Không gian thử nghiệm cho đổi mới sáng tạo từ mô hình TechLab của UTS

Giáo sư Brett Oberstein-Giám đốc Kinh doanh và Giáo sư Công nghiệp UTS giới thiệu mô hình TechLab với Đoàn Cán bộ lãnh đạo, quản lý các ban, Bộ, ngành Trung ương và địa phương.

TechLab được xây dựng từ năm 2018, ban đầu chỉ là một tòa nhà duy nhất nằm ở khu vực ngoại ô phía nam thành phố, giờ đây đã phát triển thành 5 tòa nhà, hình thành một quần thể thử nghiệm công nghệ của UTS.

Mô hình gắn kết đại học và doanh nghiệp

Đón tiếp đoàn tại một phòng nghiên cứu, Giáo sư Brett Oberstein, Giám đốc Kinh doanh và Giáo sư Công nghiệp UTS nhấn mạnh, những gì chúng tôi nhìn thấy chỉ là một phần nhỏ trong vô số các phòng thí nghiệm, khu thử nghiệm và cơ sở sản xuất đang vận hành tại đây. Không gian này là nơi kết nối các nhà nghiên cứu, doanh nghiệp và cả các cơ quan công quyền, tạo thành một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo hết sức năng động.

Nếu các đơn vị trong trường tập trung vào nghiên cứu các ý tưởng sơ khai và những hướng nghiên cứu tiên tiến thì TechLab ưu tiên các giai đoạn phát triển nguyên mẫu, kiểm chứng và thử nghiệm thực tế, nơi các kết quả nghiên cứu bước đầu được đưa ra môi trường ứng dụng để đánh giá mức độ sẵn sàng.

Điểm đặc biệt của mô hình này là doanh nghiệp có thể trực tiếp đặt văn phòng, đưa thiết bị vào thử nghiệm hoặc thậm chí đặt cả dây chuyền sản xuất thử nghiệm ngay trong khuôn viên trường.

Sự hiện diện của doanh nghiệp giúp hoạt động nghiên cứu gắn liền với nhu cầu thị trường, đồng thời tạo cơ hội cho sinh viên tiếp cận công nghệ, dữ liệu, thiết bị trong suốt quá trình học tập.

“Chúng tôi hỗ trợ các đối tác trong ngành, các startup và cả các doanh nghiệp nước ngoài muốn thành lập hoạt động tại Australia bằng cách cung cấp văn phòng, không gian phòng thí nghiệm và cơ sở sản xuất. Các đối tác trong ngành mà chúng tôi hỗ trợ đều thuộc về những hệ sinh thái nhất định”, ông Brett chia sẻ.

Hệ sinh thái của TechLab theo lời ông Brett nói, đó là quốc phòng-không gian, biến đổi khí hậu-phát triển bền vững và sản xuất-chế tạo. Chúng tôi được giới thiệu mỗi hệ sinh thái đều có các minilab để tạo ra các mô hình thử nghiệm thực tế. Một ví dụ tiêu biểu là “bức tường xanh” được lắp đặt tại khuôn viên chính của UTS ở trung tâm thành phố, nơi 1 doanh nghiệp Nhật Bản hợp tác cùng trường để thử nghiệm các cảm biến nông nghiệp trong điều kiện tự nhiên. Dữ liệu từ các cảm biến được thu thập liên tục, phục vụ cả hoạt động nghiên cứu lẫn kiểm chứng công nghệ.

Một hệ thống quản lý môi trường hợp tác với một tập đoàn cũng được vận hành ngay trong tòa nhà của UTS để phục vụ nghiên cứu chung. Một cơ sở sản xuất pin đang được xây dựng để trở thành “phòng thí nghiệm sống” cho nghiên cứu vật liệu năng lượng. Ngoài ra, UTS còn có trung tâm kiểm định nước và nước thải phục vụ sản xuất công nghiệp.

Nói về hệ sinh thái quốc phòng-không gian, Giáo sư Brett Oberstein nhấn mạnh rằng đây là một trong những năng lực nổi bật nhất của UTS. Giáo sư cho biết các cơ sở của TechLab đã được chứng nhận để xử lý dữ liệu mật của Chính phủ Australia, cho phép trường triển khai nhiều dự án nghiên cứu nhạy cảm ngay trong khuôn viên.

