Supprimer le goulot d'étranglement de la TVA sur les produits agricoles : la clé pour débloquer les flux de capitaux et relancer la production

VTV.vn - Le gouvernement a proposé de modifier la loi sur la taxe sur la valeur ajoutée afin de supprimer les obstacles concernant les produits agricoles, les aliments pour animaux et les remboursements de taxes, et de soutenir rapidement les entreprises dans la reprise de leur production après des catastrophes naturelles.

Tháo gỡ gánh nặng 10.000 tỷ đồng vốn đọng

Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, việc Quốc hội xem xét Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế Giá trị gia tăng (GTGT) ngay tại Kỳ họp thứ 10 là minh chứng rõ ràng cho quyết tâm của Chính phủ trong việc tháo gỡ những "điểm nghẽn" thể chế, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế cần sớm phục hồi sau ảnh hưởng nặng nề của thiên tai và biến động thị trường. Đây là động thái kịp thời và cấp bách, tập trung xử lý các vướng mắc phát sinh từ Luật Thuế GTGT số 48/2024/QH15, dự kiến có hiệu lực thi hành vào năm 2025.

Theo Tờ trình của Bộ Tài chính, Luật GTGT mới đã gây ra những bất cập lớn trong thực tiễn. Trước hết là quy định về thuế đối với sản phẩm nông nghiệp chưa qua chế biến hoặc chỉ qua sơ chế thông thường. Theo quy định hiện hành, các doanh nghiệp, hợp tác xã (HTX) mua bán các sản phẩm này phải tính thuế GTGT đầu vào 5%, sau đó mới được làm thủ tục hoàn thuế nếu xuất khẩu hoặc bán ra theo diện chịu thuế 0%.

Chỉ riêng các ngành hàng chiến lược như chè, cà phê, lương thực, hồ tiêu và cây gia vị đã phải ứng trước và đọng lại hàng nghìn tỷ đồng tiền thuế GTGT

Chính sự thay đổi này đã dẫn đến tình trạng vốn của doanh nghiệp bị ứ đọng nghiêm trọng. Số liệu báo cáo cho thấy, chỉ riêng các ngành hàng chiến lược như chè, cà phê, lương thực, hồ tiêu và cây gia vị đã phải ứng trước và đọng lại hàng nghìn tỷ đồng tiền thuế GTGT. Tổng số vốn bị chiếm dụng ước tính lên đến hơn 10.000 tỷ đồng.

Tình trạng này không chỉ làm tăng chi phí vốn, giảm hiệu quả kinh doanh mà còn tạo áp lực lớn lên dòng tiền, đặc biệt là các doanh nghiệp xuất khẩu có quy mô lớn. Trong thời gian qua, đại diện nhiều hiệp hội ngành hàng lớn đã đồng loạt kiến nghị khôi phục cơ chế cũ nhằm khơi thông nguồn vốn và giảm bớt gánh nặng hành chính.

Đơn cử như vướng mắc đang tồn tại trong chính sách thuế GTGT đối với thức ăn chăn nuôi. Trong khi thức ăn chăn nuôi nhập khẩu được áp dụng diện không chịu thuế GTGT, thì thức ăn chăn nuôi sản xuất trong nước lại phải chịu thuế GTGT đầu vào 5%. Khoản thuế này không được khấu trừ mà phải tính vào chi phí sản xuất, dẫn đến việc tăng giá bán sản phẩm nội địa. Điều này tạo ra sự cạnh tranh không bình đẳng, gây bất lợi cho ngành chăn nuôi trong nước, vốn đang nỗ lực phát triển chuỗi giá trị và giảm thiểu chi phí đầu vào.

Khơi thông dòng vốn, tăng cạnh tranh và kiểm soát gian lận

Để giải quyết triệt để các vướng mắc, Chính phủ đã đề xuất Quốc hội xem xét thông qua ba nội dung sửa đổi trọng tâm. Đầu tiên là khôi phục chính sách khấu trừ thuế cho nông sản. Dự thảo Luật đề nghị đưa trở lại quy định theo hướng: Doanh nghiệp, HTX mua sản phẩm nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản (chưa chế biến hoặc chỉ sơ chế thông thường) của tổ chức, cá nhân sản xuất để bán cho doanh nghiệp, HTX khác sẽ không phải tính thuế GTGT nhưng vẫn được khấu trừ thuế GTGT đầu vào.

Thực tế cho thấy, quy định này từng được áp dụng ổn định từ năm 2014, vừa bảo đảm không làm ảnh hưởng đến số thu Ngân sách Nhà nước, vừa giúp doanh nghiệp không phải ứng trước một lượng vốn lớn để nộp thuế rồi sau đó chờ hoàn. Đây được xem là giải pháp căn cơ nhất để giải quyết tình trạng đọng vốn và giảm thiểu thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho hoạt động xuất khẩu.

