Năm 2014, công tác lập bản đồ hệ sinh thái sáng tạo lần đầu tiên được tiến hành tại Việt Nam, điểm tên gần 40 không gian văn hóa sáng tạo. Năm 2025, khảo sát mới nhất do Hội đồng Anh khởi xướng cùng nhóm nghiên cứu đến từ các địa phương Đà Lạt, Đà Nẵng-Hội An, Hà Nội, Huế, và Thành phố Hồ Chí Minh ghi nhận gần 300 tổ chức và cá nhân trong mạng lưới hoạt động sáng tạo sôi nổi, đa dạng.
Các nhà quản lý, chuyên gia văn hóa đang chung tay để định vị Việt Nam trên bản đồ sáng tạo của khu vực và thế giới, để văn hóa và sáng tạo không chỉ là tài nguyên để khai thác, mà là sức mạnh để dẫn dắt sự phát triển bền vững của đất nước, trở thành động lực phát triển, đem lại sự thịnh vượng cho cộng đồng cả về vật chất và tinh thần.
'Vẽ' bản đồ sáng tạo Việt Nam
Tại Diễn đàn Sáng tạo châu Á năm 2025 với chủ đề "Tương lai bền vững từ nguồn lực văn hóa và sáng tạo" do tại Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Hội đồng Anh tại Việt Nam tổ chức ngày 28/11, các diễn giả đã đưa ra nhiều ý kiến và kinh nghiệm về phát triển ngành công nghiệp sáng tạo.
![b82bd471d80854560d19-1.jpg](https://media.vietnamplus.vn/images/d8f0fc948a89ba2e829cfb1cd2ed509b0a1ddb9edd1a3e1265127e5ad69395c70712b849fdaed655be9116c986a3ca641d175058d9a59d4e21100ddb41c54c45/b82bd471d80854560d19-1.jpg "Triển lãm "Khoa thi Hương cuối thế kỷ XIX" với chất liệu tre diễn ra tại Văn Miếu-Quốc Tử Giám, một không gian văn hóa sáng tạo nổi bật của Hà Nội. (Ảnh: PV/Vietnam+)")
Đưa ra nhận định chung về bản đồ sáng tạo tại Việt Nam, bà Nguyễn Phương Thảo, Giám đốc các chương trình Nghệ thuật và Công nghiệp sáng tạo, Hội đồng Anh tại Việt Nam, cho biết trong 10 năm trở lại đây, các không gian văn hóa sáng tạo đã dần trở thành những điểm sáng trong cộng đồng.
Những người sáng lập và làm việc tại các không gian này thực sự nhiệt huyết với sứ mệnh đem văn hóa, nghệ thuật và sáng tạo đến với cộng đồng, đồng thời đóng góp vào các tiêu chí phát triển bao trùm, hướng về một tương lai giàu giá trị bền vững cho mọi đối tượng trong xã hội.
Theo bà Nguyễn Phương Thảo, hiện đã có những mô hình hợp tác công tư thành công, và hình thức đầu tư tư nhân cho các phức hợp nghệ thuật đã bước đầu lan rộng.
“Đối mặt với những thử thách cũng như cơ hội của thời đại mới, những người đi đầu trong ngành sáng tạo vẫn khá lạc quan nhìn về tương lai. Trong sự lạc quan đó là hy vọng Việt Nam sẽ theo kịp được sự chuyển mình của thế giới với những ưu tiên chính sách và đầu tư thiết thực để phát triển ngành công nghiệp văn hóa sáng tạo, lấy văn hóa là một trụ cột của phát triển bền vững,” bà Thảo nói.
Ở góc độ nghiên cứu, Phó Giáo sư-Tiến sỹ Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam cho rằng Việt Nam đang bước vào thời kỳ bùng nổ sáng tạo, các đô thị, vùng di sản, cộng đồng bản địa, đảo du lịch sinh thái, làng nghề và không gian sáng tạo mới đang cùng định hình bản đồ sáng tạo của tương lai.