Từ nền tảng này, UTS thu hút các doanh nghiệp hàng đầu về công nghệ hàng không vũ trụ. “Một trong những đối tác của chúng tôi là Space Machines Company, đơn vị đang vận hành nhà máy sản xuất vệ tinh lớn nhất tại Australia ngay trong cơ sở của UTS,” Giáo sư Brett chia sẻ. Giáo sư cũng giới thiệu về BXB Aerospace, công ty phát triển động cơ đẩy điện tử cho vệ tinh, và Navigation Advanced, đơn vị chế tạo công nghệ dẫn đường chính xác cao đang được sử dụng tại 17 địa điểm trên thế giới.

Điểm gây ấn tượng mạnh là cơ chế hợp tác linh hoạt giữa UTS và doanh nghiệp. Giáo sư Brett cho biết trường gần như tự chủ hoàn toàn trong ký kết hợp đồng, sử dụng thiết bị và triển khai dự án, miễn là tuân thủ các quy định chung của Chính phủ. Trả lời câu hỏi của Đoàn chúng tôi về sự đầu tư của doanh nghiệp tại đây, Giáo sư Brett chia sẻ, các đối tác công nghiệp đầu tư phần lớn máy móc vào TechLab.

Mỗi năm, TechLab nhận khoảng 20 triệu đô-la Australia từ doanh nghiệp cho nghiên cứu, trong khi trường tự đầu tư hơn 70 triệu đô-la vào máy móc. Các dự án do doanh nghiệp tài trợ thường cho phép trường dùng toàn bộ thiết bị và dữ liệu mà không cần thủ tục phức tạp. Đặc biệt, nếu doanh nghiệp chi trả cho nghiên cứu, họ sẽ được giữ toàn bộ quyền sở hữu trí tuệ-cơ chế được đánh giá là linh hoạt trong các trường đại học Australia.

Đào tạo gắn với thực tiễn

Bên cạnh hoạt động nghiên cứu và thử nghiệm công nghệ, UTS đặc biệt coi trọng đào tạo dựa trên hệ thống phòng thí nghiệm chuyên sâu. Các không gian tại TechLab không chỉ dành cho nghiên cứu mà còn phục vụ đào tạo cho sinh viên và các đối tác trong ngành cần được bồi dưỡng, cập nhật kỹ năng và công nghệ mới. Việc doanh nghiệp đặt thiết bị, mô hình thử nghiệm và cả dây chuyền sản xuất ngay trong khuôn viên trường tạo nên một môi trường học tập gắn chặt với thực tiễn.

Được biết, sinh viên và nhà nghiên cứu của UTS không chỉ tham gia vào các công đoạn mô phỏng hay nghiên cứu, mà trực tiếp làm việc với dây chuyền sản xuất, thiết bị thật và dữ liệu thực tế. “Chính việc doanh nghiệp mang cả dây chuyền vào trường đã tạo nên một môi trường nghiên cứu-đào tạo gắn với thực tiễn mà không nhiều trường đại học có được”, Giáo sư Brett nói.

Jamine Hoàng, sinh viên ngành Kỹ sư Phần mềm của UTS và hiện phụ trách hướng dẫn sinh viên thực tập tại TechLab, cho biết mô hình này đem lại cho người học những trải nghiệm mà giảng đường không thể có.

Trong vai trò người hướng dẫn-phụ trách điều phối sinh viên thực tập và hỗ trợ nhóm làm việc với các khách hàng, Hoàng chia sẻ: “Bọn em sử dụng những gì học trong 4 năm đại học để làm việc với khách hàng, vừa xây dựng hồ sơ nghề nghiệp, vừa tham gia các dự án lớn về môi trường, kiến trúc, lại giúp được cho cộng đồng”. Được biết, các dự án mà Hoàng tham gia đều phối hợp trực tiếp với những hội đồng địa phương như Ryde, Hawkesbury, MidCoast hay Renwick.