Bên cạnh đó, đảm bảo cạnh tranh công bằng cho thức ăn chăn nuôi. Chính phủ đề nghị lược bỏ quy định về áp dụng thuế suất GTGT đối với sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản được sử dụng làm thức ăn chăn nuôi. Điều này nhằm thống nhất chính sách thuế, đưa thức ăn chăn nuôi nội địa về diện không chịu thuế như hàng nhập khẩu, từ đó giúp giảm chi phí sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh cho sản phẩm nông nghiệp Việt Nam.

Cần tháo gỡ "điểm nghẽn" hoàn thuế.

Đặc biệt, tháo gỡ "điểm nghẽn" hoàn thuế. Nội dung sửa đổi quan trọng thứ ba là đề xuất bỏ quy định về điều kiện hoàn thuế, đó là người mua chỉ được hoàn thuế khi người bán đã kê khai, nộp thuế. Mặc dù quy định này được bổ sung nhằm chống gian lận, đặc biệt trong lĩnh vực hóa đơn, nhưng thực tế đã dẫn đến việc chậm trễ và rủi ro cho các doanh nghiệp xuất khẩu chính thống. Họ không có công cụ để kiểm tra nghĩa vụ thuế của hàng loạt người bán hàng ở khâu trung gian, khiến quy trình hoàn thuế bị đình trệ.

Chính phủ khẳng định, công tác kiểm tra, giám sát và phòng chống gian lận trong hoàn thuế sẽ được thực hiện chặt chẽ thông qua các quy định được bổ sung tại Dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) đang được trình Quốc hội cùng kỳ họp. Việc này bảo đảm nguyên tắc mỗi bên độc lập chịu trách nhiệm trước pháp luật, đồng thời khơi thông dòng vốn hoàn thuế kịp thời.

Theo TS. Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội, việc sửa đổi Luật GTGT lần này thể hiện sự linh hoạt và lắng nghe của cơ quan quản lý Nhà nước. Chính sách thuế GTGT lý tưởng phải đạt được tính trung lập, tức là không làm méo mó quyết định kinh doanh và không gây gánh nặng vốn cho doanh nghiệp. Việc khôi phục quy định khấu trừ thuế đầu vào cho nông sản trong chuỗi thương mại là hoàn toàn phù hợp với thông lệ quốc tế và nguyên tắc căn bản của thuế GTGT, đặc biệt là đối với các mặt hàng có tỷ trọng xuất khẩu cao. Tuy nhiên, cơ quan soạn thảo cần rà soát kỹ lưỡng và lường trước các kẽ hở pháp lý mới để tránh tạo điều kiện cho hành vi trục lợi hoặc gian lận hóa đơn có thể xảy ra ở khâu thu mua, đảm bảo không thất thoát Ngân sách.

Ở góc độ doanh nghiệp, đại diện Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Minh Gia, một doanh nghiệp xuất khẩu cà phê bày tỏ sự đồng tình mạnh mẽ với đề xuất của Chính phủ. "Hơn 5.000 tỷ đồng vốn của ngành cà phê, chè đang bị chôn chân là một con số khổng lồ, làm giảm khả năng cạnh tranh. Nếu Luật được sửa đổi và có hiệu lực sớm từ 1/1/2026 như dự kiến, áp lực tài chính của chúng tôi sẽ được giải tỏa tức thì. Việc bỏ điều kiện hoàn thuế ràng buộc với người bán cũng là một động thái sáng suốt, bởi doanh nghiệp không thể và không nên chịu trách nhiệm về nghĩa vụ thuế của bên thứ ba. Thay vào đó, cơ quan thuế nên tăng cường quản lý bằng công nghệ và kiểm tra hậu hoàn thuế", đại diện công ty này nhấn mạnh.

Có thể thấy, việc sửa đổi Luật GTGT, mặc dù chỉ là điều chỉnh một vài điều khoản, nhưng lại mang ý nghĩa chiến lược sâu sắc, không chỉ giải quyết các vấn đề kỹ thuật về thuế mà còn thể hiện cam kết của Chính phủ trong việc xây dựng môi trường kinh doanh thuận lợi, ổn định và minh bạch, tạo động lực quan trọng cho sự phát triển bền vững của lĩnh vực nông nghiệp và xuất khẩu./.

Nguồn: https://vtv.vn/go-diem-nghen-thue-gtgt-nong-san-chia-khoa-khoi-thong-dong-von-va-phuc-hoi-san-xuat-100251208144132863.htm