Lãnh đạo xã vùng cao Nghệ An mang nghề đan bèo tây về cho người cao tuổi

Nhận thấy đời sống của người dân vẫn còn gặp nhiều khó khăn, ruộng rẫy ít, nghề phụ lại không nhiều, lãnh đạo xã Yên Na đã liên hệ với các doanh nghiệp chuyên về đan bèo xuất khẩu để giúp bà con có việc làm thêm ngay tại nhà. Đây hứa hẹn là sinh kế mới, giúp bà con vùng cao có thêm thu nhập cũng như phát huy được nghề đan lát truyền thống của họ.

Báo Nghệ An•12/11/2025

Từ đan tre chuyển qua đan bèo xuất khẩu

Ngày đầu tháng 11, ngay từ sáng sớm, nhiều cụ ông, cụ bà đã có mặt tại nhà một người dân ở trung tâm bản Văng Cuộm (xã Yên Na, tỉnh Nghệ An), để học đan bèo. Đây là ngày thứ 2, người dân trong bản này được các nghệ nhân đan bèo của một công ty đến từ tỉnh Ninh Bình trực tiếp hướng dẫn. “Mới học đan một ngày thôi nhưng ai nấy cũng rất thích, nằm ngủ mà cũng mơ thấy đôi tay múa máy như đang đan lát vậy. Cứ trông trời sáng để mà đến đan”, ông Lương Hải Minh (78 tuổi, bản Văng Cuộm) nói.

Ông Minh sinh ra ở bản Văng Cuộm, cũng như nhiều người Thái khác, từ lúc 10 tuổi, ông đã biết đan lát. Hầu hết các dụng cụ sinh hoạt trong nhà đều do ông tự tay đan, từ mâm cơm, ghế ngồi, đến đó bắt cá… “Ở vùng cao này, nguyên liệu để đan rất nhiều, ra khỏi nhà là gặp cây tre, nứa, rồi mây, giang. Chính vì vậy, nghề đan lát ngày xưa là nghề truyền thống rồi, lứa tuổi như tôi ai cũng biết đan cả. Ngoài làm rẫy ra thì đan lát là nghề phụ, giúp các gia đình có thêm cái ăn”, ông Minh kể.

Ông Minh năm nay 78 tuổi nhưng vẫn rất nhanh nhẹn trong đan lát. Ảnh: Tiến Hùng

Hơn 10 năm đi bộ đội, ông Minh từng chiến đấu ở nhiều chiến trường khác nhau. Sau ngày thống nhất đất nước, ông trở về quê lập gia đình, tiếp tục làm rẫy, đan lát kiếm sống qua ngày. Tuy nhiên, nhiều năm trở lại đây, khi nhiều gia đình ưa chuộng các vật dụng làm bằng nhựa, inox… hơn, nghề đan lát của ông cũng trở nên ế ẩm, không có người đặt hàng. “Ruộng rẫy thì không có nhiều, lại phải đi bộ rất xa mới tới được nên rất vất vả. Vì vậy mà nhiều năm nay tôi ngồi không, thi thoảng cũng chặt tre về đan chủ yếu cho vui thôi. Gần đây, thấy xã thông báo có hợp đồng đan bèo xuất khẩu gì đó, nên tôi đăng ký ngay. Lúc đầu cũng tưởng khó, vì chưa đan bèo bao giờ, nhưng chỉ học qua vài tiếng là quen tay liền”, ông Minh cười nói.

Ở bản Văng Cuộm, chỉ sau vài ngày xã thông báo, đã có hơn 10 người đăng ký học nghề đan bèo. Tất cả đều là người già, đã trên 60 tuổi. Dù tuổi cao, những bàn tay nhăn nheo vẫn thoăn thoắt cầm sợi dây bèo luồn lách qua lại. “Ở đây không có việc gì làm, nên giới trẻ hầu hết đi làm xa cả. Còn người già như chúng tôi thì suốt ngày chỉ ngồi không và nuôi mấy con gà, con lợn thôi. Bây giờ xã đưa cái nghề này về, ai nấy cũng rất phấn khởi. Vừa làm cái việc được coi như nghề truyền thống, vừa có thêm thu nhập. Các cụ được ngồi cùng với nhau, tay thì đan nhưng miệng thì trò chuyện rôm rả, vui lắm”, bà Hà Thị Hải (64 tuổi) nói.

Các sản phẩm ban đầu là những giỏ đựng hàng. Ảnh: Mỹ Hà

Sinh kế mới cho người dân vùng cao

Ông Nguyễn Văn Hòe – Phó Chủ tịch UBND xã Yên Na cho biết, khi vừa vào nhận nhiệm vụ ở đây, ông rất trăn trở khi thấy một bộ phận lớn người dân thường nhàn rỗi, không có nghề phụ. Trong khi đó, đời sống của bà con vẫn còn nhiều khó khăn. “Tôi có người thân làm chủ một cơ sở đan các mặt hàng bằng bèo tây xuất khẩu ở tỉnh Ninh Bình. Nghề này tạo việc làm cho rất nhiều người, phát triển rất mạnh trong những năm gần đây. Trong khi đó, việc đan lát lại là sở trường của người dân nơi đây rồi. Nên rất muốn đưa công việc đó về cho bà con làm”, ông Hòe kể.

