Ngành giao thông vận tải tiên phong chuyển đổi năng lượng xanh

Hướng tới nền kinh tế xanh, giảm phát thải bền vững, lộ trình đến năm 2050 ngành giao thông vận tải sẽ hoàn tất kế hoạch chuyển đổi xanh trên tất cả các ‘mặt trận’.

Mục tiêu lớn

Từ lâu Chính phủ đã xác định chuyển đổi năng lượng xanh là nhiệm vụ cơ bản và quan trọng nhất trong quá trình thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh cũng như các cam kết của Việt Nam tại Hội nghị lần thứ 26 các Bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biên đổi khí hậu (COP26).

Để thúc đẩy tiến trình xanh hóa ngành giao thông vận tải (GTVT), năm 2022 Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 876/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí các-bon và khí mê-tan của ngành GTVT. Trong đó vạch ra một lộ trình cụ thể 2 giai đoạn cho từng loại hình GTVT với mục tiêu tổng quát phát triển hệ thống giao thông vận tải xanh hướng tới phát thải ròng khí nhà kính về “0” vào năm 2050.

Giao thông vận tải đang tiên phong trong quá trình chuyển đổi năng lượng xanh để giảm phát thải khí các-bon và mê-tan. Ảnh: Cao Sơn.

Giai đoạn 1, từ 2022 - 2030, các lĩnh vực: đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa, hàng hải sẽ tập trung thúc đẩy sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu và chuyển đổi sử dụng các loại hình phương tiện sử dụng điện, năng lượng xanh. Song hành phát triển hạ tầng sạc điện,  đáp ứng nhu cầu của người dân, doanh nghiệp. Đồng thời khuyến khích chuyển đổi trang thiết bị bốc, xếp tại các nhà ga, bến tàu, bến xe sang thiết bị sử dụng điện, năng lượng xanh.

Riêng hàng không, thực hiện đồng thời toàn bộ các biện pháp tiềm năng của ngành để giảm phát thải CO2. Từ năm 2027 nghiên cứu sử dụng nhiên liệu thay thế để bổ sung một phần trong nhiên liệu hàng không. Đến năm 2030, hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu về sử dụng năng lượng và tiêu thụ nhiên liệu của các doanh nghiệp hàng không.

Giai đoạn 2, từ 2031 - 2050, từng bước hạn chế tiến tới dừng sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu phương tiện, trang thiết bị sử dụng nhiên liệu hóa thạch trên phạm vi cả nước. Đến năm 2050, 100% phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, xe máy thi công tham gia giao thông, đầu máy, toa xe, tàu, thuyền, máy bay… trang thiết bị tại các nhà ga, bến cảng, bến tàu, bến xe chuyển đổi sang sử dụng điện, năng lượng xanh.

Các chuyên gia cho rằng đây là mục tiêu rất lớn, dài hạn và vô cùng khó khăn đối với Việt Nam. Tuy nhiên, nếu hoàn thành sẽ mở ra một thời kỳ phát triển mới bền vững, thịnh vượng cho kinh tế - xã hội, đưa đất nước sanh vai với những quốc gia phát triển trong khu vực và trên thế giới.

Mới đây, ngày 19/11/2025, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã ký ban hành Quyết định số 2530/QĐ-TTg phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2026 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Trong đó yêu cầu 100% phương tiện tham gia giao thông đường bộ được quản lý, kiểm soát về khí thải. Hệ thống hạ tầng giao thông đô thị được hoàn thiện đồng bộ, đáp ứng định hướng tăng dần tỷ lệ giao thông xanh, giao thông công cộng (GTCC); hệ thống phương tiện GTCC được đầu tư, nâng cấp, chuyền đổi sang sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường; các tỉnh, thành phố thực hiện chuyển đổi, nâng cấp phương tiện giao thông công cộng theo Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí các-bon và khí mê-tan của ngành GTVT trước đó.

Ngành giao thông vận tải đặt mục tiêu đến năm 2050, 100% các phương tiện tham gia giao thông sẽ sử dụng nhiên liệu xanh. Ảnh: Cao Sơn.

Chuyên gia giao thông, thạc sĩ Lê Trung Hiếu nhận định, GTVT là mạch máu của nền kinh tế, là mạng lưới liên kết mọi mặt đời sống, động lực để phát triển xã hội. Muốn có một nền kinh tế xanh không thể thiếu những mạch máu xanh. Chính vì vậy, việc chuyển đổi xanh trong ngành GTVT là nhiệm vụ hàng đầu, là lĩnh vực tiên phong đi trước.

