Chú trọng “văn hóa số” trong giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên

Trang bị “văn hóa số” và kỹ năng ứng xử trên không gian mạng cần trở thành một phần trong công tác xây dựng văn hóa học đường, giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên hiện nay. Điều này không chỉ giúp các em tự bảo vệ mình mà còn góp phần xây dựng môi trường mạng an toàn, lành mạnh, nhân văn.

Học sinh trung học cơ sở (Ảnh: ĐẠI THẮNG)

Thách thức đến từ mặt trái của công nghệ

Không gian mạng đã trở thành “không gian sống thứ hai” của học sinh, sinh viên. Việc học tập, giao tiếp, giải trí và tìm kiếm thông tin của giới trẻ đều gắn chặt với các nền tảng số, từ mạng xã hội, diễn đàn học tập đến các ứng dụng trò chuyện và chia sẻ nội dung. Học sinh, sinh viên có thể tiếp cận nguồn tri thức khổng lồ, tham gia các khóa học mở, kết nối với bạn bè quốc tế và nâng cao khả năng thích ứng trong môi trường cạnh tranh toàn cầu.

Điều này mang lại nhiều cơ hội phát triển tri thức và kỹ năng mới, nhưng đồng thời cũng đặt ra những thách thức về an toàn thông tin, đạo đức và kỹ năng ứng xử trên không gian mạng. Lượng thông tin khổng lồ đòi hỏi người trẻ phải biết chọn lọc, phân tích, đánh giá. Tin giả, thông tin xấu độc, nội dung giật gân, các trào lưu lệch chuẩn có thể gây hoang mang, định hướng sai lệch nếu thiếu kỹ năng phản biện. Những tác động của văn hóa ngoại lai, lối sống thực dụng, chủ nghĩa cá nhân cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực tới lý tưởng, đạo đức và hệ giá trị của một bộ phận học sinh, sinh viên.

Theo Phó Vụ trưởng Học sinh, sinh viên, Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Thị Nhung, bên cạnh những lợi ích to lớn mà công nghệ mang lại, môi trường mạng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ, từ thông tin độc hại, đến việc lạm dụng dữ liệu cá nhân, đặc biệt đối với các em học sinh còn là nguy cơ xâm phạm quyền trẻ em, như bắt nạt, lừa đảo, nghiện mạng...

“Toàn quốc hiện có hơn 26 triệu học sinh, sinh viên, trong đó, trẻ mầm non, học sinh tiểu học, trung học cơ sở là khoảng 20 triệu em, chiếm 80%. Như vậy, trẻ em thuộc ngành giáo dục quản lý rất lớn, đây là thách thức lớn đối ngành trong việc bảo vệ các em trước các tác nhân xấu nói chung và trên môi trường mạng nói riêng”, Phó Vụ trưởng Nguyễn Thị Nhung nói tại tập huấn nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ, giáo viên phụ trách công tác bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức hồi tháng 9.

Những năm gần đây, các trường học đã chú trọng hơn đến giáo dục công dân số. Một số chương trình ngoại khóa, hoạt động tuyên truyền, mô hình trải nghiệm được triển khai nhằm nâng cao nhận thức cho học sinh. Tuy vậy, thực tế cho thấy việc giáo dục văn hóa số vẫn còn nhiều tồn tại như: công tác quản lý, tổ chức giáo dục văn hóa ứng xử cho trẻ em, học sinh trên môi trường mạng chưa được triển khai mạnh mẽ, việc nắm bắt thông tin, định hướng tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống đẹp cho trẻ em, học sinh còn hạn chế.

Những biến đổi của đời sống số, cùng thách thức từ mặt trái của công nghệ đang đặt ra yêu cầu phải có sự đổi mới mạnh mẽ trong công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên.

Trang bị “văn hóa số” là một phần trong công tác giáo dục đạo đức, lối sống

Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng luôn là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt trong toàn ngành giáo dục. Trong bối cảnh chuyển đổi số, hội nhập quốc tế và tác động mạnh mẽ của mạng xã hội, việc định hướng tư tưởng, đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên càng trở nên cấp thiết, nhằm xây dựng thế hệ trẻ có bản lĩnh, có khát vọng và trách nhiệm với đất nước.

Theo Thứ trưởng Giáo dục và Đào tạo Lê Quân, thời gian qua, các địa phương, các Sở Giáo dục và Đào tạo, cơ sở giáo dục trên cả nước đã nỗ lực, trách nhiệm trong việc thực hiện, triển khai các nội dung tại Quyết định 1299/QĐ-TTg, Chỉ thị 08/CT-TTg và Quyết định 1895/QĐ-TTg về xây dựng văn hóa ứng xử, giáo dục đạo đức, lối sống, lý tưởng cách mạng cho thanh thiếu niên, nhi đồng.

Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và tổ chức triển khai thực hiện Quyết định số 311/QĐ-TTg ngày 5/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình “Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh niên, thiếu niên, nhi đồng trên không gian mạng giai đoạn 2022-2030”.

Đến nay, theo đánh giá của Bộ Giáo dục và Đào tạo, 100% cơ sở giáo dục đã xây dựng và thực hiện quy tắc ứng xử văn hóa trong trường học, công tác giáo dục đạo đức, lối sống ngày càng đi vào nền nếp, chất lượng và hiệu quả được nâng lên rõ rệt. Công tác xã hội và tư vấn tâm lý trong trường học được triển khai đồng bộ, hình thành mạng lưới hỗ trợ học sinh, góp phần phòng ngừa và giải quyết các vấn đề khó khăn của các em. Cảnh quan, môi trường giáo dục từng bước được cải thiện theo định hướng an toàn, thân thiện, dân chủ, kỷ cương, tạo sự chuyển biến trong xây dựng văn hóa học đường.

Công tác phòng, chống bạo lực học đường, tệ nạn xã hội, tội phạm và vi phạm pháp luật được chú trọng lồng ghép với giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng tự bảo vệ, với nhiều giải pháp và hình thức triển khai…

“Có nhiều mô hình văn hóa học đường được nhân rộng, hoạt động phối hợp nhà trường, gia đình, xã hội thực chất hơn. Đội ngũ giáo viên được bồi dưỡng năng lực về công tác tư vấn tâm lý, kỹ năng sống trong các nhà trường. Các giá trị đạo đức, lối sống được tích hợp hiệu quả trong chương trình giáo dục và hoạt động trải nghiệm”, Phó Vụ trưởng Vụ Học sinh, sinh viên Nguyễn Thị Nhung cho biết tại Hội nghị tổng kết công tác xây dựng văn hóa ứng xử cho thanh thiếu niên, nhi đồng của Bộ Giáo dục và Đào tạo diễn ra hôm 5/12.

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Lê Quân, thời gian tới, toàn ngành giáo dục cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, sáng tạo hơn nữa trong công tác giáo dục đạo đức, lối sống, lý tưởng cách mạng và kỹ năng sống cho giới trẻ với một trong những nhiệm vụ trọng tâm tập trung triển khai thực hiện là tăng cường giáo dục văn hóa số và kỹ năng ứng xử trên không gian mạng cho học sinh, sinh viên.

THANH HÀ

Nguồn: https://nhandan.vn/chu-trong-van-hoa-so-trong-giao-duc-dao-duc-loi-song-cho-hoc-sinh-sinh-vien-post928957.html