ຄຳວ່າ "ປ່ຽນ" ຂຽນເປັນ "ປ່ຽນ", "ໂຕຍ" ຂຽນເປັນ "ຕຸຍ", "ເຕົາ" ຂຽນເປັນ "ຕວ", "ອາດຈະ" ຂຽນເປັນ "ມາອີ", ແລະ "ວາ" ຂຽນເປັນ "ອາ". ສະນັ້ນຕົວໜັງສືຫວຽດນາມເຄີຍເປັນການຖອດສຽງອອກສຽງໃນສຳນຽງກວາງກ່ອນກາຍເປັນລະບົບຄົບຖ້ວນຄືໃນທຸກມື້ນີ້.
ຮ່ອງຮອຍຂອງ ກວາງນາມ
ບໍ່ຢຸດຢູ່ທີ່ນັ້ນ, ໃນຂໍ້ຄວາມທີ່ຫາຍາກທີ່ຍັງເຫຼືອຈາກກອງປະຊຸມ Jesuit ຢູ່ Macao ປະມານກາງສະຕະວັດທີ 17, ປະຊາຊົນໄດ້ພົບເຫັນປະໂຫຍກບັບຕິສະມາທີ່ໄດ້ຮັບການອະນຸມັດສໍາລັບການນໍາໃຊ້ໃນພາສາຫວຽດນາມ: "Tau trau maai trong danh Cha tua Con tua Spirito Santo". ພຽງແຕ່ເປັນເສັ້ນສັ້ນ, ແຕ່ຢ່າງເຕັມທີ່ກັບສໍານຽງກວາງ, ການອອກສຽງແມ່ນເປັນທີ່ຜິດພາດ, ຄຸ້ນເຄີຍກັບທຸກຄົນທີ່ຈະເລີນເຕີບໂຕໃນກວາງນາມ. ບັນດານັກຄົ້ນຄ້ວາພາສາປະຫວັດສາດຖືວ່າ, ນີ້ແມ່ນຫຼັກຖານທຳອິດຂອງຮູບແບບພາສາຫວຽດນາມທີ່ຖືກບັນທຶກໃນການອອກສຽງຂອງທ້ອງຖິ່ນ, ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນໄລຍະການຝັງຕົວຂອງລະບົບຕົວອັກສອນພາສາລາຕິນສຳລັບພາສາຫວຽດນາມ.
ບໍ່ຕ້ອງເບິ່ງໄປໄກ, ພາສາປະຈຳຊາດ, ພາສາທີ່ທົ່ວປວງຊົນທັງຊາດໃຊ້ໃນທຸກມື້ນີ້ໃນການຂຽນ, ຮຽນຮູ້, ຮັກແພງກັນຜ່ານທາງຂໍ້ຄວາມ ແລະ ການໂຕ້ຖຽງທາງອອນລາຍໄດ້ຮັບການຜັນຂະຫຍາຍຢູ່ກວາງນາມ. ຈາກການຮໍ່າຮຽນທີ່ງຽບສະຫງົບຢູ່ໃຈກາງເມືອງ ແທງຈຽມ ໃນຕົ້ນສະຕະວັດທີ 17, ເຊິ່ງຜູ້ສອນສາດສະໜາຊາວຕາເວັນຕົກໄດ້ເອົາປາກກາເປັນຄັ້ງທຳອິດ ແລະ ໃຊ້ຕົວອັກສອນລາຕິນ ເພື່ອຂຽນຄຳເວົ້າຂອງຊາວເຜົ່າ ກວາງງ ໃນການອອກສຽງ.
ປີ 1619, ຊາວປອກຕຸຍການ Jesuit Francisco de Pina ໄດ້ໄປຮອດປະເທດອານນາມ ຜ່ານທ່າກຳປັ່ນການຄ້າໂຮ້ຍອານ, ບໍ່ແມ່ນການຄ້າແຕ່ເພື່ອສອນສາດສະໜາແລະຮຽນພາສາຫວຽດ. Pina ຖືກຖືວ່າເປັນຄົນທໍາອິດທີ່ສາມາດເວົ້າພາສາຫວຽດນາມໄດ້ຄ່ອງແຄ້ວ, ດັ່ງທີ່ Alexandre de Rhodes ຕົນເອງຍອມຮັບໃນເວລາຕໍ່ມາ: "ຂ້ອຍໄດ້ຮຽນພາສາ Annamese ຈາກພໍ່ Francisco de Pina, ເຊິ່ງເຂົ້າໃຈພາສາໄດ້ດີກວ່າຄົນອື່ນ."
