Nâng cao nhận thức về sở hữu trí tuệ trong thời đại số

Cơ sở Sản xuất vang thanh long Anna (xã Dầu Giây, tỉnh Đồng Nai) luôn quan tâm về sở hữu trí tuệ, đăng ký kiểu dáng công nghiệp cho bao bì sản phẩm. Ảnh: Hải Quân

Đối mặt với nhiều thách thức

Nếu trước đây thương hiệu được hình thành chủ yếu qua chất lượng sản phẩm và hoạt động quảng bá truyền thống, thì nay, với sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử, nền tảng số và trí tuệ nhân tạo (AI), việc bảo hộ nhãn hiệu phải được đặt trong một không gian số rộng mở, không biên giới, nơi mà mỗi thông tin, mỗi hình ảnh hay logo có thể bị sao chép, sử dụng trái phép chỉ trong tích tắc.

Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Đồng Nai Võ Hoàng Khai nhận định: Trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập sâu rộng, các DN, nhất là DN địa phương, đang đối mặt với nhiều thách thức mới liên quan đến sở hữu trí tuệ. Trong đó có thách thức về nhận thức và quản trị thương hiệu số. Nhiều DN, đặc biệt là DN nhỏ và vừa, vẫn chưa coi thương hiệu là tài sản trí tuệ chiến lược; chưa xây dựng được bộ nhận diện thương hiệu nhất quán hoặc cơ chế quản lý dữ liệu, hình ảnh thương hiệu trên các nền tảng trực tuyến.

Bên cạnh đó, việc xác lập, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ bảo vệ quyền trên không gian mạng gặp nhiều thách thức. Đặc biệt, việc bảo hộ quốc tế và xử lý vi phạm xuyên biên giới (ví dụ như giả mạo nhãn hiệu, bán hàng vi phạm trên sàn thương mại điện tử…) lại càng phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp giữa DN, cơ quan quản lý. Ngoài ra, sự xuất hiện của AI, deepfake (công nghệ mô phỏng hình ảnh khuôn mặt con người)… đang đặt ra câu hỏi lớn về chủ thể quyền sở hữu trí tuệ và trách nhiệm pháp lý liên quan, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ làm mờ ranh giới giữa sáng tạo thật và sao chép kỹ thuật số.

Giám đốc Hợp tác xã Thương mại, dịch vụ nông nghiệp Như Hoàng (xã Thọ Sơn, tỉnh Đồng Nai) Trương Văn Thanh chia sẻ: Sản phẩm hạt điều đang có sự cạnh tranh lớn trên thị trường. Trong đó, đối với thị trường thương mại điện tử, sản phẩm hạt điều của địa phương đang phải đối mặt với nhiều thách thức. Bởi trên môi trường trực tuyến, nhiều sản phẩm hạt điều không rõ nguồn gốc, chất lượng với giá bán rẻ bất ngờ đang được kinh doanh, quảng bá từ các nhãn hàng tự phát, các kênh bán hàng online. Điều này gây ra không ít khó khăn cho các DN địa phương trong việc phát triển thị trường, xây dựng thương hiệu.

Các chuyên gia cho rằng, nhiều DN hiện nay, nhất là các DN nhỏ và vừa, DN địa phương còn gặp khó khăn về chi phí và nhân lực trong việc xác lập, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cho nhãn hiệu, thương hiệu. DN còn hạn chế về kinh phí, nguồn nhân lực am hiểu sở hữu trí tuệ, trong khi quy trình đăng ký, gia hạn, tra cứu, giám sát xâm phạm vẫn còn thủ công và phức tạp.

Đẩy mạnh hỗ trợ doanh nghiệp địa phương

Việc đăng ký và quản lý quyền sở hữu trí tuệ cho nhãn hiệu là bước đi đầu tiên, bắt buộc và chiến lược giúp DN khẳng định quyền sở hữu hợp pháp đối với thương hiệu, sản phẩm; ngăn chặn hành vi xâm phạm, sao chép, lợi dụng uy tín trên môi trường số. Đồng thời gia tăng giá trị thương mại, khả năng gọi vốn và nâng cao niềm tin của người tiêu dùng đối với sản phẩm, hàng hóa.

