Để Nghị quyết 57 sớm đi vào cuộc sống - Bài 4: Bứt phá từ KH-CN và đổi mới sáng tạo, khẳng định đầu tàu phát triển của đất nước

Khoa học - Công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không còn là sự lựa chọn, mà là con đường bắt buộc để TPHCM giữ vững vai trò đầu tàu phát triển của cả nước. Đây là giai đoạn có ý nghĩa quyết định để TPHCM chuyển mình thành trung tâm tri thức và công nghệ của khu vực. Trong cuộc trao đổi với Báo SGGP, ông Lâm Đình Thắng, Giám đốc Sở KH-CN TPHCM đã chia sẻ những định hướng chiến lược và quyết tâm đột phá của thành phố trên nền tảng KH-CN và đổi mới sáng tạo.

* Phóng viên: Thưa ông, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang song hành cùng nhau, tạo nên những chuyển động mới. Ông có thể chia sẻ về tầm nhìn và thực tế đặt ra tại TPHCM?

- Ông Lâm Đình Thắng: Tôi tin rằng chúng ta đang đứng trước một bước ngoặt lịch sử. Thế giới đang bước vào giai đoạn cạnh tranh gay gắt về tri thức, trong đó, KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ là công cụ hỗ trợ mà đã trở thành động lực cốt lõi định hình năng lực cạnh tranh của mỗi quốc gia, mỗi đô thị. Cuộc đua phát triển hiện nay không còn dựa vào tài nguyên hay lao động giá rẻ, mà dựa vào khả năng làm chủ công nghệ, tốc độ đổi mới và năng lực thích ứng số. Các trung tâm kinh tế lớn muốn dẫn dắt “cuộc chơi” buộc phải đi tiên phong trong đầu tư cho KH-CN, nâng cấp hạ tầng số và xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mạnh mẽ. TPHCM đã xác định rõ điều này.

Ông Lâm Đình Thắng, Giám đốc Sở KH-CN TPHCM

Đặc biệt, Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22-12-2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã mở ra cơ hội lớn. Đây là cơ hội để TPHCM phát huy vai trò đầu tàu của vùng Đông Nam bộ - vùng kinh tế năng động nhất cả nước - và vươn lên trở thành cực tăng trưởng đổi mới sáng tạo của quốc gia.

TPHCM được định vị là địa phương tiên phong không chỉ về quy mô kinh tế mà còn về năng suất, công nghệ và năng lực đổi mới, đóng vai trò lan tỏa trong chiến lược phát triển vùng và cả nước. Thành phố được giao trọng trách dẫn dắt quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng, phát triển kinh tế tri thức, kinh tế số, kinh tế xanh và tuần hoàn, gắn với yêu cầu phát triển nhanh, bền vững và hội nhập sâu rộng.

* Phóng viên: Nghị quyết 57 định hướng cho tương lai, nhưng nền tảng thực tế cũng quan trọng. Vậy TPHCM đã xây dựng những nền tảng gì, thưa ông?

- Ông Lâm Đình Thắng: Nền tảng về KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của TPHCM đã được xây dựng công phu qua nhiều giai đoạn. Giai đoạn 2021-2025, TPHCM đạt được những kết quả nền tảng quan trọng, khẳng định vai trò là động lực trong phát triển kinh tế - xã hội.

Đầu tư cho KH-CN của TPHCM tăng dần qua các năm. Giai đoạn 2020-2025, tổng đầu tư từ ngân sách và xã hội cho KH-CN ước đạt 1%/GRDP, tương đương 76.049 tỷ đồng. Cùng với đó thành phố cũng tập trung nghiên cứu phục vụ các ngành trọng điểm. Số lượng nhiệm vụ KH-CN được ứng dụng ngày càng nhiều; số lượng văn bằng bảo hộ sở hữu trí tuệ tăng mạnh; số doanh nghiệp KH-CN đứng thứ hai cả nước; và tỷ lệ doanh nghiệp có hoạt động đổi mới sáng tạo đạt 37,8%. Điều này cho thấy tinh thần sáng tạo đã lan tỏa mạnh trong khu vực tư nhân. Đặc biệt, đóng góp năng suất của các nhân tố tổng hợp (TFP) đạt trên 50% - con số tôi cho là rất đáng tự hào.

