Hiểu về ‘sức mạnh mềm’ và định vị sức hấp dẫn quốc gia

Ngày 13.11, tại Trung tâm Hội nghị Quốc tế – Bệnh viện Quân Y 175 (TP.HCM), Quỹ Hòa bình và Phát triển TP.HCM (HPDF) chủ trì tổ chức Diễn đàn chuyên đề Thời khắc Việt 2025 với chủ đề “Sức mạnh mềm Việt Nam: Lợi thế, thách thức và triển vọng”.

Diễn đàn được thiết kế như một không gian mở, quy tụ giới học giả, chuyên gia, doanh nhân, nghệ sĩ và đại diện thế hệ trẻ ở nhiều lĩnh vực. Mục tiêu là tạo diễn đàn thảo luận tập trung về ý nghĩa của sức mạnh mềm đối với một quốc gia đang phát triển nhanh và hội nhập sâu như Việt Nam.

Các tham luận tại diễn đàn thống nhất quan điểm: sức mạnh mềm của một quốc gia là năng lực tạo ra ảnh hưởng thông qua sức hấp dẫn về văn hóa, hệ giá trị và niềm tin. Với Việt Nam, nền tảng sức mạnh mềm được vun đắp từ truyền thống yêu nước, tinh thần hòa hiếu, đức tính cần cù, sáng tạo và bản sắc văn hóa giàu nhân văn.

Bà Tôn Nữ Thị Ninh, Chủ tịch HPDF nhấn mạnh: “Sức mạnh mềm” là trụ cột quan trọng trong phát triển quốc gia được thể hiện qua văn hóa, giá trị, con người và những câu chuyện có sức lan tỏa.

Trong bối cảnh thế giới biến động phức tạp, việc nhận diện và phát huy sức mạnh mềm trở nên cấp thiết. Diễn đàn hướng tới tìm kiếm các đề xuất thực tiễn, có thể đóng góp cho hoạch định chính sách, qua đó lan tỏa hình ảnh Việt Nam nhân văn, sáng tạo và phát triển bền vững.

Theo TS Trần Nguyên Khang (Khoa Quan hệ quốc tế, Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM), trong thời đại hội nhập và truyền thông toàn cầu, sức mạnh mềm (soft power) trở thành khái niệm trung tâm để lý giải cách các quốc gia tạo ảnh hưởng không bằng cưỡng ép, mà bằng sức hấp dẫn của văn hóa, giá trị và tầm nhìn phát triển.

"Sức mạnh mềm" qua góc nhìn quốc tế

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Kunio Takahashi – Phó Chủ tịch Viện Chiến lược Quốc tế, Viện Nghiên cứu Nhật Bản cho rằng “sức mạnh mềm” là khả năng thu phục thay vì cưỡng ép.

Ông dẫn ví dụ: “Anime (hoạt hình Nhật Bản) và manga (truyện tranh Nhật Bản) là biểu tượng rõ nét cho sức mạnh mềm của Nhật Bản. Nhiều người nước ngoài biết đến, yêu thích văn hóa Nhật qua phim hoạt hình, truyện tranh và từ đó học tiếng Nhật, du lịch đến những ‘thánh địa manga’”.

Theo ông Kunio Takahashi, ngay cả chính phủ Nhật Bản ban đầu cũng không lường hết tầm ảnh hưởng của manga – ngành công nghiệp nay mang lại doanh thu 19,8 tỉ USD toàn cầu (2023, theo Parrot Analytics và Hiệp hội Hoạt hình Nhật Bản).

“Không chỉ Nhật Bản, Hàn Quốc cũng tận dụng sức mạnh mềm qua điện ảnh, âm nhạc và văn hóa đại chúng. Việt Nam hoàn toàn có thể tìm thấy sức hút riêng của mình qua phong cảnh, ẩm thực hay tinh thần hiếu khách”, ông Kunio Takahashi nói, đồng thời cũng cảnh báo về mặt trái của sức mạnh mềm – khi bị lợi dụng để dẫn dắt dư luận quốc tế theo hướng có lợi cho một quốc gia.

Từ góc nhìn châu Âu, ông Adam Koulaksezian, Giám đốc Phòng Thương mại và Công nghiệp Pháp tại Việt Nam (CCIFV), nói: “Nếu có câu hỏi: Sức mạnh mềm đối với ông, một người Pháp, là gì?” Tôi sẽ trả lời rằng sức mạnh mềm là khả năng truyền cảm hứng thay vì áp đặt.

Đó là sức mạnh của ý tưởng, của sự làm gương và sự hợp tác – nghệ thuật khiến người khác muốn hợp tác cùng bạn, chứ không phải làm việc cho bạn”.

