Na Thái Nguyên nâng tầm, vươn xa

THÁI NGUYÊN Trồng rải vụ, chăm bón hữu cơ, đánh số thứ tự truy xuất lịch sử chăm sóc giúp người trồng Na ở Thái Nguyên vượt rào cản địa lý, kiếm bộn tiền mùa thu hoạch.

Dọc Quốc lộ 1B, vùng đất La Hiên, Võ Nhai (tỉnh Thái Nguyên) được bao bọc bởi những dãy núi đá vôi trùng điệp, xen kẽ là những dải đất bằng phẳng. Nơi ấy, tạo hóa ban cho vùng đất này khí hậu, thổ nhưỡng thuận lợi để trồng cây ăn quả, nhờ đó, từ lâu na La Hiên, na Võ Nhai đã nức tiếng gần xa. Nhưng ít ai biết rằng, cùng với sự tinh khiết của núi rừng, nông dân Võ Nhai hôm nay còn đang đón nhận một nguồn lực mới: nguồn lực thông tin, giúp thu hẹp khoảng cách giữa người trồng trọt vùng cao và thị trường, góp phần giảm nghèo thông tin cho cộng đồng miền núi.

Na vùng La Hiên, Võ Nhai nổi tiếng với vị ngọt đậm đà, thanh mát cùng hương thơm dịu nhẹ, phảng phất đặc trưng của núi rừng. Quả na có múi dày, căng mọng, mềm tan trong miệng.

Vùng trồng na hữu cơ, vườn na số ở xã Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên. Ảnh: Ngọc Tú.

Những người gắn bó nhiều năm với cây na như ông Kiều Thượng Chất (xã Võ Nhai) cũng chưa thể lý giải cặn kẽ, vì sao na vùng này lại có vị ngọt và hương thơm đặc trưng không thể lẫn với quả na ở bất kỳ nơi đâu. Chỉ biết rằng, quả na Võ Nhai, nơi ông sinh sống như được hút sương mai, đón nắng, đón gió, hội tụ sự tinh khiết của núi rừng. Nhưng để quả na từ một vùng núi xa xôi đến được tay người tiêu dùng thành thị, người nông dân phải vượt qua những khoảng cách không chỉ địa lý mà còn là khoảng cách về thông tin, thị trường, kỹ thuật và công nghệ.

Nhìn từ xa, vườn na nhà ông Chất như dải lụa men theo sườn núi, cây na đâm chồi, nảy lộc vươn mình từ trong kẽ đá. Những cây na nhà ông Chất được đánh số thứ tự, được chăm bón tỉ mỉ như cách người dân Võ Nhai chăm chút bản thân mình.

Với ông Chất, quả na không chỉ được nâng niu, chăm bón kỹ lưỡng mà nó còn đại diện cho sự kết tinh giữa tâm hồn, văn hóa và bản tính chịu thương chịu khó của người dân nơi đây.

Ông Chất là hộ tiên phong ở xã Võ Nhai ứng dụng tưới tự động cho vườn na. Ảnh: Ngọc Tú.

Để có những quả na đẹp, ông Chất làm “lí lịch” từng cây, quy trình chăm sóc, sản lượng dự kiến đều được thể hiện rõ ràng. Mỗi cây na được đánh số đều có thông tin rõ ràng, cập nhật trên hồ sơ, khách hàng có thể đặt mua từ khi cây còn đang bói quả, xem cây mình đã mua được chăm sóc như thế nào, bao giờ thu hoạch.

Sở dĩ gọi là cây na số vì từng cây được đánh số thứ tự, gắn định danh thông qua mã QR có tất cả thông tin về nông hộ, quy trình chăm sóc và thời gian, sản lượng dự kiến.

Ông Chất cho biết, gia đình hiện có hơn 2ha trồng cây na, trong đó hơn 1,5ha. Nhờ ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, đặc biệt là hệ thống tưới tự động và quy trình chăm sóc hữu cơ, sản xuất của gia đình đỡ vất vả hơn trước rất nhiều. Nhưng quan trọng hơn, việc ứng dụng mã QR và ghi chép số giúp ông nắm bắt thông tin chuẩn xác, chủ động dự đoán sản lượng, quản lý chất lượng và liên kết với khách hàng hiệu quả hơn. Đây là những bước đi thiết thực trong hành trình giảm nghèo thông tin cho nông dân miền núi - vốn lâu nay phụ thuộc nhiều vào thương lái và kinh nghiệm truyền miệng.

Chị Hoan chăm sóc vườn na hữu cơ của gia đình. Ảnh: Ngọc Tú.

Ở xóm Mỏ Gà (xã Võ Nhai), vườn na nhà chị Nguyễn Thị Hoan nổi bật với cảnh quan đẹp lại ở sát quốc lộ. Chị Hoan sở hữu hơn 200 gốc na đã 12 năm tuổi, trong số này gia đình cũng gắn định danh được 40 cây. Vụ đầu tiên bán trên môi trường mạng, khách hàng đã đặt mua từ nhiều tháng trước khi thu hoạch.

Theo chị Hoan, điểm nổi bật của “na số” không chỉ là giới thiệu sản phẩm mà còn là giảm rủi ro thông tin cho người mua và người bán. Khách có thể xem quy trình chăm bón, còn gia đình chị không phải lo mất giá vào thời điểm thu hoạch. Mỗi mùa na đến, vườn chị lại tấp nập khách. Họ đến không chỉ để mua mà còn để tham quan, tìm hiểu văn hóa vùng na. Câu chuyện sản phẩm, câu chuyện vùng đất được chị kể cho khách như một hình thức truyền thông địa phương tự nhiên và sinh động.

“Vụ thu hoạch vừa qua gia đình chủ yếu bán tại vườn, không phải mang ra chợ, nhờ được quảng bá tốt nên giá cũng khá cao, đầu vụ bán được 60.000 đồng/kg, cao hơn từ 10 đến 20.000 đồng/kg so với trồng na truyền thống trước đây”, chị Hoan cho biết.

Tại xã La Hiên, na là cây ăn quả chủ lực, mang lại thu nhập ổn định cho người dân, trên 200 triệu đồng/ha. Những năm gần đây, xã tiên phong ứng dụng công nghệ thông tin, dán mã QR, đưa na lên sàn thương mại điện tử, xây dựng mô hình VietGAP và sản xuất hữu cơ. Đây không chỉ là chuyển đổi phương thức sản xuất mà còn là chuyển đổi cách tiếp cận thông tin của nông dân. Nhờ đó, bà con được tiếp cận thị trường rộng hơn, biết giá cả cập nhật, hiểu tiêu chuẩn chất lượng và chủ động điều chỉnh sản xuất.

Người trồng na ở Thái Nguyên được tiếp cận tốt hơn với thông tin thị trường, nguồn vốn hỗ trợ trồng na hữu cơ. Ảnh: Ngọc Tú.

Ông Trần Đức Tú, Phó Chủ tịch UBND xã La Hiên cho biết, xã chú trọng phát triển vùng trồng na theo hướng thâm canh, rải vụ, xây dựng các hợp tác xã kiểu mới, liên kết nông dân với doanh nghiệp, kết hợp phát triển du lịch cộng đồng. Lễ hội Na La Hiên cũng trở thành điểm nhấn, không chỉ quảng bá sản phẩm mà còn là dịp truyền thông rộng rãi về kỹ thuật canh tác, thị trường tiêu thụ, xu hướng người tiêu dùng.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/na-thai-nguyen-nang-tam-vuon-xa-d788399.html