Thực hiện Nghị quyết 57, nhiều đơn vị khởi nghiệp đổi mới sáng tạo TPHCM đã ứng dụng Robbot AI vào các lĩnh vực khác nhau (ảnh trái). Các đơn vị trong Khu Công nghệ cao TPHCM nỗ lực nghiên cứu, góp phần phát triển ngành công nghiệp bán dẫn (ảnh phải). Ảnh: TẤN BA

Các hạ tầng khoa học - công nghệ trọng yếu như: Khu Công nghệ cao TPHCM, Khu phần mềm Quang Trung, Khu nông nghiệp công nghệ cao…, cùng các trung tâm nghiên cứu, vườn ươm công nghệ và phòng thí nghiệm trọng điểm đóng vai trò hạt nhân quan trọng trong hệ sinh thái KH-CN của thành phố. Các chương trình nghiên cứu, ứng dụng như đô thị thông minh, công nghiệp mũi nhọn, nông nghiệp công nghệ cao, công nghệ vật liệu mới, công nghệ thông tin - truyền thông, y tế và môi trường đã bước đầu hình thành nhiều sản phẩm hữu ích.

Bên cạnh đó, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp tiếp tục mở rộng với hơn 2.000 startup, hàng chục không gian sáng tạo, vườn ươm, quỹ đầu tư mạo hiểm đang hoạt động tích cực. Một thành tích đặc biệt là TPHCM được xếp hạng 110 toàn cầu về hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, duy trì vị thế Top 5 Đông Nam Á và Top 30 toàn cầu về Blockchain.

Một góc Trung tâm Dữ liệu của Tập đoàn FPT vừa đưa vào vận hành tại Khu Công nghệ cao TPHCM, góp phần thực hiện các nhiệm vụ phát triển hạ tầng số của TPHCM. Ảnh: TẤN BA

* Phóng viên: Thưa ông, hoạt động chuyển đổi số tại TPHCM được thể hiện như thế nào trong thời gian qua?

- Ông Lâm Đình Thắng: Lĩnh vực chuyển đổi số của TPHCM ghi nhận những bước tiến rõ nét. TPHCM đã triển khai hiệu quả nền tảng chính quyền số, hoàn thiện kho dữ liệu mở và dữ liệu dùng chung trong các lĩnh vực y tế, giao thông, giáo dục, tài nguyên - môi trường. Việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến không chỉ góp phần cắt giảm thủ tục hành chính mà còn nâng cao hiệu quả quản trị và mức độ sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp.

Tôi đặc biệt ấn tượng với Cổng thông tin 1022. Đây không chỉ là một kênh tương tác với người dân, mà đã trở thành công cụ giám sát, điều hành hiệu quả, giúp giải quyết hàng ngàn phản ánh, kiến nghị từ thực tiễn đời sống từ hạ tầng đô thị, an ninh trật tự đến môi trường. Quản lý nhà nước đang chuyển mạnh từ mô hình dựa trên báo cáo sang điều hành dựa trên dữ liệu thời gian thực.

Quan trọng hơn, chuyển đổi số đang lan tỏa mạnh mẽ vào khu vực doanh nghiệp. Không chỉ có các tập đoàn lớn tham gia, thành phố đang nỗ lực tìm nhiều giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất truyền thống, doanh nghiệp vừa và nhỏ áp dụng công nghệ tự động hóa. Đồng thời thành phố cũng hỗ trợ các hộ kinh doanh cá thể đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử, tham gia thực chất vào nền kinh tế số. Nhờ vậy, tỷ trọng kinh tế số trong GRDP của thành phố có chiều hướng tăng trưởng mạnh và thành phố đạt hạng nhất toàn quốc về Chỉ số Chuyển đổi số cấp tỉnh (DTI) ngay trước khi thực hiện việc sáp nhập.

* Phóng viên: Với những thành tựu đã đạt được, việc triển khai Nghị quyết 57 tại TPHCM có thể xem như một "mệnh lệnh" tiên quyết để làm chủ công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo không, thưa ông?

