Chỉ bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ do con người tạo ra

Liên quan đến quyền sở hữu đối với sản phẩm do trí tuệ nhân tạo (AI) tạo ra, Luật Sở hữu trí tuệ (SHTT) hiện hành quy định chỉ bảo hộ cho các đối tượng do con người tạo ra. Dự thảo Luật SHTT cũng sửa đổi, bổ sung theo hướng huỷ bỏ hoặc từ chối cấp văn bằng bảo hộ cho đối tượng không phải do con người tạo ra.

Luật Sở hữu trí tuệ giao Chính phủ quy định về việc phát sinh, xác lập quyền đối với các đối tượng được tạo ra có sử dụng hệ thống AI.

Bộ KHCN cho biết, tại Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV các đại biểu đề nghị bổ sung vào Điều 7 nguyên tắc chỉ công nhận quyền SHTT với sản phẩm có sự đóng góp sáng tạo mang tính quyết định của con người trong quá trình hình thành, chỉnh sửa hoặc định hướng nội dung; Quyền sở hữu, khai thác và trách nhiệm pháp lý đối với sản phẩm do AI tạo ra thuộc về tổ chức, cá nhân trực tiếp huấn luyện, vận hành; giao Chính phủ quy định chi tiết, tiêu chí đánh giá mức độ sáng tạo do con người làm chủ; quy định cụ thể vấn đề bảo hộ SHTT trong trường hợp tác giả sử dụng AI để tạo ra sản phẩm. Cũng có ý kiến đề nghị cần thừa nhận và quy định trong luật vai trò sáng tạo của con người trong chuỗi tạo tác bằng AI và quy định rõ tiêu chuẩn để xác định tác giả, quy định cấm hoặc hạn chế đăng ký quyền tác giả cho tác phẩm hoàn toàn do AI tự sinh.

Theo Thứ trưởng Bộ KHCN Hoàng Minh, về các nội dung này, Chính phủ có trả lời như sau: Về quyền sở hữu đối với sản phẩm do AI tạo ra, Luật SHTT hiện hành quy định về việc chỉ bảo hộ quyền SHTT cho các đối tượng do con người tạo ra (khoản 1 Điều 12a, khoản 3 Điều 14 và khoản 1 Điều 122). Để phù hợp với quy định này, dự thảo Luật SHTT cũng sửa đổi, bổ sung Điều 96, Điều 109 và Điều 117 theo hướng huỷ bỏ hoặc từ chối cấp văn bằng bảo hộ cho đối tượng không phải do con người tạo ra.

Trong dự thảo Luật đã được chỉnh lý theo hướng tổ chức, cá nhân được phép sử dụng văn bản, dữ liệu về đối tượng quyền SHTT đã được công bố hợp pháp và công chúng được phép tiếp cận để phục vụ mục đích nghiên cứu khoa học, thử nghiệm, huấn luyện hệ thống AI, với điều kiện việc sử dụng này không ảnh hưởng bất hợp lý đến quyền và lợi ích hợp pháp của tác giả, chủ sở hữu quyền SHTT theo quy định của Luật SHTT (không nhắc đến các hành vi cụ thể như sao chép, công bố,... để tạo sự linh hoạt nhất định (tận dụng các quy định về ngoại lệ quyền tác giả, quyền liên quan, có thể bao gồm việc tạo bản sao tạm thời)). Nghị định số 17/2023/NĐ- CP của Chính phủ đã có quy định về: “ảnh hưởng bất hợp lý đến quyền và lợi ích hợp pháp của tác giả, chủ sở hữu quyền SHTT”.

Liên quan tới việc bổ sung quy định cho phép chủ sở hữu có quyền bảo lưu bằng phương tiện máy có thể đọc được (chính là quy định theo mô hình EU), Thứ trưởng Bộ KHCN Hoàng Minh cho rằng, quy định này có thể tạo ra rào cản pháp lý đáng kể đối với việc huấn luyện hệ thống AI, làm tăng chi phí tuân thủ và làm chậm tốc độ phát triển của ngành công nghiệp AI trong nước. Vấn đề này sẽ được tiếp tục nghiên cứu để quy định trong Nghị định của Chính phủ. Việc bổ sung “các hệ thống hợp pháp khác” ngoài hệ thống AI cần được nghiên cứu kỹ lưỡng và có đánh giá đầy đủ về tính cấp thiết, nội hàm và tác động của quy định, chưa phù hợp để đưa vào dự thảo Luật được xây dựng theo quy trình, thủ tục rút gọn lần này.

Khắc Hạnh - Trần Việt

Nguồn: https://daidoanket.vn/chi-bao-ho-quyen-so-huu-tri-tue-do-con-nguoi-tao-ra.html