ຈາກໂຮຍອານໄດ້ຂຶ້ນໄປຮອດແທງຈ້ຽນ - ໃນເວລານັ້ນປ້ອມກວາງນາມ, ແມ່ນສູນບໍລິຫານ ແລະ ການທະຫານ ຂອງທົ່ວເຂດແດນຈ່າງ. ໃນຈົດຫມາຍເຖິງພວກ Jesuits, Francisco de Pina ຂຽນວ່າ: "ທີ່ນີ້, ພາສາແມ່ນມາດຕະຖານຫຼາຍ, ງ່າຍຕໍ່ການຮຽນຮູ້, ແລະບໍ່ມີສໍານຽງຫຼາຍ."
ແທງຈີ໋ບໍ່ແມ່ນເຂດຕົວເມືອງທີ່ມີຄວາມຄຶກຄື້ນໃນຄວາມໝາຍການຄ້າ, ແຕ່ແມ່ນເຂດແຄມແມ່ນ້ຳຂອງທີ່ມີຊາວໝຸ່ມ, ນັກວິຊາການ ແລະ ຊາວພື້ນເມືອງທີ່ດຳລົງຊີວິດດ້ວຍການປູກຝັງ ແລະ ຫັດຖະກຳ. ນີ້ແມ່ນສິ່ງແວດລ້ອມແຫ່ງການສື່ສານທີ່ເປັນທຳມະຊາດ, ສອດຄ່ອງ, ບໍ່ມີການເສື່ອມໂຊມ, ເຮັດໃຫ້ສະຖານທີ່ແຫ່ງນີ້ເປັນຈຸດເລີ່ມຕົ້ນຂອງພາສາຫວຽດນາມ ໄດ້ຮັບການຖອດຂໍ້ຄວາມດ້ວຍຕົວໜັງສືລາຕິນ, ເປັນພື້ນຖານໃຫ້ແກ່ການສ້າງຕົວໜັງສືກວາງງູໃນພາຍຫຼັງ.
Pina ອາໄສຢູ່ໃນບັນດາເຂົາເຈົ້າ, ຮຽນຮູ້ພາສາຂອງເຂົາເຈົ້າ, ສອນພາສາຫວຽດນາມແລະເລີ່ມຕົ້ນການທົດລອງການບັນທຶກພາສາຫວຽດໃນຕົວອັກສອນລະຕິນ. ທ່ານໄດ້ຊື້ເຮືອນຫຼັງໜຶ່ງໃຫຍ່ຈາກຊາວເຜົ່າຈຳ ກວາງນາມ ມາດຳລົງຊີວິດ, ໄດ້ຕ້ອນຮັບບັນດານັກສຶກສາທ້ອງຖິ່ນຢູ່ກັບລາວ, ຮ່ຳຮຽນ ແລະ ສອນວິຊາການເຊິ່ງກັນແລະກັນ. ຊາວເຜົ່າ ກວ໋າງນາມ ໃນເວລານັ້ນ, ບໍ່ວ່າຈະເປັນເດັກລ້ຽງຄວາຍ, ນັກສຶກສາຂອງບ້ານ, ຫຼືຜູ້ທີ່ຮັບບັບຕິສະມາໃໝ່, ລ້ວນແຕ່ກາຍເປັນຄູສອນຄົນທຳອິດຂອງເຜົ່າ ກວ໋າງນາມ.
ພາສາສາດສະ ໄໝ ໃໝ່ ເອີ້ນຂະບວນການນີ້ວ່າ "ການອອກສຽງພາສາໂຣມັນຂອງຊົນເຜົ່າພື້ນເມືອງ", ເຊິ່ງ ໝາຍ ເຖິງການບັນທຶກພາສາເວົ້າໃນພາສາລາຕິນໃນແບບທີ່ຄົນຕ່າງປະເທດໄດ້ຍິນ. ແລະໃນເວລາທີ່ Pina ເລີ່ມທົດລອງ, ລາວບໍ່ໄດ້ປະດິດລະບົບການຂຽນຕາມທິດສະດີ, ແຕ່ພຽງແຕ່ຖອດຂໍ້ຄວາມສຽງທີ່ລາວໄດ້ຍິນດ້ວຍຫູ. ດ້ວຍເຫດນັ້ນ, ໃນໜັງສືໃບລານລາວໃນຕອນຕົ້ນ, ຜູ້ໜຶ່ງສາມາດເຫັນໄດ້ຫຼາຍຮູບແບບທີ່ສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນສຳນຽງກວາງນາມທີ່ຖືກຕ້ອງຄື: “ຕຸ້ຍເໝິດ”, “ຊາງໂກຊີຊອດ”, “ເງະເມັກເຕ”. ນີ້ບໍ່ພຽງແຕ່ແມ່ນຮ່ອງຮອຍຂອງພາສາທ້ອງຖິ່ນເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງແມ່ນຫຼັກຖານທາງທຳອິດໃນປະຫວັດສາດຂອງຫວຽດນາມທີ່ຖືກບັນທຶກດ້ວຍຕົວໜັງສືລາຕິນ.
