Ngưỡng doanh thu chịu thuế với hộ kinh doanh: Bao nhiêu là hợp lý?

hộ kinh doanh - Ảnh 1. — Cán bộ thuế hướng dẫn hộ kinh doanh thủ tục điều chỉnh, bổ sung thông tin đăng ký thuế - Ảnh: HỮU HẠNH

Vậy nên áp dụng mức ngưỡng doanh thu chịu thuế bao nhiêu là hợp lý và công bằng với các đối tượng chịu thuế khác?

Tôi đề nghị ngưỡng doanh thu tính thuế của hộ kinh doanh nên là 1 tỉ đồng/năm, trên mức này mới tính thuế dựa trên phần vượt để công bằng với người làm công ăn lương và cho họ mức thu nhập đủ sống. Không nên áp dụng ngưỡng doanh thu chịu thuế quá thấp cho hộ kinh doanh vì sẽ lạc hậu ngay khi vừa áp dụng.

Luật sư Trần Xoa (Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang)

Bộ Tài chính đề xuất trên 500 triệu đồng/năm

Ngày 27-11, Bộ Tài chính đã có văn bản trình Thủ tướng, Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc về tiếp thu, giải trình ý kiến của đại biểu về dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi). Trong đó, một trong những nội dung quan trọng mà dư luận đặc biệt quan tâm là ngưỡng doanh thu tính thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh được Bộ Tài chính đề xuất nâng lên 500 triệu đồng/năm thay cho mức 200 triệu đồng đề xuất trước đó.

Theo Bộ Tài chính, ngưỡng doanh thu này đảm bảo tương đồng với thu nhập từ tiền lương, tiền công của cá nhân. Hộ, cá nhân kinh doanh sẽ nộp thuế đối với phần doanh thu trên ngưỡng này.

"Theo số liệu tính đến tháng 10, có hơn 2,54 triệu hộ kinh doanh thường xuyên nộp thuế. Nếu áp dụng mức doanh thu này thì dự kiến sẽ có khoảng 2,3 triệu hộ kinh doanh không phải nộp thuế, chiếm khoảng 90% tổng số hộ kinh doanh đang nộp thuế", Bộ Tài chính báo cáo.

Về phương án tính thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu trên 500 triệu đồng/năm đến 3 tỉ đồng/năm, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung quy định áp dụng tính thuế theo thu nhập tức là doanh thu - chi phí. Mức này đảm bảo thu thuế theo đúng bản chất của thuế thu nhập cá nhân và áp dụng thuế suất 15% như doanh nghiệp siêu nhỏ.

Theo đó, tất cả hộ, cá nhân kinh doanh đều nộp thuế theo thu nhập thực tế, nếu có thu nhập ít thì nộp ít, thậm chí nếu không có thu nhập thì không phải nộp thuế. Vì vậy, mức doanh thu không phải nộp thuế sẽ không còn nhiều tác động đến hộ, cá nhân kinh doanh phải nộp thuế.

Trường hợp hộ, cá nhân kinh doanh không xác định được chi phí thì mới nộp thuế theo tỉ lệ thuế suất như hiện hành 0,5%, 1%, 2% trên doanh thu tùy theo ngành nghề, đối với phần doanh thu trên 500 triệu đồng. Nội dung này sẽ đề xuất Quốc hội thông qua trong Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) và áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026.

Đại diện ban soạn thảo Bộ Tài chính giải thích việc cho phép người nộp thuế được trừ ngưỡng doanh thu trước khi tính thuế thu nhập là đảm bảo đúng bản chất của sắc thuế này. Nghĩa là có thu nhập mới phải nộp thuế.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam, đánh giá điểm mới nhất của đề xuất này là doanh thu vượt trên ngưỡng thì hộ, cá nhân kinh doanh mới phải nộp thuế. Đây là tin vui cho người kinh doanh, tức là khi có thu nhập mới phải nộp thuế chứ không phải nộp thuế từ đồng doanh thu đầu tiên như lâu nay.