Ông Nguyễn Văn Hòe xem nghệ nhân đan bèo (góc trái ảnh), đang truyền nghề cho bà con bản Văng Cuộm. Ảnh: Tiến Hùng

Sau khi ý tưởng này được các lãnh đạo xã hưởng ứng, ông Hòe liền liên hệ với công ty người thân ở Ninh Bình. Chỉ ít ngày sau, 3 nghệ nhân đan bèo mang theo nguyên liệu tìm đến các bản ở xã Yên Na bắt đầu truyền nghề. Được biết, nguyên liệu để đan bèo xuất khẩu chủ yếu là thân cây bèo lục bình (hay còn gọi là bèo tây). Loài cây này mọc tự nhiên trên sông nước, sau khi được thu hoạch, người ta sẽ phơi khô và xử lý để làm ra các sản phẩm thủ công mỹ nghệ.

Đến nay, 5 bản trên địa bàn xã đã hoàn thành xong lớp tập huấn đan bèo tây. “Hiện nay, mỗi bản có hơn 10 người được truyền nghề rồi, những người biết nghề thì sau đó lại dạy cho người khác. Cái nghề này thì cũng rất đơn giản đối với bà con và phù hợp với mọi lứa tuổi. Mục tiêu của chúng tôi là mang cái nghề này đến truyền dạy ở toàn bộ 16 bản trên địa bàn xã, để giúp bà con có thêm thu nhập”, ông Hòe nói thêm.

Niềm vui của cụ bà sau khi hoàn thành một sản phẩm. Ảnh: Mỹ Hà

Anh Trần Thanh Tùng - một trong những nghệ nhân đan bèo được công ty ở Ninh Bình cử đến truyền nghề cho bà con Yên Na cho hay, các sản phẩm từ bèo tây những năm gần đây rất được ưa chuộng. Đặc biệt là ở các thị trường nước ngoài như Mỹ, châu Âu, vì không chỉ đẹp mà con bền và đặc biệt là thân thiện với môi trường. Sản phẩm đầu tiên mà anh Tùng và đồng nghiệp dạy cho bà con đan là giỏ đựng đồ. Sau khi người dân thông thạo đan lát sản phẩm này, các nghệ nhân tiếp tục hướng dẫn đan các vật dụng khác như thảm, bình hoa, khay giấy… Các sản phẩm sau khi được bà con đan xong sẽ chuyển ra công ty ở Ninh Bình để sấy khô, phun sơn, trang trí, sau đó xuất khẩu ra nước ngoài.

“Do bà con nơi đây vốn đã có tay nghề đan lát rồi, nên việc truyền nghề của chúng tôi cũng rất nhanh. Nghề đan bèo tây thì đơn giản hơn so với đan mây, tre. Chỉ cần hướng dẫn sơ qua, vài tiếng sau là các cụ tự đan được rồi. Công việc này thì bà con không phải lo nguyên liệu cũng như bao tiêu sản phẩm. Bèo tây sẽ được lấy từ địa phương khác, công ty chuyển đến tận nơi cho bà con. Bà con đan được bao nhiều cũng được, không áp số lượng. Cứ nhận nguyên liệu rồi về nhà đan trong lúc rảnh rỗi, còn các cụ thích vui vẻ thì quây quần rồi đan cùng nhau”, anh Tùng nói thêm.

Bà con người Thái ở xã Yên Na vốn có nghề truyền thống là đan lát nên học nghề đan bèo rất nhanh. Ảnh: Tiến Hùng

Cũng theo anh Tùng, nghề đan bèo tây hiện rất phát triển ở Ninh Bình, tạo việc làm cho hàng chục nghìn lao động. “Sau khi đã thành thạo việc đan rồi, công ty sẽ bắt đầu đặt hàng với bà con và gửi nguyên liệu vào. Trung bình mỗi ngày bà con có thể kiếm được 150.000 đồng nhờ việc đan bèo này. Còn ở Ninh Bình có nhiều người làm lâu năm, đan những mặt hàng khó và nhanh nên có thể kiếm được gần chục triệu mỗi tháng”, anh Tùng nói.

“

Đối với bà con vùng cao, mỗi tháng thu nhập từ 3 đến 5 triệu đồng nhờ đan bèo tây là có thể đủ để lo cho cuộc sống. Hiện nay, ở quê không có việc làm nên không chỉ có thanh niên mà nhiều cặp vợ chồng cũng phải gửi con cho ông bà nuôi để đi làm công ty ở xa. Trẻ con không được bố mẹ ở gần nên cũng sinh ra nhiều hệ lụy. Chúng tôi mong muốn, không chỉ người già mà người trẻ cũng làm được nghề này. Thu nhập như thế phù hợp với người dân vùng cao. Họ có thể tranh thủ làm việc tại nhà, không phải tuân thủ giờ giấc gì cả.

Ông Nguyễn Văn Hòe – Phó Chủ tịch UBND xã Yên Na