Theo Hoàng, kỳ thực tập kéo dài 3 tháng giúp sinh viên quen với cách làm việc chuyên nghiệp, có phân công, thời hạn, họp nhóm và đối tác thật. “Đi học bình thường mỗi ngày 2-3 tiếng rồi về làm bài tập, không có một cấu trúc liên tục như thế này. Đây là cơ hội để bọn em biết mình cần gì khi bắt đầu đi làm”.

Chương trình thực tập tại TechLab hiện cũng được mở rộng sang sinh viên của nhiều trường khác. Hoàng cho biết: “Bọn em còn làm việc với những trường đại học khác nữa để mở rộng và kiếm nhiều cơ hội thêm cho sinh viên”.

Jamine Hoàng, sinh viên ngành Kỹ sư Phần mềm của UTS chia sẻ với Đoàn cán bộ về hoạt động thực tập của sinh viên tại TechLab.

Gợi mở nhiều kinh nghiệm trong thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Có thể thấy, mô hình TechLab của Đại học Công nghệ Sydney là minh chứng cho cách tiếp cận thực tế trong thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đó là lấy doanh nghiệp làm trung tâm, trường đại học làm cầu nối và chính quyền tạo môi trường kết nối. Đây cũng chính là hướng đi mà Việt Nam đang theo đuổi. Từ thực tế tìm hiểu mô hình của TechLab, ông Vũ Quang Hùng, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Trưởng Ban Quản lý Khu công nghệ cao và các khu công nghiệp Đà Nẵng, cho rằng những mô hình như TechLab gợi mở nhiều kinh nghiệm cho địa phương trong việc hình thành các không gian thử nghiệm công nghệ ngay trong khu công nghệ cao.

Ông Vũ Quang Hùng cho biết, Đà Nẵng đang xác định khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo và ươm tạo doanh nghiệp công nghệ là một trong những nhiệm vụ trọng tâm để thực hiện Nghị quyết 57/NQ-TW. Với vai trò là cơ quan quản lý các khu công nghệ cao và khu công nghiệp, Ban Quản lý đặc biệt coi trọng việc ươm tạo, hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ, xem đó là nền tảng thúc đẩy tăng trưởng mới của thành phố. “Chúng tôi mong muốn hình thành kết nối giữa UTS, Đại học Đà Nẵng và Ban Quản lý Khu công nghệ cao và các khu công nghiệp Đà Nẵng để xây dựng một chương trình khởi nghiệp và ươm tạo bài bản.

Về phần mình, Ban Quản lý sẽ xúc tiến làm việc với các doanh nghiệp có tiềm lực tài chính để hỗ trợ những ý tưởng khởi nghiệp tiềm năng; đồng thời chúng tôi sẵn sàng bố trí quỹ đất trong Khu công nghệ cao cho các dự án ươm tạo triển khai thực tế. Mục tiêu là các sản phẩm đổi mới sáng tạo có thể được phát triển và ứng dụng ngay vào hoạt động sản xuất của doanh nghiệp, tạo hiệu quả thiết thực cho cả nhà khoa học, doanh nghiệp và địa phương”, ông Vũ Quang Hùng chia sẻ sau khi tham quan, tìm hiểu mô hình tại UTS.

Cùng quan điểm về vai trò trung tâm của trường đại học trong kết nối với doanh nghiệp, ông Bùi Thanh Toàn, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Đắk Lắk cho rằng, sau khi học tập, tìm hiểu, điều quan trọng hơn cả là tìm ra cách vận dụng linh hoạt các mô hình này trong điều kiện thực tế của từng địa phương. “Mô hình của Techlab rất tốt trong việc kết nối viện-trường-doanh nghiệp, đồng thời họ có thể tự chủ nguồn kinh phí cho hoạt động nghiên cứu. Đây là bài học rất quan trọng cho chúng ta.

Đoàn Cán bộ lãnh đạo, quản lý các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương tham quan phòng TechLab của UTS.