Nói rõ hơn, bà Cúc phân tích: hiện nay hộ kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở xuống thì không phải nộp thuế. Nhưng doanh thu 101 triệu đồng thì hộ kinh doanh phải nộp thuế trên toàn bộ doanh thu là 101 triệu đồng. Còn tới đây, hộ kinh doanh chỉ phải nộp thuế của phần trên 500 triệu đồng mà thôi.

hộ kinh doanh - Ảnh 2. — Ngưỡng doanh thu tính thuế với hộ kinh doanh dự kiến sẽ được nâng lên cao hơn 500 triệu đồng/năm nhưng nhiều ý kiến cho rằng vẫn chưa hợp lý, gây áp lực cho người dân. Trong ảnh: các quầy kinh doanh ăn uống tại chợ Bến Thành - Ảnh: HỮU HẠNH

Ngưỡng doanh thu nên chia theo ngành nghề

Tuy nhiên, bà Nguyễn Hồng Hạnh, đại lý thuế (Hà Nội), cho biết thông tin ngưỡng doanh thu tính thuế với hộ kinh doanh mà Bộ Tài chính dự kiến ban đầu nâng lên 200 triệu đồng/năm rồi lên 300 triệu đồng/năm là quá thấp.

Bởi một hộ kinh doanh thường theo hộ gia đình với ít nhất là hai người làm. Hai người làm thường có hai người phụ thuộc. Nên với mức ngưỡng doanh thu tính thuế với hộ kinh doanh nâng lên trên 500 triệu đồng/năm như đề xuất trên của Bộ Tài chính là tin rất vui với người kinh doanh nhỏ.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại biểu Hoàng Văn Cường, thành viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, bày tỏ rất hoan nghênh việc cơ quan soạn thảo đã tiếp thu ý kiến của nhiều đại biểu Quốc hội và người dân, nâng ngưỡng doanh thu không chịu thuế đối với hộ và cá nhân kinh doanh lên mức phù hợp.

Về ngưỡng doanh thu cụ thể, ông Cường tiếp tục đề xuất phải phân tách để xem với từng loại kinh doanh, thu nhập chiếm khoảng bao nhiêu phần trăm doanh thu, từ đó tính ra ngưỡng phù hợp.

Trong đó, với các ngành dịch vụ không phải bỏ chi phí nguyên vật liệu cần nâng ngưỡng doanh thu lên mức 500 triệu đồng/năm. Còn với ngành sản xuất và dịch vụ có chi phí nguyên vật liệu thì ngưỡng doanh thu cần ở mức 1 tỉ đồng/năm. Còn nếu chỉ bán hàng hoặc đại lý, ngưỡng doanh thu lên mức 1,5 tỉ đồng/năm.

"Cơ quan soạn thảo đánh giá, nghiên cứu để có điều chỉnh ngay ngưỡng này trong dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân đang trình Quốc hội hiện nay. Đồng thời, sửa đổi tại các dự luật thuế liên quan để đảm bảo đồng bộ trong thực thi khi được Quốc hội thông qua và áp dụng luôn từ kỳ tính thuế năm 2026", đại biểu Cường đề nghị.

hộ kinh doanh - Ảnh 3. — Dự kiến, hộ kinh doanh sẽ được nộp thuế phần doanh thu trên 500 triệu đồng/năm - Ảnh: HỮU HẠNH

Nên có khảo sát kỹ lưỡng

Ở những ngành nghề mà giá vốn khá nặng như bán lẻ sữa, mỹ phẩm, chị Hoàng Lê, phường Bình Lợi Trung (TP.HCM), cho biết tỉ lệ lợi nhuận trên doanh thu của chị không cao, chưa kể hàng loạt chi phí khác phát sinh. Do vậy, chị kiến nghị Bộ Tài chính nên khảo sát thực tế kỹ lưỡng để đưa ra ngưỡng chịu thuế phù hợp cũng như công bằng với đối tượng chịu thuế khác, chẳng hạn như người làm công ăn lương.

Luật sư Trần Xoa, Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang, đề nghị người làm công ăn lương có một người phụ thuộc thì mức giảm trừ gia cảnh là 21,7 triệu đồng/tháng. Đây là mức tạm sống được.

"Do đó tôi đề nghị ngưỡng doanh thu tính thuế của hộ kinh doanh nên là 1 tỉ đồng/năm, trên mức này mới tính thuế dựa trên phần vượt để công bằng với người làm công ăn lương và cho họ mức thu nhập đủ sống. Lọt sàng thì xuống nia, không nên quá chi li và áp dụng ngưỡng doanh thu chịu thuế quá thấp cho hộ kinh doanh vì sẽ lạc hậu ngay khi vừa áp dụng", ông Xoa đề xuất.

Gánh nặng thuế với người làm công ăn lương

Ngoài nội dung trên, Bộ Tài chính báo cáo sửa đổi biểu thuế lũy tiến từng phần theo hướng giảm mức thuế 15% và 25% xuống 10 và 20% của bậc thuế 2 và 3.

