Tại tọa đàm “STEM Innovation Petrovietnam - Hiện thực hóa tinh thần Nghị quyết 57”, diễn ra sáng 7/12, tại Hà Nội, các chuyên gia, giáo viên đã chia sẻ nhiều câu chuyện truyền cảm hứng về việc mở cánh cửa cho học sinh Việt Nam đổi mới sáng tạo.
Đặt nền móng cho một thế hệ đổi mới sáng tạo
Từ ý tưởng của Tổng Bí thư Tô Lâm, Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) đã phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai chương trình “STEM Innovation Petrovietnam”, xây dựng 100 phòng STEM đạt chuẩn quốc tế cho trường Trung học Cơ sở, Trung học Phổ thông tại 34 tỉnh, thành phố trong năm 2025. Điểm đặc biệt của chương trình này là không chỉ trang bị cơ sở vật chất mà con xây dựng “hệ sinh thái STEM” với nhiều hoạt động như: Đào tạo giáo viên; kết nối quốc tế giúp học sinh tiếp cận chuẩn sáng tạo toàn cầu, hướng đến lan tỏa tới 10.000 trường học giai đoạn 2035-2045.
Cô Nguyễn Thị Nhàn (Tổ trưởng chuyên môn Trường Trung học Cơ sở Cầu Giấy, Hà Nội) chia sẻ: Trường Trung học Cơ sở Cầu Giấy rất vinh dự khi được Tổng Bí thư Tô Lâm đến thăm và trao tặng phòng STEM vào tháng 5/2025. Với món quà ý nghĩa và đặc biệt như vậy, nhà trường đã có những bước ngoặt thực sự lớn đối với việc giáo dục STEM.
Trước đây, việc giảng dạy trong nhà trường thường ở mức độ tiếp cận đến STEM hoặc có hoạt động STEM trong giảng dạy nhưng chưa bài bản và hệ thống. Từ khi có chương trình STEM Innovation Petrovietnam đồng hành, việc giảng dạy trong nhà trường đã có một lộ trình và hiệu quả nhất định.
Ban Giám hiệu nhà trường đã có sự chỉ đạo rất sát sao và chiến lược dài hạn, không chỉ là hoạt động phong trào. Có những buổi tập huấn chuyên sâu, Ban Giám hiệu đã mời thêm các chuyên gia để giảng dạy nâng cao trình độ nhận thức về STEM cũng như hiệu quả của STEM.
Bản thân các thầy cô giáo của Trường Trung học Cơ sở Cầu Giấy cũng luôn nhiệt tình học hỏi, đổi mới sáng tạo. Khi chương trình STEM Innovation Petrovietnam được triển khai tại trường, các thầy cô đã nhanh chóng tiếp cận, không ngại khó và thực sự đầu tư thời gian, tâm huyết để đưa STEM vào giảng dạy. Học sinh của trường cũng rất năng động, luôn thể hiện sự sáng tạo và đặc biệt hết mình trong các hoạt động STEM.
Đại biểu Quốc hội Hà Ánh Phượng (Phú Thọ), người từng được vinh danh là “Giáo viên toàn cầu" nhờ những thành tựu giáo dục sáng tạo, đặc biệt là việc đưa học sinh dân tộc thiểu số tiếp cận giáo dục quốc tế thông qua công nghệ đã chia sẻ kỷ niệm sâu sắc về STEM đến từ một dự án rất đặc biệt của học sinh mà cô trực tiếp giảng dạy. Đó là dự án nghiên cứu về ống hút nhựa của các học sinh dân tộc thiểu số. Các em gần như không có phương tiện, không có thiết bị thí nghiệm để thực hiện những bước cơ bản như tách hydro và oxy trong quá trình học liên môn Vật lý - Hóa học. Vì vậy, các em cùng thầy cô đã nghĩ ra một cách rất sáng tạo: đến các lò bánh mì nhờ hỗ trợ mượn dụng cụ và nguồn nhiệt phù hợp cho thí nghiệm. Khi cần chế tạo máy cắt ống hút, các em cũng không có điều kiện để mua thiết bị. Các em gom linh kiện phế liệu, tự mày mò lắp ráp và cuối cùng đã tạo được một chiếc máy cắt hoạt động được.
Cô Hà Ánh Phượng bày tỏ: “Tôi luôn nhớ hình ảnh những đứa trẻ không có tiền, không có máy móc, nhưng “cái khó ló cái khôn”, kiên trì từng bước để hoàn thành dự án. Trải nghiệm đó không chỉ khiến các em trưởng thành hơn rất nhiều, mà từ thành công của dự án này đã mở ra cho các em cơ hội được kết nối với 50 quốc gia, được học hỏi, chia sẻ với các chuyên gia STEM quốc tế, nâng cao kỹ năng và kiến thức. Với tôi, đó là minh chứng rõ ràng nhất cho sức mạnh của giáo dục STEM - một hành trình giúp học sinh vượt qua giới hạn của hoàn cảnh để chạm tới những điều lớn lao hơn”.
Bên cạnh đó, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc liên thông các nền tảng chung trong cộng đồng STEM, cô Hà Ánh Phượng cho rằng: Việc liên thông này rất có ý nghĩa. Các học sinh ở miền núi cũng như ở thành phố - những nơi có điều kiện phát triển đều có thể sử dụng một nền tảng chung, từ đó giúp giảm khoảng cách vùng miền, các em có cơ hội học tập như nhau, tạo sân chơi chung, cùng chia sẻ kinh nghiệm… Từ đó, hình thành cộng đồng học sinh STEM để học hỏi, chia sẻ, làm dự án liên trường, liên vùng; tiếp cận các chuẩn mực quốc tế, góp phần nâng cao chất lượng của giáo dục Việt Nam.