Việt Nam sở hữu lợi thế từ sự đa dạng và khả năng giải quyết vấn đề bằng sáng tạo của từng đô thị.
Với 4 thành phố Hà Nội, Hội An, Đà Lạt và Thành phố Hồ Chí Minh thuộc Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo UNESCO, mỗi đô thị mang một bản sắc, chiến lược và mô hình phát triển khác nhau, nhưng cùng hướng tới mục tiêu chung: phát triển bền vững dựa trên văn hóa và sáng tạo.
Bên cạnh đó là sự trỗi dậy của nhiều mô hình sáng tạo mới tại Sa Pa, Lai Châu, Khánh Hòa, Ninh Bình… Bà Phương cho rằng các mô hình sáng tạo bản địa và đô thị di sản này góp phần mở rộng "bản đồ sáng tạo" của Việt Nam theo nhiều hướng: Di sản, thủ công, âm nhạc, phim ảnh, thiết kế, văn hóa biển…
Kinh nghiệm từ quốc tế
Từ phía cơ quan quản lý, Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) Nguyễn Phương Hòa cho rằng chưa bao giờ văn hóa và sáng tạo lại được đặt ở vị trí trung tâm của phát triển như thời điểm hiện nay.
“Với nhận thức sâu sắc rằng văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực phát triển kinh tế-xã hội, Việt Nam từng bước phát huy mô hình phát triển lấy văn hóa làm sức mạnh nội sinh, kết hợp với sức mạnh thời đại để phát triển nhanh và bền vững,” bà Nguyễn Phương Hòa nói.
Cụ thể, Quốc hội Việt Nam đã thông qua Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển văn hóa trong 10 năm tới 2025-2035. Trong tháng 11, Thủ tướng Chính phủ ban hành mới chiến lược công nghiệp văn hóa đến năm 2030, tầm nhìn 2045.
Bên cạnh đó, Nghị quyết của Bộ Chính trị về Chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới cũng đang được xây dựng, trong đó, với tinh thần xây dựng văn hóa trở thành nguồn lực, động lực, sức mạnh mềm của quốc gia để đóng góp quan trọng vào dòng chảy văn minh nhân loại.
Do đó, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch mong muốn các chuyên gia trong khu vực và quốc tế cùng nhau trao đổi kinh nghiệm, khơi mở tầm nhìn mới, khuyến nghị chính sách và truyền cảm hứng cho những hành động mới cho Việt Nam, từ đó cùng nhau hình thành một mạng lưới sáng tạo châu Á.
Tại Diễn đàn Sáng tạo Châu Á 2025, bà Harahap Siti Camelia, Trưởng bộ phận Kinh tế Sáng tạo khu vực Đông Á, Hội đồng Anh đã nhấn mạnh sự đóng góp to lớn của ngành công nghiệp sáng tạo.
Bà dẫn chứng: Năm 2023, ngành công nghiệp sáng tạo đóng góp 124 tỷ bảng Anh tức khoảng 5,2% nền kinh tế Vương quốc Anh, mang đến 2,4 việc làm trên khắp Vương quốc Anh (tháng 7/2023-tháng 6/2024), chiếm khoảng 7% tổng số việc làm.
Tháng 6/2025, Vương quốc Anh vừa chính thức công bố "Chiến lược công nghiệp hiện đại" - một chiến lược táo bạo kéo dài 10 năm nhằm góp phần đạt được tăng trưởng mạnh mẽ, an toàn và bền vững. Tập trung vào tám lĩnh vực tăng trưởng cao (IS-8) , đưa các ngành công nghiệp sáng tạo làm nền tảng; Quan hệ đối tác mới, hợp tác giữa chính phủ và doanh nghiệp vì sự thịnh vượng chung; Chuyển đổi sang phát thải ròng bằng 0, thúc đẩy tăng trưởng bền vững trên tất cả các lĩnh vực.
