Một số góp ý về dự thảo Nghị quyết năng lượng 2026 - 2030

Tham gia phát biểu thảo luận tại hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030 (dự thảo Nghị quyết), đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy- nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, ĐBQH đơn vị tỉnh Vĩnh Long thống nhất cao về tính cần thiết của việc ban hành Nghị quyết.

Tham gia phát biểu thảo luận tại hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030 (dự thảo Nghị quyết), đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy- nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, ĐBQH đơn vị tỉnh Vĩnh Long thống nhất cao về tính cần thiết của việc ban hành Nghị quyết.

Đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy phát biểu tại hội trường chiều 8/12.

Nhằm hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, đại biểu đưa ra nhiều góp ý quan trọng như sau:

Thứ nhất, về chính sách chưa “mở” cho kinh tế tư nhân: Đại biểu cho rằng, việc xã hội hóa và thu hút đầu tư tư nhân là vô cùng quan trọng và cấp thiết vì theo Tờ trình số 1144/TTr-CP ngày 3/12/2025 của Chính phủ về việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội về các cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030, tổng công suất nguồn điện trong 5 năm tới phải đạt 190.000 đến 254.000 MW (gấp 2,5 đến 3 lần hiện tại), đòi hỏi nguồn vốn lên đến 18 - 20 tỷ đồng. Tuy nhiên, đại biểu nhận định các chính sách trong dự thảo Nghị quyết chưa thực sự mở để thúc đẩy và khuyến khích tư nhân đầu tư vào phát triển điện lực. Cụ thể, căn cứ pháp lý để xây dựng dự thảo Nghị quyết này là Nghị quyết số 70-NQ/TW ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 nhưng nhiều nội dung lại chưa thật sự phù hợp với các Nghị quyết khác của Bộ Chính trị, chẳng hạn như Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Thứ hai, về ưu đãi đặc thù tập trung vào doanh nghiệp nhà nước: Đại biểu cho biết, chính sách thúc đẩy phát triển dự án điện lực, bao gồm cả dự án đầu tư kinh doanh lưới điện và điện gió ngoài khơi, hầu như chỉ tập trung tạo thuận lợi cho doanh nghiệp nhà nước và công ty con của doanh nghiệp nhà nước.

Các ưu đãi dành cho doanh nghiệp nhà nước bao gồm việc bỏ qua quy hoạch, không cần đấu giá quyền sử dụng đất, không cần đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, và hạ thấp các tiêu chí để tạo thuận lợi cho họ tham gia, như quy định về nguyên tắc và căn cứ điều chỉnh linh hoạt quy hoạch phát triển điện lức, phương án phát triển mạng lưới cấp điện trong Quy hoạch tỉnh (Điều 4), Đầu tư xây dựng dự án Điện lực (Điều 6) và Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ vận hành hệ thống điện và thị trường điện (Điều 7). Mặc dù báo cáo giải trình của Chính phủ có tiếp thu việc mở rộng chính sách đầu tư dự án điện gió ngoài khơi cho doanh nghiệp tư nhân, nhưng chưa làm rõ liệu doanh nghiệp tư nhân có được hưởng những quy định tương đồng với doanh nghiệp nhà nước hay không.

Về chính sách phát triển điện hạt nhân quy mô nhỏ (Điều 10): Mặc dù có mở rộng cho tư nhân tham gia so với Luật Điện lực nhưng chỉ dừng lại ở dạng khẩu hiệu khuyến khích chung chung, không có khung chính sách cụ thể. Đại biểu cho rằng khó khả thi, nhất là khi dự thảo Nghị quyết chỉ có 5 năm, trong khi Chính phủ giải trình rằng đây là vấn đề mới, đang trong giai đoạn nghiên cứu, chờ các nhà đầu tư đề xuất.

Thứ ba, về nút thắt đàm phán hợp đồng mua bán điện (PPA): Đại biểu cũng lo ngại về những rào cản trong việc đàm phán hợp đồng mua bán điện (PPA). Thực tế, việc đàm phán PPA kéo dài là một trong những rào cản khiến doanh nghiệp không muốn tham gia đấu thầu dự án.

Theo Khoản 1 Điều 9 dự thảo Nghị quyết quy định “Trừ dự án nhiệt điện và dự án điện gió ngoài khơi, dự án đầu tư kinh doanh điện lực có khung giá thực hiện đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thì giá điện trúng thầu là giá hợp đồng mua bán điện và không cao hơn khung giá tại năm đấu thầu. Bên mua điện có trách nhiệm đàm phán và giao kết hợp đồng mua bán điện với nhà đầu tư trúng thầu theo quy định của pháp luật hiện hành”.