“Chuyển đổi năng lượng xanh còn là cơ hội để ngành GTVT có sự phát triển đồng bộ, hiện đại, bền vững, bắt nhịp với xu thế của thế giới. Chuyển đổi xanh GTVT là mệnh lệnh cũng là trách nhiệm của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương và Nhân dân cả nước”, ông Lê Trung Hiếu nói.

Hành động nhanh, quyết liệt

Ngay sau khi Chính phủ có định hướng chỉ đạo rõ nét, Bộ Xây dựng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các địa phương, bộ ngành có liên quan đã bắt tay vào cuộc một cách nhanh chóng, quyết liệt. Đầu tiên là nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, trước hết là các luật chuyên ngành, trong đó tích hợp các nội dung, quy định và cam kết quốc tế liên quan đến chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí nhà kính; bổ sung, sửa đổi, hoàn thiện các quy định về điều kiện tham gia giao thông, điều kiện kinh doanh, niên hạn sử dụng, đăng ký, đăng kiểm để giảm dần số lượng và tiến tới loại bỏ hoản toàn phương tiện, trang thiết bị GTVT sử dụng nhiên liệu hóa thạch. lượng và tiến tới loại bỏ hoàn toàn phương tiện, trang thiết bị GTVT sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Các ngành đang xây dựng và ban hành các cơ chế, chính sách nhằm khuyến khích, hỗ trợ, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp nâng cao năng lực tài chính, năng lực kỹ thuật để đầu tư tư hạ tầng, phương tiện, trang thiết bị, phát triển nguồn nhân lực đáp ứng được sự đổi mới theo hướng chuyên đổi sử dụng điện, năng lượng xanh, giảm phát thải khí nhà kính…

Hà Nội đang đẩy mạnh thay thế xe buýt sử dụng nhiên liệu hoá thạch bằng xe buýt điện thân thiện với môi trường. Ảnh: Võ Việt.

Đặc biệt, Bộ Chính trị đã ban hành 4 Nghị quyết trụ cột gồm: Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/1/2025 về Hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân… Đây là những Nghị quyết rất quan trọng mở ra hành lang thu hút tiến bộ khoa học, công nghệ, kinh nghiệm quốc tế, tháo gỡ vướng mắc thể chế, và đặc biệt là kêu gọi nguồn lực xã hội đầu tư cho mục tiêu phát triển giao thông xanh của đất nước.

Các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp xe sử dụng năng lượng sạch, tham gia đầu tư đường sắt tốc độ cao (chạy điện), đầu tư hạ tầng năng lượng xanh… đã có một hành lang rộng mở để đồng hành và đóng góp hữu ích vào nền kinh tế xanh, bền vững của đất nước.

Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP Hà Nội Đào Việt Long chia sẻ, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Hà Nội là một trong những địa phương đi đầu cả nước về chuyển đổi xanh giao thông. UBND TP Hà Nội đã chỉ đạo các sở, ngành, xã, phường bám sát định hướng của Bộ Chính trị, Chính phủ, việc gì có thể làm, cơ chế chính sách nào có thể đột phá thì làm ngay không chờ đợi. Những vấn đề về quy chuẩn, tiêu chuẩn quốc gia đối với lĩnh vực giao thông xanh cũng đã được tổng hợp, trình Chính phủ để hoàn thiện thể chế.

"Lộ trình đến năm 2050 chuyển đổi xanh toàn bộ hệ thống GTVT của Thủ đô là rất khả thi", ông Đào Việt Long tin tưởng. 

Thạc sĩ Quản lý đô thị Trần Tuấn Anh nhận định: Chưa khi nào chúng ta cảm nhận được một làn sóng chuyển đổi xanh trong ngành GTVT lớn lao và gấp gáp đến như vậy. Các bộ, ngành, địa phương mỗi người mỗi việc đã xắn tay vào, hướng đến mục tiêu Chính phủ đã đề ra đến năm 2050 chuyển đổi năng lượng xanh cho ngành GTVT. Tôi tin chắc, nếu duy trì được đà tiến công như thế này, chúng ta sẽ hoàn tất mục tiêu xanh hóa trên tất cả các “mặt trận” của ngành GTVT, tạo động lực rất lớn cho một nền kinh tế xanh, bền vững.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/nganh-giao-thong-van-tai-tien-phong-chuyen-doi-nang-luong-xanh-d787452.html