Kiến tạo mô hình thông quan thông minh, thúc đẩy thương mại biên giới

Trong thời gian qua, Đội Hải quan Cửa khẩu quốc tế Móng Cái (Chi cục Hải quan khu vực VIII) đã chủ động các mô hình và giải pháp mang tính đột phá, từng bước hiện thực hóa lộ trình xây dựng hải quan số, biến cửa khẩu truyền thống thành các trung tâm thông quan thông minh, minh bạch và hiệu quả.

Cán bộ hải quan theo dõi hoạt động của các cửa khẩu tại phòng máy camera.

Mô hình thông quan tập trung được thí điểm tại Cửa khẩu quốc tế Móng Cái từ năm 2018. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc cải cách thủ tục hải quan, đặc biệt đối với hàng hóa xuất nhập khẩu qua đường bộ. 

Điểm cốt lõi của mô hình này là việc số hóa chứng từ hồ sơ hải quan. Toàn bộ các chứng từ liên quan đều được chuyển thành dữ liệu điện tử. Nền tảng cửa khẩu số, cửa khẩu thông minh được xây dựng dựa trên sự kết hợp của nhiều công nghệ hiện đại như: Mạng máy tính, dữ liệu đám mây, hệ thống GPS và trí tuệ nhân tạo (AI).

Bộ thủ tục hải quan được số hoá thành mã QR thuận tiện cho doanh nghiệp tra cứu.

Hải quan cửa khẩu quốc tế Móng Cái đã thành lập Tổ nghiên cứu ứng dụng AI, gồm 11 thành viên nòng cốt, sản xuất video, infographic tuyên truyền sinh động về chuyển đổi số, các chủ trương, chính sách nghiệp vụ đến doanh nghiệp; số hóa toàn bộ hệ thống văn bản và quy trình nghiệp vụ dưới dạng mã QR đối với 134 thủ tục hành chính thuộc 8 nhóm thủ tục. Các văn bản mới ban hành được cập nhật kịp thời, đảm bảo tính hệ thống, thống nhất và dễ tiếp cận...

Hiện nay, tại khu vực cầu Bắc Luân I, mô hình kiểm soát người xuất nhập cảnh thông minh đã được triển khai cho cư dân biên giới. Khu vực cầu Bắc Luân II được xây dựng hạ tầng kỹ thuật cửa khẩu thông minh, lắp đặt luồng chuyên dụng và trang thiết bị để vận hành xe tự hành không người lái IGV, hoạt động 24/7; xây dựng Trung tâm điều hành thông minh (IOC) theo kế hoạch khung, dự kiến hoàn thành cuối năm 2026.

Cán bộ hải quan theo dõi hoạt động xuất nhập khẩu hàng hoá tại Cửa khẩu Bắc Luân I.

Nhờ đó, kim ngạch xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu ở Móng Cái tăng nhanh. Từ đầu năm đến nay, Đội Hải quan cửa khẩu Móng Cái đã làm thủ tục cho 87.106 tờ khai với tổng kim ngạch hàng hóa xuất nhập khẩu lên đến 5.134 triệu USD, tăng 36% về tờ khai và tăng 38% về kim ngạch so với năm 2024. Tổng số doanh nghiệp làm thủ tục xuất nhập khẩu lên đến 2.012 doanh nghiệp. Trong đó, có 354 doanh nghiệp trong tỉnh, 1.658 doanh nghiệp ngoài tỉnh, tăng 52% so với năm 2024. Tổng số doanh nghiệp mới phát sinh là 1.128 doanh nghiệp, tăng 396 doanh nghiệp so với cùng kỳ năm trước.

Chị Lại Nguyệt Hà, Giám đốc Công ty CP New Space Hải Phòng, đơn vị chuyên nhập khẩu thép từ Trung Quốc, cho biết: “Khoảng 3 năm nay, chúng tôi làm thủ tục qua Cửa khẩu quốc tế Móng Cái nhanh gọn hơn rất nhiều. Cán bộ hải quan ở đây làm việc chuyên nghiệp, hỗ trợ chu đáo cho doanh nghiệp, rút ngắn thời gian thông quan. Thêm nữa, đường sá ở Quảng Ninh giờ đi lại cũng thuận lợi hơn nên các doanh nghiệp xuất nhập khẩu hàng hoá qua đường Móng Cái cũng gia tăng”.

