lâm Đồng lợi thế rất lớn, hiếm có; đồng thời, kiến tạo nên hành lang kinh tế kết nối “rừng vàng” và “biển bạc”, mở ra cơ hội phát triển toàn diện và bền vững. Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, Kiến trúc sư Trần Ngọc Chính cho biết, tỉnh Lâm Đồng mới có nhiều lợi thế, với cảng hàng không quốc tế Liên Khương, sân bay Phan Thiết, đường sắt bắc-nam, cao tốc bắc-nam, đang hình thành tuyến cao tốc Dầu Giây-Liên Khương; đường sắt dự kiến nối Đà Lạt-Phan Rang; các cảng biển và một số tuyến đường thủy nội địa có khả năng kết nối liên vùng. Việc hoàn thiện nâng cấp các quốc lộ, các tuyến đường kết nối nội tỉnh, liên vùng và cao tốc sẽ bảo đảm kết nối liên tỉnh liền mạch.

Lâm Đồng có lợi thế nổi trội về nông nghiệp công nghệ cao.

Lâm Đồng có bờ biển dài 192km; diện tích vùng biển rộng lớn, liên thông vùng biển Đông Nam Bộ, Đông Trường Sa, ngư trường rộng lớn và hệ thống đảo ven bờ phong phú, tiềm năng phát triển kinh tế biển rất lớn. Năm 2024, sản lượng khai thác hải sản của tỉnh đạt 239 nghìn tấn, tạo nguồn nguyên liệu quan trọng cho chế biến và xuất khẩu thủy sản; kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 226 triệu USD. Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Văn Chiến cho biết, địa phương đang định hướng phát triển bền vững kinh tế biển kết hợp bảo tồn sinh thái, bao gồm năng lượng tái tạo (điện gió, điện sóng), sản xuất hydro xanh, công nghiệp công nghệ cao ven biển và du lịch biển đảo. “Vùng ven biển tỉnh Lâm Đồng đặt mục tiêu đến năm 2030, có 80% vùng biển được bảo vệ đa dạng sinh học, đồng thời nâng cấp cảng biển, hệ thống logistics và trồng rừng ven biển nhằm ứng phó biến đổi khí hậu”, ông Chiến thông tin.

Đối với Lâm Đồng, phát triển rừng không chỉ là hoạt động kinh tế, mà còn là biện pháp hiệu quả để bảo vệ môi trường và tái tạo tài nguyên rừng.

Hiện trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng có hơn 1,1 triệu ha đất có rừng, tỷ lệ che phủ rừng đạt hơn 46,7% tổng diện tích tự nhiên toàn tỉnh. Toàn bộ diện tích rừng được bàn giao cho 41 công ty lâm nghiệp, ban quản lý khu bảo tồn thiên nhiên, ban quản lý rừng và 4 vườn quốc gia, cùng một số tổ chức, doanh nghiệp, đơn vị khác thực hiện quản lý. Các đơn vị chủ rừng đã giao khoán hơn 479 nghìn ha rừng cho hơn 20,5 nghìn hộ dân và 37 tập thể quản lý bảo vệ. Tiến sĩ Phạm S, chuyên gia về nông nghiệp cho rằng: “Đối với Lâm Đồng, phát triển rừng không chỉ là hoạt động kinh tế, mà còn là biện pháp hiệu quả để bảo vệ môi trường và tái tạo tài nguyên rừng, góp phần quan trọng vào mục tiêu tăng trưởng xanh trên nhiều lĩnh vực. Tỷ lệ che phủ rừng gần 47% là tiềm năng lớn để tỉnh tham gia thị trường tín chỉ các-bon”.

Nút giao trên cao tốc Vĩnh Hảo-Phan Thiết.

Lâm Đồng là vùng đất đa dạng và phong phú về địa hình, khí hậu, tài nguyên và văn hóa. Từ cao nguyên Lang Biang xanh mát, đến biển xanh cát trắng phía đông và những đồi bazan trù phú ở cao nguyên Mnông phía tây. Mỗi vùng miền, mỗi cộng đồng dân tộc nơi đây đang “dệt” nên bức tranh kinh tế-xã hội, văn hóa-lịch sử sống động và giàu bản sắc.

VĂN BẢO - THANH HẢI - VĂN YÊN

Nguồn: https://baolamdong.vn/bai-1-dinh-vi-khong-gian-phat-trien-moi-402762.html