ບໍ່ມີໃຜຮູ້ຊື່ຂອງຜູ້ທີ່ສອນພາສາຫວຽດນາມ Francisco de Pina ດ້ວຍຄໍາສັບທ້ອງຖິ່ນເຊັ່ນ: rang, rua, hi, mo te ເພື່ອໃຫ້ລາວເຂົ້າໃຈແລະອອກສຽງຢ່າງຖືກຕ້ອງ, ແຕ່ແນ່ນອນວ່າພວກເຂົາເວົ້າດ້ວຍສໍານຽງກວາງນາມ. ແລະເມື່ອພີນາເລີ່ມຖອດສຽງພາສາຫວຽດນາມເປັນພາສາລາຕິນ, ລາວໄດ້ຂຽນຕາມທີ່ລາວໄດ້ຍິນເຊັ່ນ: “tui ciam biet”, “chang co chi sot”, “eng an mec te”. ຈາກນັ້ນມາ, ການຂຽນແບບໃໝ່ກໍ່ເກີດຂຶ້ນ, ດ້ວຍສຳນຽງທີ່ແຕກຕ່າງຂອງເຂດລຸ່ມແມ່ນ້ຳ Thu Bon.
ປະກອບສ່ວນສ້າງພາສາປະຈຳຊາດ
ເວົ້າພາສາຫວຽດນາມດ້ວຍສຳນຽງກວາງບໍ່ຢຸດຢູ່ Pina. ທ່ານ Alexandre de Rhodes, ຜູ້ທີ່ຕໍ່ມາໄດ້ຮັບຖືວ່າເປັນຜູ້ຈັດຕັ້ງລະບົບຂອງຕົວໜັງສື Quoc Ngu, ຍັງໄດ້ຮຽນພາສາຫວຽດຢູ່ ແທງຈຽມ, ຈາກ Pina ລາວເອງ ແລະ ເພື່ອນຮ່ວມງານພື້ນເມືອງ. ຕໍ່ມາ, ເມື່ອເພິ່ນໄດ້ພິມເຜີຍແຜ່ວັດຈະນານຸກົມຫວຽດ - ປອກຕຸຍການ - ລາຕິນ ແລະ ການສອນແປດວັນ, ທຸກສິ່ງທຸກຢ່າງຍັງມີສຳນຽງກວາງນາມທີ່ແຕກຕ່າງກັນຄື: ຈາກວິທີການວາງໂທນເຖິງການຂຽນເຄື່ອງໝາຍ, ຈາກການເລືອກຕົວອັກສອນເຖິງຫຼັກໄວຍາກອນ ແຕ່ຄຸ້ນເຄີຍ. ນັກຄົ້ນຄ້ວາ Truong Vinh Ky ເຄີຍໃຫ້ຄຳເຫັນວ່າ: “ຕົວໜັງສື ແລະ ນ້ຳສຽງໃນປຶ້ມຂອງ ດາກໂລ ແມ່ນສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງສຳນຽງທາງພາກກາງ, ບ່ອນທີ່ຕົນດຳລົງຊີວິດ ແລະ ສຶກສາ”.
ພວກປະໂລຫິດໃນຍຸກດຽວກັນເຊັ່ນ Gaspar do Amaral, Antonio Barbosa, Christoforo Borri… ທັງຫມົດໄດ້ຮຽນຮູ້ຈາກທ້ອງຖິ່ນແລະຂຽນຕາມການອອກສຽງພື້ນເມືອງ. ມີແຜນທີ່ທີ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນ “ແທ່ງຈ້ຽນ” ເປັນ “ກ່າຈ່າມ”, ຈາກນັ້ນ “ກະຊັງ”, ບາງແຜ່ນຂຽນເປັນ “ດິ່ງຈາມ”, ຈາກນັ້ນຄ່ອຍໆກາຍເປັນ “ກ່າຈາມ”. ວິວັດການດັ່ງກ່າວບໍ່ໄດ້ຕັດສິນໃຈໂດຍຜູ້ໃດ, ແຕ່ແມ່ນດ້ວຍຫູ ແລະ ປາກຂອງຊາວເຜົ່າ ກວ໋າ ຊີ້ນຳການຂຽນ.