Theo quy định này, nhà đầu tư khi tham gia đấu thầu đã phải tính toán hiệu quả đầu tư dựa trên khung giá nhà nước quy định tại năm đấu thầu và sản lượng điện hợp đồng, đảm bảo giá dự thầu phải vừa đủ cạnh tranh, vừa mang lại hiệu quả. Tuy nhiên, sau khi trúng thầu dựa trên giá dự thầu, nhà đầu tư lại phải tiếp tục đàm phán với bên mua điện về giá và sản lượng điện tối thiểu mới được ký kết hợp đồng. Quy định này càng trở nên rủi ro hơn khi Khoản 3 Điều 21 quy định dự án đầu tư sẽ bị chấm dứt hợp đồng nếu quá thời gian về giao kết hợp đồng mua bán điện mà không giao kết được. Đại biểu nhận định quy định như vậy sẽ đẩy nhà đầu tư vào thế bị động và dễ phát sinh tiêu cực trong quá trình đàm phán hợp đồng. Quy định hiện tại chưa đột phá và không giúp rút ngắn được thời gian đàm phán và ký kết hợp đồng mua bán điện, mặc dù Nghị quyết số 70-NQ/TW đã đánh giá tồn tại này và yêu cầu tháo gỡ.

Thứ tư, nguy cơ xung đột pháp luật giữa Nghị quyết và Luật điện lực: Về điều khoản thi hành (Điều 24): Tại khoản 6, Điều 24 dự thảo Nghị quyết quy định “Trường hợp có quy định khác nhau về cùng một vấn đề giữa Nghị quyết này với luật, nghị quyết khác của Quốc hội thì áp dụng quy định của Nghị quyết này. Trường hợp văn bản quy phạm pháp luật khác có quy định cơ chế, chính sách ưu đãi hoặc thuận lợi hơn Nghị quyết này thì đối tượng được ưu đãi được lựa chọn áp dụng mức ưu đãi có lợi nhất”, quy định nếu có sự khác nhau giữa Nghị quyết này với Luật hoặc Nghị quyết khác của Quốc hội thì áp dụng quy định của Nghị quyết này. Đại biểu cho rằng, cần được xem xét lại bởi Luật Điện lực cũng quy định tương tự “nếu có sự khác nhau giữa các luật, nghị quyết của Quốc hội về cùng một vấn đề thì áp dụng theo quy định của Luật Điện lực” và nhiều nội dung trong dự thảo Nghị quyết đã được quy định chi tiết trong Luật Điện lực, đại biểu xin trích dẫn ra một số vấn đề được quy định trùng nhau ở cả Luật Điện lực và dự thảo nghị quyết như sau:

Tại Khoản 3 Điều 10 của Luật Điện lực quy định về việc lập, thẩm định, phê duyệt, công bố, điều chỉnh, tổ chức thực hiện quy hoạch phát triển điện lực, quy hoạch tỉnh trong đó có nội dung về phương án phát triển mạng lưới cấp điện phải tuân thủ quy định của pháp luật về quy hoạch và quy định của Luật này; khoản 4 Điều 10 quy định việc lập, điều chỉnh quy hoạch thực hiện theo quy định của pháp luật về quy hoạch và bảo đảm các yêu cầu sau đây, trong đó có yêu cầu bảo đảm hệ thống lưới điện đồng bộ với các nguồn điện, đáp ứng nhu cầu phát triển phụ tải của các vùng, địa phương.

Dự án, công trình điện lực khẩn cấp tại Điều 14 và quy định đặc thù, đầu tư xây dựng dự án, công trình điện lực khẩn cấp Điều 15 Luật Điện lực có quy định về thẩm quyền quyết định dự án, công trình điện lực khẩn cấp, mà theo dự thảo Nghị quyết các dự án, công trình điện lực khẩn cấp quy định trong Luật Điện lực là một trong những loại dự án, công trình điện lực quan trọng, cấp bách của quốc gia quy định tại dự thảo Nghị quyết này, mặc dù tiêu chí phân loại không có sự khác biệt, thậm chí còn thiếu rõ ràng, chi tiết so với Luật Điện lực.

Quy định về đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án đầu tư kinh doanh điện lực tại Điều 19 Luật Điện lực trong đó có quy định về giá điện trúng thầu; chấp thuận chủ trương đầu tư và đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án điện gió ngoài khơi tại Điều 28-29 Luật Điện lực. Và nhiều nội dung có liên quan khác được cả Luật và dự thảo Nghị quyết cùng quy định về một nội dung nhưng khác nội hàm thì áp dụng theo văn bản nào.

Chiều 8/12, sau khi Quốc hội nghe Tờ trình về một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam; Báo cáo thẩm tra về một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc- Nam. Quốc hội tiến hành thảo luận tại hội trường về các nội dung sau:

(1) Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030;

(2) Về một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc- Nam;

(3) Chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình;

(4) Chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Vinh - Thanh Thủy;

(5) Việc điều chỉnh nội dung Nghị quyết số 94/2015/QH13 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Cảng hàng không quốc tế Long Thành;

(6) Việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 170/2024/QH15 ngày 30/11/2024 của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án tại TP Hồ Chí Minh, TP Đà Nẵng và tỉnh Khánh Hòa.

HỒNG YẾN (ghi)

Nguồn: https://baovinhlong.com.vn/thoi-su/202512/mot-so-gop-y-ve-du-thao-nghi-quyet-nang-luong-2026-2030-a07260f/