Cán bộ hải quan phối hợp cùng bộ đội biên phòng kiểm tra thủ tục xuất nhập khẩu hàng hoá tại Cửa khẩu Bắc Luân II.

Trong giai đoạn 2 (2027-2030), Hải quan cửa khẩu quốc tế Móng Cái sẽ mở rộng phạm vi và quy mô Cửa khẩu Bắc Luân I, tăng số lượng luồng kiểm soát tự động phục vụ cả cư dân biên giới và khách du lịch.

Tại Cửa khẩu Bắc Luân II, tiếp tục mở rộng mô hình cửa khẩu thông minh cho cả người và hàng hóa. Dự kiến ứng dụng mô hình vận chuyển hàng hóa tự động IGV hoặc mono-rail (sky-rail) tùy theo nhu cầu thực tế. Đồng thời tiếp tục hình thành trung tâm logistics, thương mại điện tử, triển lãm hàng xuất nhập khẩu, kho hậu cần thông minh và các hạ tầng phụ trợ khác, tạo thành tổ hợp cửa khẩu - logistics - thương mại hiện đại, kết nối liên hoàn giữa Việt Nam và Trung Quốc.

Đặc biệt, hệ thống quản lý cửa khẩu sẽ được số hóa hoàn toàn, ứng dụng công nghệ nhận diện khuôn mặt, quét vân tay, mã QR, hộ chiếu điện tử... đồng bộ với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và xuất nhập cảnh. Việc kiểm soát người, hàng hóa và phương tiện qua lại sẽ được tự động hóa, rút ngắn thời gian làm thủ tục, giảm chi phí, hạn chế tiếp xúc trực tiếp, góp phần phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại và đảm bảo an ninh biên giới.

Chị Lại Nguyệt Hà, Giám đốc Công ty CP New Space Hải Phòng, nghe cán bộ hải quan tư vấn thủ tục nhập khẩu hàng hoá.

Ông Phạm Ngọc Linh, Phó Đội trưởng Hải quan Cửa khẩu quốc tế Móng Cái, cho biết: "Hải quan là đơn vị trung tâm trong việc hoàn thiện chuẩn kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa hai bên biên giới và đã tích cực phối hợp với Hải quan Đông Hưng để thống nhất quy trình, tiêu chuẩn kỹ thuật và bảo đảm an ninh, an toàn thông tin, phù hợp với các thỏa thuận song phương và quy định của pháp luật mỗi bên".

Cùng với đó, Hải quan Móng Cái tổ chức các hội nghị, hội thảo, đối thoại trực tiếp, tận dụng các nền tảng trực tuyến như fanpage, zalo, email… để truyền tải thông tin nhanh chóng, chính xác đến doanh nghiệp. Đồng thời, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính đối với 8 mặt hàng thuộc diện phải kiểm tra chuyên ngành.

Với những giải pháp hiệu quả, Hải quan Cửa khẩu quốc tế Móng Cái không chỉ góp phần hiện đại hóa công tác quản lý nhà nước mà còn tạo ra những giá trị thiết thực, giảm chi phí, rút ngắn thời gian thông quan và nâng cao sự hài lòng của cộng đồng doanh nghiệp. Những kết quả này còn là minh chứng cho sự thành công của chiến lược chuyển đổi số toàn diện của tỉnh, góp phần kiến tạo một nền hải quan thông minh, hiện đại, góp phần thúc đẩy thương mại quốc tế và nâng cao vị thế cạnh tranh của đất nước. 

Phạm Học

Nguồn: https://baoquangninh.vn/kien-tao-mo-hinh-thong-quan-thong-minh-thuc-day-thuong-mai-bien-gioi-3387519.html