Thời gian qua, tỉnh Đồng Nai đã tăng cường các hoạt động hỗ trợ DN trong lĩnh vực quản lý tài sản trí tuệ. Trong đó, Sở Khoa học và Công nghệ đã triển khai Chương trình Hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ của tỉnh; hướng dẫn DN, hợp tác xã, làng nghề xây dựng và bảo hộ nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận; đưa công cụ quản lý, tra cứu và đăng ký trực tuyến vào sử dụng. Đồng thời thúc đẩy ứng dụng chuyển đổi số trong quản trị thương hiệu và sở hữu trí tuệ để DN quản trị và phát triển thương hiệu một cách chủ động và bền vững…

Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Võ Hoàng Khai cho biết: Sở đã ban hành Kế hoạch triển khai nhiệm vụ về lĩnh vực sở hữu trí tuệ năm 2025 nhằm cụ thể hóa Chiến lược sở hữu trí tuệ của tỉnh đến năm 2030. Trong đó, tập trung tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn, hội thảo, hội nghị... về sở hữu trí tuệ trên địa bàn tỉnh nhằm nâng cao nhận thức của các DN, tổ chức, cá nhân nói chung và các chủ thể OCOP (Chương trình Mỗi xã một sản phẩm) nói riêng về tầm quan trọng của việc xây dựng, quản lý và khai thác nhãn hiệu.

Sở Khoa học và Công nghệ hỗ trợ đăng ký bảo hộ sáng chế, giải pháp hữu ích, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu và giống cây trồng mới trong và ngoài nước. Sở không chỉ hỗ trợ về mặt đăng ký bảo hộ mà còn hỗ trợ các chủ thể OCOP (đặc biệt là các sản phẩm 4-5 sao) xây dựng bộ nhận diện thương hiệu (logo, slogan, bao bì, mẫu mã) một cách chuyên nghiệp. Đảm bảo các yếu tố này phải gắn liền và thể hiện được giá trị cốt lõi của sản phẩm, ví dụ như: yếu tố chỉ dẫn địa lý, quy trình truyền thống…

Đại diện Cơ sở Sản xuất vang thanh long Anna (ở xã Dầu Giây, tỉnh Đồng Nai) Ngô Thanh Long cho hay: Thời gian qua, cơ sở đã chú trọng vấn đề sở hữu trí tuệ, đăng ký kiểu dáng công nghiệp cho sản phẩm. Cơ sở mong muốn trong thời gian tới, các sở, ngành, địa phương sẽ tăng cường các hoạt động, chương trình hỗ trợ DN, cơ sở sản xuất, chủ thể OCOP địa phương cập nhật thông tin, kiến thức về sở hữu trí tuệ trên nền tảng số, nhất là các vấn đề trọng tâm, cần thiết cho DN khi kinh doanh trực tuyến.

Trưởng Văn phòng miền Nam Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) Trần Giang Khuê chia sẻ: Đồng Nai cần phát triển hệ thống sở hữu trí tuệ đồng bộ, hiệu quả ở tất cả các khâu sáng tạo, xác lập khai thác và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, tạo môi trường khuyến khích đổi mới sáng tạo. Bên cạnh đó, địa phương cần tiếp tục đơn giản hóa các thủ tục hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về sở hữu trí tuệ, đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả hoạt động thực thi quyền sở hữu trí tuệ.

“Trong thời gian tới, Sở Khoa học và Công nghệ sẽ tích hợp chuyển đổi số, thương mại điện tử, truy xuất nguồn gốc thông minh để nâng cao giá trị sản phẩm OCOP từ khâu sản xuất, đóng gói, đến quảng bá, bán hàng, bảo hộ thương hiệu. Đồng thời tăng tỷ lệ sản phẩm OCOP có thương hiệu được bảo hộ, có quản trị thương hiệu, có truy xuất nguồn gốc và có kênh phân phối hiện đại” - ông Võ Hoàng Khai nhấn mạnh.

Hải Quân

Nguồn: https://baodongnai.com.vn/kinh-te/202511/nang-cao-nhan-thuc-ve-so-huu-tri-tue-trong-thoi-dai-so-52a011c/