Hiện nay, nhiều địa phương, nhất là các tỉnh, thành phố có tiềm lực, cũng đang tính tới việc xây dựng những phòng lab tương tự. Nhưng vấn đề mấu chốt là phải huy động được cộng đồng doanh nghiệp tham gia xây dựng, triển khai và vận hành mô hình. Điều đó đòi hỏi sự chủ động rất lớn từ phía các trường đại học, viện nghiên cứu trong việc kết nối, thiết lập quan hệ hợp tác với doanh nghiệp. Khi doanh nghiệp lớn hỗ trợ kinh phí cho hoạt động nghiên cứu, đổi lại, viện-trường cung cấp sản phẩm, giải pháp công nghệ phục vụ lại chính hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Đây là mô hình vận hành 2 chiều, tạo ra hệ sinh thái đổi mới sáng tạo bền vững. Và chúng ta cần nghiêm túc nghiên cứu để triển khai ở Việt Nam.

Riêng với Đắk Lắk, ông Bùi Thanh Toàn cho biết, đã quan tâm và nghiên cứu hướng đi này từ sớm, một vài mô hình bước đầu đã hình thành. Tuy nhiên, giống nhiều địa phương khác, việc kết nối giữa các trường đại học, viện nghiên cứu với cộng đồng doanh nghiệp vẫn còn hạn chế. “Một số doanh nghiệp lớn hiện nay có đặt hàng nghiên cứu, nhưng chủ yếu là đặt tại các trung tâm công nghệ mạnh ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng… nơi tập trung nguồn nhân lực chất lượng cao; sự chủ động của các viện-trường trong kết nối với doanh nghiệp vẫn gặp nhiều khó khăn. Đây là điều chúng tôi đang nỗ lực cải thiện trong thời gian tới”, ông Bùi Thanh Toàn trăn trở.

Từ góc độ hoạch định chính sách, ông Huỳnh Thành Đạt, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Trưởng Đoàn cán bộ đi bồi dưỡng ngắn hạn tại Australia cho rằng, yếu tố cốt lõi để hình thành những “test-lab” tương tự tại Việt Nam là sự chủ động của trường đại học trong kết nối với doanh nghiệp. Hai bên phải xây dựng được niềm tin và tính chuyên nghiệp trong hợp tác. Doanh nghiệp phải tin vào năng lực nghiên cứu của nhà trường, còn đại học cũng phải hiểu nhu cầu thực tế và đồng hành cùng doanh nghiệp. Bên cạnh đó, vai trò kiến tạo của Nhà nước rất quan trọng.

“Ở Australia, tôi thấy Nhà nước trao quyền rất mạnh cho các trường đại học trong việc liên kết doanh nghiệp, kể cả trong khai thác đất đai, hạ tầng, và đặc biệt là tạo điều kiện để doanh nghiệp đầu tư kinh phí cho nghiên cứu, đặt hàng sản phẩm và đồng hành trong toàn bộ quá trình đổi mới sáng tạo” ông Huỳnh Thành Đạt nói.

Ông Huỳnh Thành Đạt cũng khẳng định trên thực tế, mối quan hệ giữa đại học và doanh nghiệp đã bắt đầu hình thành, hai bên đều có nhu cầu và có sự hợp tác nhất định, nhưng thiếu nhất là khung cơ chế đồng bộ. Cụ thể, đại học và doanh nghiệp muốn hợp tác sâu nhưng cơ chế hiện hành chưa thực sự cho phép triển khai linh hoạt. Nhà nước chưa có cơ chế tài chính rõ ràng để hỗ trợ cho hoạt động nghiên cứu chung hoặc cho việc thương mại hóa sản phẩm khoa học. Doanh nghiệp muốn đầu tư cho nghiên cứu nhưng còn thiếu hành lang pháp lý để yên tâm hợp tác lâu dài.

Do đó, ông Huỳnh Thành Đạt nhấn mạnh, Nhà nước cần có cơ chế thông thoáng để sau khi trường đại học nghiên cứu thành công, họ được toàn quyền phối hợp với doanh nghiệp để thương mại hóa kết quả nghiên cứu. Nhà nước cũng cần có chính sách hỗ trợ một phần kinh phí cho các chương trình liên kết này, để khuyến khích trường đại học và doanh nghiệp “bắt tay” với nhau mạnh mẽ hơn.

PHAN THANH PHONG

Nguồn: https://nhandan.vn/khong-gian-thu-nghiem-cho-doi-moi-sang-tao-tu-mo-hinh-techlab-cua-uts-post922825.html