Ngành Nông nghiệp và Môi trường Lạng Sơn vững bước cùng thời đại

Trải qua 80 năm phát triển, ngành NN-MT Lạng Sơn khẳng định vị thế bằng đổi mới tư duy, hiện đại hóa quản trị và hướng tới phát triển xanh, thông minh, bền vững.

Từ Ty Canh Nông đến Sở Nông nghiệp và Môi trường

Sau Cách mạng Tháng Tám thành công, ngày 14/11/1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh thành lập Bộ Canh Nông. Ở cấp tỉnh, Ty Canh Nông ra đời, đặt những viên gạch đầu tiên cho công tác quản lý, tổ chức sản xuất nông - lâm nghiệp trên địa bàn.

Giai đoạn hợp tác hóa sau đó, quản lý ruộng đất được tăng cường; cơ quan quản lý ruộng đất tách khỏi Bộ Tài chính và chuyển về Bộ Nông nghiệp. Tại địa phương, Sở Địa chính được thành lập, từng bước hoàn thiện hệ thống quản lý nhà nước về tài nguyên và sản xuất.

Cùng với công cuộc đổi mới, nông nghiệp Lạng Sơn đi thẳng vào ứng dụng khoa học, đưa giống mới, đa dạng hóa cây trồng, cải tiến mùa vụ. Ảnh: Hoàng Nghĩa.

Cùng với tiến trình đổi mới và sự phát triển của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hai cơ quan chuyên ngành được hình thành là Sở NN-PTNT và Sở TN&MT. Trong suốt nhiều năm, hai đầu mối này là lực lượng nòng cốt, giúp tỉnh quản lý hiệu quả nước - rừng - đất - khoáng sản - môi trường - nông nghiệp, phục vụ phát triển kinh tế và ổn định đời sống dân cư.

Ngày 1/3/2025, tỉnh Lạng Sơn chính thức hợp nhất hai đơn vị này thành Sở Nông nghiệp và Môi trường – lần đầu tiên nông nghiệp và môi trường được thống nhất trong cùng một đầu mối quản lý. Đây không chỉ là sự kiện hành chính mà là bước đi thể chế logic và tất yếu, bởi đất – nước – rừng – môi trường – sản xuất là một hệ thống gắn bó hữu cơ.

Không thể phát triển nông nghiệp nếu không quản lý bền vững tài nguyên; cũng không thể bảo vệ môi trường nếu tách khỏi thực tiễn sản xuất. Việc hợp nhất mở ra một mô hình quản trị mới: chuyển từ quản lý bằng hồ sơ sang quản trị bằng khoa học và dữ liệu.

Từ sản xuất đủ ăn đến sản xuất có trách nhiệm

80 năm qua, điều làm nên bản lĩnh của nông nghiệp Lạng Sơn không chỉ là tăng năng suất, mà là đổi mới tư duy sản xuất. Trong giai đoạn 1955 - 1985, Lạng Sơn chuyển từ kinh tế nhỏ lẻ sang hợp tác hóa. Tỉnh tăng đầu tư thủy lợi, mở rộng diện tích canh tác lên gần 40.000 ha, trong đó hơn 13.000 ha được tưới nước phục vụ thâm canh, tăng vụ. Năng suất lúa đạt trên 23 tạ/ha/vụ - cao hơn 26% so với mức trung bình của miền Bắc và miền núi cùng thời kỳ. Đó là dấu mốc khẳng định năng suất không đến từ mở rộng diện tích vô hạn, mà từ nâng chất lượng trên cùng đơn vị đất.

Bước sang giai đoạn 1986 - 2000, cùng với công cuộc đổi mới, nông nghiệp Lạng Sơn đi thẳng vào ứng dụng khoa học, đưa giống mới, đa dạng hóa cây trồng, cải tiến mùa vụ. Sản lượng lương thực tăng từ 125 nghìn tấn (1994) lên hơn 206 nghìn tấn (2000); bình quân lương thực đầu người tăng từ 235 lên 284 kg/người/năm. Độ che phủ rừng tăng mạnh, từ 17% lên 33,88%.

Độ che phủ rừng của Lạng Sơn năm 2025 đạt 64,5%, tăng 1,5% so với 2020. Ảnh: Hoàng Nghĩa.

Từ đó, tỉnh xác lập nguyên tắc cốt lõi: rừng không phải gánh nặng bảo vệ, mà là vốn phát triển; tài nguyên thiên nhiên phải được quản lý để phát triển dài hạn, đa giá trị, phục vụ sản xuất, sinh kế và tăng trưởng bền vững. Chuyển đổi tư duy này là nền móng cho nông nghiệp bước vào thế kỷ XXI từ “sản xuất đủ ăn” sang “sản xuất có trách nhiệm”, vừa với tài nguyên, vừa với thị trường.

Lớn lên bằng chất lượng và giá trị

Từ năm 2001 - 2020, công nghiệp hóa - hiện đại hóa nông nghiệp được đẩy mạnh mạnh mẽ. Giai đoạn 2015 - 2020, tốc độ tăng trưởng GRDP ngành nông - lâm nghiệp đạt 2,73%/năm. Tỷ trọng nông - lâm nghiệp trong GRDP toàn tỉnh giảm từ 26,08% xuống 19,92% đây là sự giảm tích cực, bởi tỉnh đã có thêm hai trụ tăng trưởng mới là công nghiệp và dịch vụ chứ không phải nông nghiệp suy giảm.