ເຖິງແມ່ນວ່າເມື່ອ De Rhodes ອອກຈາກຫວຽດນາມ, ຊາວຫວຽດນາມ ທີ່ເຂົາເຈົ້າໄດ້ນຳກັບຄືນໄປເອີລົບ ກໍຍັງແມ່ນສຳນຽງກວາງນາມ. ນັກບວດຊາວອີຕາລີຄົນໜຶ່ງຊື່ Marini ໄດ້ “ຈົ່ມ” ວ່າ De Rhodes ເວົ້າພາສາຫວຽດນາມ ດ້ວຍ “ສຳນຽງກວາງ, ຂີ້ຄ້ານ ແລະ ຂີ້ຄ້ານ”. ລາວມີຄວາມວິຈານຫຼາຍ, ແຕ່ປື້ມຂອງ De Rhodes ທີ່ພິມອອກໃນ Rome ໃນ 1651 ແມ່ນມາດຕະຖານທໍາອິດຂອງພາສາແຫ່ງຊາດ. ແລະມາດຕະຖານນັ້ນ, ແປກປະຫຼາດ, ບໍ່ແມ່ນສຳນຽງ ຮ່າໂນ້ຍ ແຕ່ສຳນຽງກວາງນາມ.
ພະລາຊະວັງ Thanh Chiem, ບ່ອນທີ່ Pina ແລະ De Rhodes ອາໄສຢູ່, ຂຽນ, ສຶກສາ, ເຄີຍເປັນໂຮງຮຽນພາສາຫວຽດນາມແຫ່ງທໍາອິດ, ບ່ອນທີ່ຊາວພື້ນເມືອງໄດ້ສອນພາສາຫວຽດນາມໃຫ້ແກ່ຊາວຕາເວັນຕົກແລະຮ່ວມກັນທົດລອງຂຽນພາສາຫວຽດນາມໂດຍໃຊ້ຕົວອັກສອນລາຕິນ. ຢູ່ໃນຫ້ອງຮຽນເຫຼົ່ານັ້ນທີ່ບໍ່ມີກະດານດຳ ຫຼືແຜນການຮຽນ, ມີຄູສອນກວາງນາມສອນນາມ, ພວກປະໂລຫິດຊາວປອກຕຸຍການຊອກຫາການອອກສຽງ, ແລະແມ່ນແຕ່ເດັກນ້ອຍກວາງນາມທີ່ຫຼິ້ນຢູ່ໃນເດີ່ນ, ບັງເອີນອ່ານຄຳສັບທີ່ຄົນຕ່າງປະເທດຍາກລຳບາກໃນການອອກສຽງ.
ຂ້າພະເຈົ້າວາດພາບເຖິງຫ້ອງຮຽນທຳອິດຂອງ “ໂຮງຮຽນພາສາແຫ່ງຊາດ” ບໍ່ແມ່ນຢູ່ໃນໂຮງຮຽນ, ແຕ່ແມ່ນຢູ່ໃນເຮືອນດ້ວຍກະເບື້ອງສາມຫ້ອງ, ຢູ່ໃຕ້ຕົ້ນໝາກກ້ຽງ, ເທິງຕັ່ງໄມ້ຢູ່ແຂວງ ແທງຈຽມ. ຂ້າງຫນຶ່ງແມ່ນຊາວຕາເວັນຕົກໂກງການສໍາເນົາຄໍາສັບ, ອີກດ້ານຫນຶ່ງແມ່ນນັກວິຊາການເກົ່າແກ້ໄຂການອອກສຽງ. ຖັດຈາກລາວແມ່ນເດັກຊາຍຄົນໜຶ່ງຈາກຄອບຄົວທ້ອງຖິ່ນ, ກິນເຂົ້າເຢັນກັບປາແດກເສີບ, ກົ້ມໜ້າ ແລະ ເວົ້າວ່າ: “ບໍ່ແມ່ນຈ່າ, ມັນຊິ!” - ຂະຫຍາຍສຽງ “ກ” ໃຫ້ຢູ່ໃນສຽງກວາງທີ່ຖືກຕ້ອງ. ແລະດັ່ງນັ້ນມັນໄດ້ກາຍເປັນຄໍາເວົ້າ.