- Ông Lâm Đình Thắng: Tôi khẳng định rằng trong triển khai Nghị quyết 57, TPHCM đã chủ động xác định định hướng rõ ràng thể hiện quyết tâm phát triển bằng những đột phá chiến lược. Thành phố đang nỗ lực xây dựng các cơ chế, chính sách mới nhằm tạo môi trường thông thoáng để thu hút nhân tài và dòng vốn đầu tư cho KH-CN và đổi mới sáng tạo. Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, lĩnh vực KH-CN đã thu hút 1,6 tỷ USD, chiếm 40% vốn FDI của TPHCM.

Việc TPHCM đứng thứ 2 cả nước trong bảng xếp hạng Chỉ số Đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII) năm 2025, hay Top 30 toàn cầu về Blockchain không phải là ngẫu nhiên. Đó là kết quả của việc đầu tư mạnh mẽ cho hạ tầng số như 5G, hiện phủ sóng 67% dân số, đồng thời xây dựng một hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo với 18 trung tâm, 55 cơ sở ươm tạo và 10 không gian đổi mới sáng tạo. Chính điều này đã tạo niềm tin cho các tập đoàn công nghệ lớn mở trung tâm R&D tại thành phố. Hiện TPHCM có hơn 140 doanh nghiệp KH-CN, đứng thứ 2 cả nước.

Nguồn nhân lực số là mấu chốt. TPHCM hiện có gần 100 trường đại học, viện nghiên cứu tạo thành hệ sinh thái đào tạo, gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp. Thành phố là trung tâm công nghệ hàng đầu của cả nước với hơn 55% lập trình viên đang làm việc tại đây. Thành phố cũng đang tích cực triển khai chương trình "bình dân học vụ số", tập trung vào các đối tượng như tiểu thương, người lao động, người lớn tuổi... để trang bị kỹ năng số cơ bản, không chỉ để thích ứng mà còn để tạo cơ hội sinh kế mới trong môi trường số. Đồng thời, thành phố cũng bồi dưỡng hơn 20.000 cán bộ, công chức và đào tạo hàng trăm học sinh xuất sắc về trí tuệ nhân tạo.

Với Nghị quyết 57, KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không còn là sự lựa chọn, mà là con đường bắt buộc để TPHCM giữ vững vai trò đầu tàu phát triển, hiện thực hóa khát vọng trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu Đông Nam Á. Đây là giai đoạn quyết định để TPHCM chuyển mình thành trung tâm tri thức và công nghệ khu vực, đưa KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành động lực tăng trưởng chủ yếu góp phần nâng cao đời sống người dân, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và hiệu quả quản trị Nhà nước.

Một góc không gian dành cho các đơn vị khởi nghiệp tại Trung tâm khởi nghiệp TPHCM vừa được đưa vào vận hành. Ảnh: TẤN BA

* Phóng viên: Vậy đâu là những khó khăn, thách thức của TPHCM trong việc triển khai, thực hiện Nghị quyết 57 hiện nay, thưa ông?

- Ông Lâm Đình Thắng: Thẳng thắn mà nói, chúng tôi vẫn đang gặp nhiều thách thức như: Cơ chế quản lý KH-CN và đổi mới sáng tạo vẫn cần được đổi mới mạnh mẽ hơn nữa về quy trình, thủ tục để theo kịp yêu cầu thực tiễn; Sự gắn kết giữa viện nghiên cứu, trường đại học với doanh nghiệp chưa phát triển theo chiều sâu; Hạ tầng công nghệ cao chưa kết nối đồng bộ với các trung tâm trong nước và quốc tế, và thành phố còn thiếu không gian thử nghiệm cho các sản phẩm công nghệ mới… Nhưng tôi tin rằng với quyết tâm chính trị cao và các giải pháp đột phá, THCM sẽ vượt qua.

Mục tiêu chiến lược mà chúng tôi xác định là xây dựng TPHCM trở thành Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc tế. Đến năm 2030 đặt mục tiêu, TFP đóng góp 60% GRDP; kinh tế số chiếm 30%-40% GRDP; tổng chi xã hội cho R&D đạt 2%-3% GRDP; bố trí ít nhất 4% tổng chi ngân sách hàng năm cho KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; phủ sóng 5G toàn vùng; hình thành ít nhất 5 tổ chức KH-CN đạt chuẩn quốc tế.