Ngược lại, nông nghiệp vẫn mở rộng cả về chất lượng và quy mô. Tổng sản lượng lương thực bình quân đạt 311 nghìn tấn/năm, vượt 3,6% kế hoạch. 95% dân cư nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh; diện tích nuôi thủy sản duy trì 1.290 ha, sản lượng khai thác gần 2.000 tấn/năm. Lâm nghiệp tiếp tục là động lực. Trồng rừng hơn 9.000 ha/năm, độ che phủ rừng năm 2025 đạt 64,5%, tăng 1,5% so với 2020.

Cùng với quá trình hiện đại hóa, lĩnh vực đất đai và quản lý tài nguyên được xem là khâu then chốt để nâng hiệu quả quản trị nông nghiệp. Lạng Sơn đã chuyển sang quản trị bằng dữ liệu. Nhiều xã, phường đã được xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu đất đai hoàn thiện. Hệ thống VNPT-iLIS liên thông dịch vụ công và cơ quan thuế để xác định nghĩa vụ tài chính.

Tỉnh cũng đã phê duyệt phương án hạn chế khai thác nước dưới đất, xác định sức chịu tải của nước thải tại các sông, hồ. Hoàn thành đánh giá hiệu quả khai thác địa chất - khoáng sản và quản lý chặt chẽ tài nguyên phục vụ xây dựng.

Trong lĩnh vực môi trường, tỉnh hỗ trợ các xã hoàn thành tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới. Đến tháng 6/2025, Lạng Sơn có 106/175 xã đạt chuẩn NTM, 28 xã đạt NTM nâng cao, 10 xã đạt NTM kiểu mẫu; bình quân đạt 15,21 tiêu chí/xã, tăng 2,31 tiêu chí/xã so với 2020. Đó là sự chuyển dịch thực chất trong đời sống nông thôn, từ hạ tầng đến ý thức cộng đồng.

Đến tháng 6/2025, Lạng Sơn có 106/175 xã đạt chuẩn NTM, 28 xã đạt NTM nâng cao, 10 xã đạt NTM kiểu mẫu. Ảnh: Hoàng Nghĩa.

Từ nền NTM ấy, Lạng Sơn phát triển mạnh chương trình OCOP. OCOP không chỉ là danh mục sản phẩm, mà là phương thức tổ chức lại thị trường nông sản. Khi sản phẩm có chứng nhận, truy xuất, bao bì, câu chuyện vùng và tiêu chuẩn chất lượng, người nông dân bán giá trị văn hóa - bản sắc - chất lượng, chứ không chỉ bán nguyên liệu thô. Đây chính là bước chuyển trọng yếu từ “sản xuất để đủ ăn” sang “sản xuất để chiếm lĩnh thị trường”.

Đột phá để phát triển nông nghiệp xanh, thông minh

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Lạng Sơn Nguyễn Hữu Chiến cho biết, phát huy truyền thống 80 năm qua, thời gian tới, ngành sẽ tập trung thực hiện 4 khâu đột phá trọng tâm, tạo nền tảng phát triển nông nghiệp hiện đại, bền vững.

Thứ nhất, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành, xây dựng cơ sở dữ liệu ngành thống nhất, đồng bộ. Dữ liệu bao gồm đất đai, tài nguyên khoáng sản, nước, môi trường và sản xuất nông - lâm nghiệp, phục vụ hiệu quả công tác chỉ đạo và khai thác lợi thế địa phương.

Thứ hai, tăng cường ứng dụng khoa học - công nghệ, nhất là trong công tác giống. Ngành ưu tiên chọn tạo, phát triển các giống cây trồng, vật nuôi chủ lực có năng suất, chất lượng cao, thích ứng với biến đổi khí hậu, đáp ứng nhu cầu thị trường trong và ngoài tỉnh, hướng tới xuất khẩu.

Thứ ba, đổi mới phương thức canh tác theo hướng nông nghiệp xanh, thông minh, bền vững; hình thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung, áp dụng kỹ thuật tiên tiến, nâng cao giá trị gia tăng và sức cạnh tranh sản phẩm.

Thứ tư, khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế của địa phương để phát triển kinh tế nông nghiệp hàng hóa quy mô lớn, nhất là các cây trồng đặc sản, cây thế mạnh của tỉnh; từng bước hình thành chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất - chế biến - tiêu thụ, hướng tới nền nông nghiệp xanh, hiệu quả, bền vững.

80 năm qua, Ngành NN-MT Lạng Sơn đã có nhiều đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh của tỉnh, của đất nước. Ảnh: Hoàng Nghĩa.

80 năm là một hành trình dài, nhưng không phải điểm kết thúc. Đó là năng lực tích lũy để bước sang giai đoạn mới, giai đoạn của tri thức, tiêu chuẩn và thị trường. Việc hợp nhất Sở từ ngày 1/3/2025 chính là điểm bản lề, giúp ngành bước sang một hệ điều hành mới: nơi toàn bộ tài nguyên đất, nước, rừng, sinh thái được quản trị trong cùng một hệ thống.

Khi quản lý dựa trên nền tảng khoa học, các quyết định sẽ nhanh hơn, chính xác hơn, tối ưu hơn. Và đó chính là con đường để ngành Nông nghiệp và Môi trường Lạng Sơn tiếp tục vững bước cùng thời đại phát triển bền vững.

Nhân kỷ niệm 80 năm Ngày Nông nghiệp và Môi trường và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức chuỗi sự kiện kéo dài từ tháng 7 đến tháng 12/2025. Trong đó, trọng tâm là lễ Kỷ niệm 80 năm ngành Nông nghiệp và Môi trường và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I, tổ chức sáng 12/11/2025 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia (Hà Nội) với hơn 1.200 đại biểu tham dự. Báo Nông nghiệp và Môi trường sẽ truyền hình trực tiếp sự kiện này.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/nganh-nong-nghiep-va-moi-truong-lang-son-vung-buoc-cung-thoi-dai-d783695.html