Công nghệ và môi trường học tập số - phần quan trọng của quá trình dạy và học
Ông Đỗ Hoàng Sơn, một chuyên gia tiên phong về giáo dục STEM tại Việt Nam, thành viên chủ chốt của Liên minh STEM Việt Nam cho biết: Trong bối cảnh hiện nay, thế giới đang tiến hành Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, cạnh tranh quốc tế rất quyết liệt. Chính vì vậy, chuyển đổi số được coi là vấn đề chiến lược, mang tính sống còn của quốc gia trong việc thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIV và tầm nhìn 100 năm Việt Nam.
Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đưa khái niệm giáo dục STEM vào Chương trình Giáo dục phổ thông năm 2018, đây có thể coi là một bước tiến rất quan trọng trong lịch sử phát triển giáo dục. Dựa trên định nghĩa trong chương trình, STEM là giáo dục tích hợp liên lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán; học thông qua thực làm và gắn với bối cảnh đời sống xung quanh.
Có 3 cấp độ trong giáo dục STEM. Thứ nhất là mức độ phổ cập, giáo dục STEM cho tất cả học sinh hiện nay là yêu cầu bắt buộc từ khi có Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Việc triển khai STEM ở địa phương trở thành một chỉ số đánh giá hoàn thành nhiệm vụ. Thứ hai là STEM dành cho nhóm học sinh có nhu cầu hướng nghiệp và nâng cao, thông qua các câu lạc bộ. Thứ ba là nhóm học sinh học STEM ở tầm sáng tạo đột phá, tham gia các sân chơi lớn ở cấp quốc gia và quốc tế. Theo ông Đỗ Hoàng Sơn, khi triển khai hệ thống phòng STEM Innovation Petrovietnam, mô hình này đã đáp ứng đầy đủ cả ba chức năng trên.
Ông Đỗ Hoàng Sơn chia sẻ câu chuyện khi đưa một chuyên gia quốc tế hàng đầu của hãng VEX Robotics - người từng đi thăm nhiều phòng lab trên thế giới đến Trường Trung học Cơ sở Cầu Giấy (Hà Nội), chuyên gia đó đã nhận xét rằng, đây là phòng STEM hiện đại nhất mà ông từng thấy. Nhận xét này không phải vì hình thức, mà vì cấu trúc, thiết kế, mức độ đầu tư và tính tối ưu cho giáo dục. Hiện nay, Trường Trung học Cơ sở Cầu Giấy đã có hơn 40 đội VEX Robotics thi đấu rất sôi nổi. Hay như tại Lạng Sơn, vừa qua đã tổ chức được giải STEM mở rộng, có sự tham gia giao lưu của các chuyên gia Trung Quốc. Việc học sinh từ khắp mọi miền của Việt Nam cùng thi đấu theo đúng chuẩn Hoa Kỳ, làm sổ tay kỹ thuật nghiêm túc, có thể thấy rằng, Việt Nam đang thực hiện một cuộc cải cách mạnh mẽ, chuyển từ những cuộc thi đơn thuần sang giáo dục thật sự.
Ông Đỗ Hoàng Sơn cũng nhấn mạnh: Để thúc đẩy giáo dục STEM, khoa học - công nghệ, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo của một quốc gia là một quá trình rất dài hơi, đòi hỏi triển khai đồng bộ nhiều nội dung, từ xây dựng hạ tầng, đào tạo chuyên gia, phát triển nguồn nhân lực, kết nối hệ thống cho đến xây dựng văn hóa, khoa học - công nghệ trong xã hội. Đây là lĩnh vực mà Việt Nam vẫn còn thiếu kinh nghiệm, còn nhiều việc phải làm.
Vì vậy, trước hết cần nhìn nhận lại một số khái niệm và quan điểm mới, trong đó có vai trò của “người thầy”. Nếu vẫn hiểu người thầy theo cách truyền thống - là người đứng lớp truyền đạt kiến thức thì Việt Nam không thể có đủ hàng chục triệu giáo viên để dạy toàn bộ tri thức của thời đại chuyển đổi số. Do đó, công nghệ và môi trường học tập số phải trở thành một phần quan trọng của quá trình dạy và học. Các ngày hội STEM, hoạt động trải nghiệm thực hành chính là những “người thầy” mới, trực tiếp mang đến kiến thức, trải nghiệm, đồng thời rèn luyện phẩm chất và năng lực cho học sinh.
Đáng chú ý, theo định hướng của Bộ Giáo dục và Đào tạo, hệ thống 100 phòng STEM Innovation Petrovietnam sẽ được sử dụng như 100 trung tâm đào tạo và chuyển giao tri thức, phục vụ công tác đào tạo mới và đào tạo lại đội ngũ giáo viên trung học trên phạm vi cả nước. Đây là đóng góp có ý nghĩa rất lớn đối với việc thúc đẩy giáo dục STEM và đổi mới giáo dục nói chung tại Việt Nam.
Việc đầu tư các phòng STEM đồng bộ, hiện đại chính là xây dựng nền tảng hạ tầng học tập tối thiểu để mỗi học sinh, dù ở đô thị hay miền núi đều có cơ hội tiếp cận giáo dục STEM một cách bài bản và thực chất.
Nguồn: https://baotintuc.vn/giao-duc/giao-duc-stem-mo-canh-cua-cho-hoc-sinh-viet-nam-doi-moi-sang-tao-20251207131221953.htm
Bình luận (0)