ແຕ່ການເຜີຍແຜ່ພາສາປະຈຳຊາດໃນເວລານັ້ນບໍ່ແມ່ນເລື່ອງງ່າຍ. ໃນສະພາບການຫ້າມສາສະໜາຢ່າງເຂັ້ມງວດຂອງລາຊະວົງຫງວຽນ, ບໍ່ແມ່ນເລື່ອງງ່າຍທີ່ປະຊາຊົນແຂວງ ແທງຈີ໋ມ ເຂົ້າໄປສອນສາດສະໜາຕາເວັນຕົກຢ່າງລັບໆ. Francisco de Pina ເອງໄດ້ຂຽນວ່າ, ລາວໄດ້ສ້າງການພົວພັນອັນດີງາມກັບເຈົ້າແຂວງກວາງນາມ. ການເປີດເຜີຍຂອງນັກວິຊາການຂົງຈື້ໃນທ້ອງຖິ່ນ ໄດ້ສ້າງເງື່ອນໄຂໃຫ້ລາວຈັດຕັ້ງຫ້ອງຮຽນພາສາຫວຽດນາມຢູ່ວິຫານຮຸ່ງ, ເຕົ້າໂຮມບັນດາຜູ້ສອນສາດສະໜາຕາເວັນຕົກ ແລະ ນັກສຶກສາຂົງຈື້ທ້ອງຖິ່ນ. ຫ້ອງຮຽນນັ້ນໄດ້ຮັບຖືວ່າແມ່ນຮູບແບບທຳອິດຂອງ “ໂຮງຮຽນພາສາຫວຽດ” ຢູ່ແຂວງ ດົ່ງກົງ - ເຊິ່ງຫວຽດນາມໄດ້ຮັບການສອນ ແລະ ຮຽນຢ່າງຈິງຈັງຕາມວິທີໃໝ່ຄື: ໃຊ້ຕົວໜັງສືລາຕິນບັນທຶກ.
ໜັງສື ກວ໋າງຫງາຍ ບໍ່ໄດ້ກຳເນີດມາຈາກສະຖາບັນການສຶກສາແຫ່ງໃດ, ແຕ່ແມ່ນມາຈາກການສົມທົບກັນທາງດ້ານວັດທະນະທໍາລະຫວ່າງຊາວ ກວາງນາມ ແລະ ຜູ້ສອນສາດສະໜາ, ຈາກຄວາມເຊື່ອໃນຄຳເວົ້າ, ຈາກຄວາມອົດທົນຮຽນຮູ້ຈາກກັນດ້ວຍສຸດໃຈ. ບໍ່ມີຄວາມຕັ້ງໃຈອັນຍິ່ງໃຫຍ່. ບໍ່ຄິດວ່າຕໍ່ມາມັນຈະກາຍເປັນ script ຂອງປະເທດຊາດທັງຫມົດ.
ບໍ່ມີຊາວເຜົ່າ ກວ໋າງ ທີ່ດຳລົງຊີວິດໃນສະຕະວັດທີ 17 ໄດ້ຄິດວ່າພາສາຂອງຕົນຈະກາຍເປັນແບບຢ່າງຂອງລະບົບການຂຽນໃໝ່. ພວກເຂົາບໍ່ໄດ້ອ້າງວ່າເປັນຜູ້ສ້າງສະຄຣິບ, ແລະບໍ່ໄດ້ເຊັນໜັງສືໃດໆ. ແຕ່ເຂົາເຈົ້າແມ່ນຄົນທຳອິດທີ່ເວົ້າພາສາຫວຽດນາມ ດ້ວຍຕົວໜັງສືກວກງຶງ, ກ່ອນຈະຖືກນຳໃຊ້ໂດຍທົ່ວປະເທດ.
ຄຳນັ້ນບໍ່ພຽງແຕ່ເກີດມາຈາກເຫດຜົນເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຍັງມາຈາກຈິດໃຈ. ແລະຈາກແຜ່ນດິນທີ່ທຸກຍາກແຕ່ມີຄວາມອຸດົມສົມບູນຂອງຄໍາສັບຕ່າງໆແລະຄວາມກ້າຫານທີ່ຈະເປີດໃຈຂອງຕົນທີ່ຈະໃຫ້ຄໍາເວົ້າມາແລະຢູ່ແລະເປັນຄອບຄົວຕະຫຼອດໄປ.
ທີ່ມາ: https://baodanang.vn/chu-quoc-ngu-o-cuoi-song-thu-bon-3313960.html
(0)