Giải pháp phục hồi độ phì và phát triển lâm nghiệp bền vững

Miền Trung Việt Nam là khu vực có diện tích rừng trồng sản xuất lớn, đóng vai trò quan trọng trong sinh kế của người dân và chuỗi cung ứng nguyên liệu gỗ cả nước. Tuy nhiên, nhiều vùng rừng trồng tại đây đang đối mặt với tình trạng suy thoái đất ngày càng gia tăng, làm giảm năng suất, đe dọa tính bền vững của ngành lâm nghiệp.

Nhiệm vụ khoa học "Nghiên cứu xác định nguyên nhân, mức độ suy thoái đất rừng trồng sản xuất tại miền Trung Việt Nam và đề xuất các giải pháp kỹ thuật quản lý, phục hồi độ phì nhiêu của đất" (mã số ĐTĐL.CN-29/23), do TS. Đặng Thịnh Triều chủ trì, đã cung cấp những bằng chứng khoa học quan trọng, mở ra các giải pháp hiệu quả nhằm cải thiện chất lượng đất và nâng cao năng suất rừng trồng.

Đề tài thuộc Chương trình phát triển khoa học cơ bản giai đoạn 2017-2025, do Viện Nghiên cứu Lâm sinh chủ trì, hướng tới ba mục tiêu trọng tâm: Xác định nguyên nhân và mức độ suy thoái đất; xây dựng bộ chỉ số quan trắc và thang đánh giá chất lượng đất rừng trồng; và đề xuất các giải pháp kỹ thuật nhằm hạn chế suy thoái, phục hồi độ phì cho đất rừng trồng sản xuất ở miền Trung.

Miền Trung Việt Nam là khu vực có diện tích rừng trồng sản xuất lớn.

Những khảo sát, phân tích được triển khai trên 13 tỉnh miền Trung, nơi điều kiện khí hậu khắc nghiệt, đất đai dễ bị rửa trôi, xói mòn, đồng thời nhiều diện tích rừng trồng đơn loài, luân kỳ ngắn khiến đất nhanh chóng suy kiệt. Kết quả nghiên cứu đã xác định rõ các nguyên nhân chính của suy thoái như mất chất hữu cơ, giảm khả năng giữ nước, suy giảm vi sinh vật đất, thâm canh không hợp lý và các tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu. Đề tài cũng chỉ ra mức độ suy thoái theo từng loại đất, từng điều kiện canh tác và ảnh hưởng trực tiếp đến sinh trưởng, năng suất rừng trồng.

Một trong những đóng góp quan trọng của nhiệm vụ là việc xây dựng bộ chỉ số quan trắc và thang đánh giá chất lượng đất dành riêng cho đất rừng trồng sản xuất ở miền Trung. Bộ chỉ số gồm các nhóm thông số về hóa học, vật lý và sinh học của đất, giúp người dân và các đơn vị quản lý dễ dàng theo dõi tình trạng đất và đưa ra quyết định phù hợp trong kỹ thuật trồng, chăm sóc và phục hồi. Đây là công cụ chưa từng được xây dựng đầy đủ ở Việt Nam trước đây và có thể áp dụng rộng rãi cho nhiều vùng rừng trồng khác.

Bên cạnh đó, đề tài đã đề xuất các giải pháp kỹ thuật phục hồi độ phì và hạn chế suy thoái, bao gồm: Bổ sung hữu cơ phù hợp với từng loại đất; áp dụng mô hình rừng trồng hỗn loài; cải thiện kỹ thuật làm đất; tăng cường che phủ thực bì; và sử dụng giống cây trồng phù hợp điều kiện đất suy thoái. Những khuyến nghị này có tính ứng dụng cao, dễ triển khai và phù hợp với điều kiện sản xuất của người dân miền Trung.

Kết quả nghiên cứu đã được các địa phương tiếp nhận và áp dụng, trở thành cơ sở quan trọng trong công tác quy hoạch lâm nghiệp, nâng cao năng suất và chất lượng rừng trồng. Việc duy trì độ phì đất không chỉ giúp rừng phát triển bền vững mà còn góp phần bảo vệ môi trường đất, nước, không khí, đặc biệt trong bối cảnh miền Trung thường xuyên chịu tác động của thiên tai.

Phục hồi độ phì và phát triển lâm nghiệp bền vững.

Nhiệm vụ cũng mang lại giá trị lớn trong đào tạo và nâng cao năng lực nghiên cứu của đội ngũ khoa học. Thông qua đề tài, Viện Nghiên cứu Lâm sinh và Viện Thổ nhưỡng Nông hóa đã tăng cường năng lực phân tích, quan trắc đất rừng trồng; đồng thời hỗ trợ đào tạo 01 thạc sĩ và 01 nghiên cứu sinh tiến sĩ, đóng góp vào nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực lâm sinh và thổ nhưỡng.

Về hiệu quả kinh tế - xã hội, nghiên cứu đã cung cấp cơ sở khoa học giúp các địa phương xây dựng chiến lược quản lý chất lượng đất rừng trồng dài hạn. Việc cải thiện độ phì đất giúp tăng năng suất rừng, mang lại giá trị kinh tế cao hơn cho hàng ngàn hecta rừng trồng sản xuất. Đồng thời, các giải pháp phục hồi đất góp phần bảo vệ môi trường, giảm xói mòn và tăng khả năng chống chịu thiên tai của hệ sinh thái rừng.

Với cách tiếp cận liên ngành kết hợp lâm sinh, thổ nhưỡng, sinh thái và kinh tế - xã hội, nhiệm vụ ĐTĐL.CN-29/23 không chỉ giải quyết vấn đề cấp thiết của miền Trung mà còn mở ra hướng nghiên cứu mới về quản lý đất rừng trồng theo hướng bền vững. Đây là mô hình nghiên cứu có thể mở rộng ra nhiều vùng sinh thái khác, đóng góp vào mục tiêu phát triển ngành lâm nghiệp hiện đại, xanh và hiệu quả.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nguồn: https://mst.gov.vn/giai-phap-phuc-hoi-do-phi-va-phat-trien-lam-nghiep-ben-vung-197251201104306294.htm