Hành trình từ nương đồi bạc màu đến cuộc sống ấm no của nông dân Sơn La

TPO - Những ngày cuối thu, trở lại Sơn La, ai cũng dễ dàng bắt gặp sắc đỏ rực phủ kín những sườn đồi, xen lẫn tiếng nói cười giòn giã của đồng bào đang hối hả thu hoạch cà phê. Mùa cà phê chín không chỉ là mùa của hương thơm và sắc màu, mà còn là mùa của niềm vui, của ấm no, của những đổi thay đã bén rễ trên từng mảnh nương từ hơn ba thập niên qua.

Đồng bào Sơn La đang rộn ràng thu hoạch cà phê.

Từ nương ngô, nương sắn đến giấc mơ đủ đầy

Cây cà phê được đưa vào Sơn La từ những năm 1990, những ngày mà đất rộng người thưa, bà con còn loay hoay tìm hướng phát triển kinh tế. Thế nhưng từ những gốc cà phê đầu tiên được trồng thí điểm, loại cây ngoại lai tưởng như khó tính ấy đã âm thầm thích nghi với khí hậu mát mẻ, thổ nhưỡng giàu bazan của miền núi Tây Bắc, trở thành một trong những cây trồng chủ lực, giúp hàng nghìn hộ dân đổi đời.

Ở phường Chiềng An nơi được ví như thủ phủ cà phê Arabica câu chuyện đổi đời nhờ cà phê không còn xa lạ. Vừa tất bật thu hoạch cà phê, ông Lường Văn Dưỡng, phường Chiềng An vẫn nhớ như in những ngày đầu tiên đưa cà phê về trồng.

“Ngày đó nghèo lắm, đất thì nhiều mà chẳng biết trồng cây gì cho hiệu quả. Khi Nhà nước hỗ trợ giống, cán bộ nông nghiệp lên tận bản hướng dẫn, tôi mạnh dạn chuyển hết nương ngô sang trồng cà phê. Ban đầu cũng run lắm, lo không biết có được mùa không. Ai ngờ cây hợp đất, hợp khí hậu quá”, ông Dưỡng giọng đầy tự hào.

Cà phê đem đến cuộc sống no ấm cho người dân Sơn La.

Giờ đây, gia đình ông đã có hơn 1ha cà phê, mỗi năm thu cả trăm triệu đồng. Từ thu nhập ổn định ấy, ông xây được căn nhà khang trang, mua được máy móc sản xuất, nuôi con ăn học. Ông bảo, nhìn lại quãng đường đã qua, mới thấy cà phê không chỉ là cây trồng, mà còn là “cây của hy vọng”.

Không xa đó, chị Quàng Thị Hảo cũng đang tất bật cùng chồng con thu hái từng chùm quả đỏ au. Vụ này được mùa, quả sai nặng trĩu cành, thương lái đến tận nơi thu mua. Với hơn 1,5ha, gia đình chị mỗi năm có nguồn thu khá, đủ để trang trải sinh hoạt và tích lũy.

“Có cà phê, mình không lo đói. Con cái được học hành, trong nhà lúc nào cũng có đồng ra đồng vào. Nhìn những quả đỏ thế này, ai cũng vui trong bụng”, chị Hảo chia sẻ.

Cà phê giúp thoát nghèo bền vững

Theo ông Nghiêm Văn Tuấn, Chủ tịch UBND phường Chiềng An, toàn phường hiện có gần 2.000 ha cà phê Arabica, hầu hết là giống Catimor cho năng suất cao. Mỗi năm, vùng cà phê này cung cấp hơn 15.000 tấn quả tươi, mang lại doanh thu hàng trăm tỷ đồng cho người dân.

“Cây cà phê là động lực quan trọng trong công tác xóa đói giảm nghèo. Nhờ ổn định thu nhập, nhiều gia đình xây được nhà mới, mua được máy móc, mở rộng sản xuất”, ông Tuấn cho biết.

Không chỉ trồng thuần, bà con Chiềng An còn linh hoạt xen canh cây ăn quả, vừa tăng hiệu quả kinh tế vừa cải thiện môi trường sinh thái. Đặc biệt, địa phương còn gắn phát triển cà phê với du lịch cộng đồng, tạo ra một hướng đi mới mở ra nhiều cơ hội cho người dân.

Cà phê Sơn La có hương vị đặc sắc.

Ông Tuấn cho biết, từ năm 2026, Chiềng An đặt mục tiêu trồng tái canh 50 ha bằng giống mới chất lượng cao, hướng tới sản lượng 20.000 tấn quả tươi và xuất khẩu 2.000 tấn cà phê nhân. Cây cà phê không chỉ là sinh kế mà còn là thương hiệu, là niềm tự hào của người dân nơi đây.

Từ một vùng sản xuất nhỏ lẻ, Sơn La hiện đã có hơn 24.300 ha cà phê, chiếm hơn 41% diện tích Arabica của cả nước. Nhờ áp dụng quy trình sản xuất VietGAP, 4C, UTZ, Rainforest Alliance, cây cà phê Sơn La từng bước bước chân vào thị trường quốc tế.

Năm gần đây, tỉnh xuất khẩu 31.700 tấn cà phê nhân, đạt gần 90 triệu USD, chiếm gần 45% tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu của tỉnh. Cà phê Sơn La đã có mặt tại những thị trường khó tính như Mỹ, Đức, Hà Lan, Nhật Bản… nhờ hương vị chua thanh đặc trưng, phân tầng hương thơm rõ rệt, phù hợp để chế biến cà phê đặc sản.

Cà phê Sơn La được tuyển chọn kỹ càng đem đến chất lượng cao, được người tiêu dùng trong và ngoài người ưa chuộng.

Nhiều doanh nghiệp cũng mạnh dạn đầu tư dây chuyền rang xay, tạo ra sản phẩm cà phê hòa tan, cà phê đặc sản đóng gói mang thương hiệu Sơn La, đưa hương vị núi rừng Tây Bắc đến gần hơn với người tiêu dùng trong và ngoài nước.

Ông Nguyễn Thành Công, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La khẳng định: “Cà phê là cây trồng mang lại sinh kế bền vững, góp phần quan trọng vào công cuộc xóa đói giảm nghèo. Tỉnh đang tích cực triển khai đề án tái canh, phát triển vùng cà phê đặc sản, nâng cao giá trị theo chuỗi; đồng thời, đẩy mạnh tổ chức xúc tiến thương mại đưa thương hiệu cà phê Sơn La vươn xa hơn nữa”.

Nguồn: https://tienphong.vn/hanh-trinh-tu-nuong-doi-bac-mau-den-cuoc-song-am-no-cua-nong-dan-son-la-post1797014.tpo