Ông cho rằng ảnh hưởng của Pháp đến từ văn hóa, giáo dục, ngoại giao và sáng tạo – chứ không chỉ dựa vào quyền lực hay quy mô.

Ông Adam Koulaksezian nói: “Thế giới đang thay đổi nhanh. Sức mạnh mềm của Pháp và châu Âu phải phát triển kết hợp những giá trị truyền thống với tinh thần đổi mới. Câu chuyện chung của châu Âu nên là câu chuyện về sự cân bằng, phát triển bền vững và chủ nghĩa nhân văn giữa thời bất ổn. Ảnh hưởng không đến từ sự đồng nhất, mà từ thống nhất trong đa dạng”.

Ông Sam Korsmoe – tác giả, nhà báo, nhà văn người Mỹ sinh sống lâu năm tại Việt Nam nhìn nhận sức mạnh mềm của Mỹ hình thành qua con người, niềm tin và những giá trị lan tỏa thay vì áp đặt.

Nhà văn Sam Korsmoe chia sẻ: “Hiện Hoa Kỳ đang đối diện rủi ro đánh mất sức mạnh mềm do chính sách và niềm tin bị lung lay. Khi các quốc gia khác trỗi dậy, khoảng trống ảnh hưởng này có thể được lấp đầy”.

Với Việt Nam, ông gợi mở: “Kinh nghiệm từ Mỹ, chúng ta nên đặt con người và lòng tin lên hàng đầu. Sự trung lập, linh hoạt, kỹ năng mềm và khả năng lắng nghe là những giá trị cốt lõi trong ngoại giao hiện đại”.

Nhà làm phim tài liệu Tommy Nguyen, người Mỹ gốc Việt, mở rộng vấn đề sức mạnh mềm Hoa Kỳ qua lĩnh vực truyền thông và công nghiệp giải trí. Ông cho rằng ngoài sức mạnh mềm chủ động từ Chính phủ, Mỹ còn có sức mạnh mềm “thụ động” đến từ phim ảnh, thể thao, công nghệ và truyền thông tin tức, nhất là tin tức về người nổi tiếng và các phiên tòa gây chú ý.

Tommy phân tích: “Tin tức và phim tài liệu Mỹ được sản xuất bằng cùng công thức với Hollywood – nhấn mạnh kịch tính, đồng cảm và hành động. Chính thương mại hóa đã khiến truyền thông Mỹ phải hấp dẫn, lan tỏa và tạo ảnh hưởng toàn cầu. Đây cũng là lý do tiếng Anh trở thành ngôn ngữ quốc tế”.

Hiểu về ‘sức mạnh mềm’ và định vị sức hấp dẫn quốc gia - ảnh 2

Gợi mở cho Việt Nam

Từ các trường hợp quốc tế, nhiều chuyên gia cho rằng quá trình kiến tạo sức mạnh mềm đòi hỏi chiến lược dài hạn, sự kiên trì và khả năng kết nối giữa chính sách, sáng tạo văn hóa, truyền thông và công nghiệp nội dung. Việt Nam có thể tham khảo các mô hình này khi bước vào giai đoạn mới trong xây dựng thương hiệu quốc gia.

Trong các phiên thảo luận, các diễn giả từ lĩnh vực học thuật, kinh doanh, nhân lực, truyền thông… đã phân tích sức mạnh mềm dưới nhiều góc độ: văn hóa, kinh tế, thị trường lao động và chiến lược thương hiệu.

Chuyên gia cho rằng khi Việt Nam trở thành điểm đến của các chuỗi giá trị mới, hình ảnh quốc gia và niềm tin xã hội là yếu tố ảnh hưởng lớn đến hợp tác, đầu tư và giao lưu quốc tế.

Văn hóa – với vai trò tạo nên bản sắc và sự khác biệt chính là nền tảng để nâng tầm sức mạnh mềm. Song song đó, các yếu tố kinh tế, đổi mới sáng tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là điều kiện giúp chuyển hóa giá trị văn hóa thành sức hút thực tế.

Theo Ban tổ chức, Diễn đàn Thời khắc Việt là sáng kiến phi lợi nhuận do HPDF xúc tiến, nhằm kết nối người Việt trong và ngoài nước, khuyến khích giao lưu hai chiều và chia sẻ những câu chuyện thành công – đặc biệt từ thế hệ trẻ.

Diễn đàn Thời khắc Việt 2025 kỳ vọng góp phần nhận diện bản sắc Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa, lan tỏa hình ảnh một Việt Nam hiện đại, nhân văn, sáng tạo và phát triển bền vững.

Nguồn: https://baovanhoa.vn/van-hoa/hieu-ve-suc-manh-mem-va-dinh-vi-suc-hap-dan-quoc-gia-181252.html