TPHCM tập trung phát triển các ngành công nghệ mũi nhọn như: bán dẫn, vi mạch, trí tuệ nhân tạo, công nghệ lượng tử, công nghệ sinh học - dược phẩm, vật liệu mới, năng lượng sạch và sản xuất thông minh. Song song đó, thành phố đang phát triển các trung tâm R&D, phòng thí nghiệm trọng điểm, thu hút các tập đoàn công nghệ và doanh nghiệp đa quốc gia.

Bên cạnh đó, thành phố cũng đặc biệt chú trọng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thu hút chuyên gia quốc tế, tăng cường liên kết đào tạo trong và ngoài nước, đồng thời tạo ra môi trường sáng tạo linh hoạt để hình thành đội ngũ nhà khoa học, kỹ sư, doanh nhân công nghệ có khả năng dẫn dắt các ngành mũi nhọn. Tuy nhiên, quan điểm của chúng tôi là không phải làm dàn trải, mà tập trung vào những lĩnh vực mà TPHCM có lợi thế cạnh tranh rõ rệt.

Ví dụ, trong công nghiệp bán dẫn, TPHCM sẽ tập trung vào khâu thiết kế vi mạch (fabless) và đào tạo nhân lực chất lượng cao - đây vốn là thế mạnh lớn nhất của TPHCM hiện nay. Về trí tuệ nhân tạo (AI), TPHCM sẽ đi đầu trong việc ứng dụng AI vào các lĩnh vực đặc thù như tài chính - ngân hàng, y tế thông minh và quản lý đô thị, tận dụng nguồn dữ liệu lớn mà thành phố đang sở hữu.

Ngành KH-CN thành phố cam kết tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt trong tổ chức thực hiện Nghị quyết 57, không chỉ đóng góp vào sự phát triển nhanh và bền vững của TPHCM, mà còn hướng tới mục tiêu xây dựng TPHCM trở thành đô thị thông minh, đáng sống. Đây là trách nhiệm lớn, nhưng đồng thời cũng là niềm vinh dự của TPHCM.

* Phóng viên: Xin cảm ơn ông!

Theo bảng xếp hạng Chỉ số Đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII) năm 2025, TPHCM đạt 59,33 điểm, xếp thứ 2 toàn quốc, giữ vai trò động lực thúc đẩy KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số khu vực phía Nam và cả nước.

Trên bản đồ quốc tế, TPHCM góp mặt trong Top 5 hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Đông Nam Á, xếp hạng 110 toàn cầu, trong đó hệ sinh thái Blockchain xếp thứ 30 thế giới.

Trong Báo cáo Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) năm 2025, Việt Nam đứng thứ 44, trong đó TPHCM giữ vai trò đầu tàu góp phần quan trọng nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế.

Hiện TPHCM có hơn 21.000 nhân lực KH-CN, với trên 135 nhóm nghiên cứu mạnh và năng động, tham gia hợp tác quốc tế, tạo ra nhiều sản phẩm có chất lượng cao, có sức cạnh tranh trên thị trường trong nước và thế giới.

Hệ sinh thái khởi nghiệp của thành phố ngày càng sôi động, với hơn 2.000 startup, hàng chục không gian sáng tạo, vườn ươm, quỹ đầu tư mạo hiểm và tư nhân hoạt động tích cực.

TPHCM đang ưu tiên phát triển 4 hệ sinh thái trọng điểm gồm: nông nghiệp, Công nghệ giáo dục (Edtech), AI-IoT và y tế. Bên cạnh đó, thành phố cũng đã tổ chức hàng trăm sự kiện kết nối, huấn luyện, hỗ trợ hàng ngàn doanh nghiệp và cá nhân tham gia vào mạng lưới đổi mới sáng tạo toàn diện và hiệu quả.

CHIẾN DŨNG - TRẦN LƯU - QUỐC KHÁNH - BÁ TÂN - Trình bày: HỮU VI

Nguồn: https://www.sggp.org.vn/de-nghi-quyet-57-som-di-vao-cuoc-song-bai-4-but-pha-tu-kh-cn-va-doi-moi-sang-tao-khang-dinh-dau-tau-phat-trien-cua-dat-nuoc-post823222.html