Điều này có nhiều ý nghĩa đối với việc kiến tạo không gian sáng tạo. Đó là, tập trung nỗ lực vào các thành phố và cụm, hỗ trợ các khu vực có tiềm năng tăng trưởng lớn nhất. Ngân hàng Doanh nghiệp Anh sẽ khởi động chương trình Cluster Champion. Chương trình này sẽ được hỗ trợ bởi việc mở rộng Quỹ Đầu tư Quốc gia và Khu vực... Bên cạnh đó, việc ra mắt Trung tâm Giáo dục Nghệ thuật và Âm nhạc Quốc gia mới, sự phát triển của các chương trình đào tạo tăng trưởng và kỹ năng, cùng với các trại huấn luyện kỹ năng sáng tạo khu vực sẽ đảm bảo hỗ trợ tài năng và cơ hội trên khắp cả nước, từ đó tăng năng suất.
Chia sẻ kinh nghiệm từ Nhật Bản, ông Yoshioka Norihiko, Giám đốc Quỹ giao lưu văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam cho biết Việt Nam nêu ra những tiềm năng và cả những thách thức trong phát triển công nghiệp văn hóa.
“Cảnh quan, lịch sử và cộng đồng sáng tạo trẻ của các bạn mang đến những tiềm năng phong phú. Bên cạnh đó, tại Việt Nam, chúng ta đang chứng kiến sự phát triển nhanh chóng ở những địa điểm như Sa Pa, Đà Nẵng và Phú Quốc, được dẫn dắt bởi các tập đoàn bất động sản lớn. Mặc dù những khoản đầu tư này mang lại cơ sở hạ tầng và du lịch, nhưng nhiều khu vực trong số này ngày càng giống nhau - tức là tuy đẹp nhưng thiếu bản sắc độc đáo - bởi vì các động lực kinh tế đang lấn át sự khác biệt về văn hóa,” ông Yoshioka Norihiko nêu vấn đề.
Ông Yoshioka Norihiko lấy ví dụ từ Nhật Bản, triển lãm nghệ thuật Setouchi Triennale cho thấy sự hỗ trợ của các tập đoàn lớn có thể vô cùng quý giá khi phù hợp với tầm nhìn văn hóa. Là một công ty lớn, Benesse đầu tư đáng kể nhưng không áp đặt logic thương mại lên các quyết định nghệ thuật. Công ty "tài trợ mà không can thiệp," tôn trọng vai trò lãnh đạo của các giám tuyển và nghệ sỹ.
“Mô hình này rất quan trọng, vừa bảo vệ sự sáng tạo, vừa cho phép phát triển bền vững lâu dài. Ngược lại, nếu các tập đoàn lớn thúc đẩy phát triển khu vực chỉ bằng động lực thị trường, kết quả có thể là những không gian đồng nhất, thiếu tính đặc thù văn hóa,” ông Yoshioka Norihiko nói.
Từ kinh nghiệm của Nhật Bản, ông Yoshioka Norihiko nhấn mạnh một số nguyên tắc, đó là: Sự độc lập trong nghệ thuật, cụ thể, các chuyên gia sáng tạo nên định hình tầm nhìn nghệ thuật, đảm bảo uy tín và chất lượng; Sự tham gia của cộng đồng, tình nguyện viên, sinh viên, các nhóm văn hóa và cộng đồng địa phương; Vai trò của Chính phủ là tạo điều kiện, cần tạo điều kiện thuận lợi, giảm thiểu rào cản và hỗ trợ giá trị văn hóa lâu dài.
“Việt Nam có thể kết hợp nguồn lực doanh nghiệp, chuyên môn nghệ thuật, sự tham gia của cộng đồng địa phương và sự chỉ đạo của Chính phủ, mỗi vùng miền có thể vun đắp bản sắc văn hóa độc đáo của riêng mình. Nếu những yếu tố này kết hợp với nhau, Việt Nam có thể tạo ra những lễ hội và điểm đến văn hóa không hề đơn điệu mà còn mang đậm bản sắc,” ông nói./.
Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/cac-khong-gian-sang-tao-troi-day-tao-dong-luc-phat-trien-cong-nghiep-van-hoa-post1079997.vnp
Bình luận (0)