Với biểu thuế mới này, Bộ Tài chính đánh giá tất cả cá nhân đang nộp thuế ở các bậc hiện nay đều được giảm thuế so với hiện hành. Bên cạnh đó biểu thuế mới cũng khắc phục được việc tăng đột ngột tại một số bậc 2 và 3 như đề xuất nêu trên, đảm bảo tính hợp lý hơn của biểu thuế.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, tiến sĩ Nguyễn Ngọc Tú, chuyên gia về thuế, đồng tình với sự tiếp thu ý kiến của Bộ Tài chính khi giảm thuế suất của biểu thuế lũy tiến từng phần đối với thu nhập của người làm công ăn lương. Nhưng biểu thuế theo phương án đề xuất của Bộ Tài chính vẫn tạo áp lực, gánh nặng lớn đối với người làm công ăn lương.

Ông Tú phân tích khoảng cách giữa các bậc thuế vẫn quá dày, như bậc 1, thu nhập tính thuế 10 triệu đồng chịu thuế suất 5%, đến bậc 2 là trên 10 đến 30 triệu đồng, bậc 3 là trên 30 triệu đến 60 triệu đồng, bậc 4 là trên 60 triệu đến 100 triệu đồng và bậc cuối cùng là trên 100 triệu đồng.

Mặt khác, thuế suất ở bậc 2 và 3 có giảm so với đề xuất trước đó nhưng vẫn rất cao, tạo gánh nặng thuế cho người làm công ăn lương. Nếu không được nâng lên thì lạc hậu so với tình hình thực tiễn.

"Thuế suất cần phải giảm thêm ở các bậc, nhất là bậc 2 và 3. Vì ba bậc thuế đầu thuộc nhóm thu nhập phổ thông, cần áp mức thuế suất thấp hơn. Từ bậc 1 đến 5 nên áp các mức tương ứng là 5%, 10%, 15%, 25% và 35%. Đồng thời, giãn khoảng cách giữa các bậc thuế hơn nữa. Thu nhập tính thuế ở bậc 1 cần nên nâng lên 20 triệu đồng hay bậc cuối cùng trên 180 - 200 triệu đồng", ông Tú đề xuất.

Đại biểu TRẦN VĂN LÂM (Bắc Ninh):

Tránh để hộ kinh doanh thiệt thòi

Ngưỡng doanh thu chịu thuế với hộ kinh doanh: Bao nhiêu là hợp lý? - Ảnh 4.

Việc Bộ Tài chính cho biết sẽ tiếp tục xem xét nâng ngưỡng doanh thu tính thuế với hộ kinh doanh thể hiện tinh thần trách nhiệm rất cao trước nhân dân, các ý kiến của cử tri. Tất cả đều mong muốn tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, bình đẳng cho mọi thành phần kinh tế phát triển.

Theo phương án Bộ Tài chính đưa ra, nếu có thể tính thuế trên lãi với hộ kinh doanh như các doanh nghiệp là phương án tối ưu, bình đẳng, không có gì phải bàn cãi.

Khi đó, bắt đầu từ mức khởi điểm và từ lãi bao nhiêu, trên cơ sở luật pháp sẽ thu theo tỉ lệ đúng quy định. Chúng ta cần đặt mục tiêu về lâu dài như vậy.

Tuy nhiên, không phải lúc nào, hộ kinh doanh nào cũng có thể thực hiện như vậy mà sẽ có nhiều hộ không tính được chi phí, không hạch toán được lỗ lãi. Vì vậy, buộc phải tính trên doanh thu. Song khi tính trên doanh thu có hai yếu tố cần phải xác định để đảm bảo.

Thứ nhất, tính toán mức khởi điểm và mức trên khởi điểm tương ứng. Thứ hai, cần tính tỉ lệ huy động trên doanh thu để làm sao tính tổng lại thì tỉ lệ thuế trên doanh thu với hộ kinh doanh tương ứng tỉ lệ thuế trên doanh thu của toàn nền kinh tế.

Nói cách khác, những người kinh doanh nộp thuế thì tỉ lệ thuế trên doanh thu tương tự như tất cả các thành phần khác đang nộp thuế trên doanh thu. Khi bằng nhau sẽ không có sự thiệt thòi, phân biệt.

Cũng cần thấy thêm, trong thực tế, mỗi lĩnh vực kinh doanh có tỉ lệ chênh lệch khác nhau. Với các hộ kinh doanh thương mại nhỏ lẻ thì chênh lệch giá từ 3 - 5% là quá nhiều, nếu tính mức thuế áp từ 1 - 5%, tức là "hết cả lãi" của người kinh doanh.

Nhưng các dịch vụ như cắt tóc, gội đầu có thể 30 - 50% hay xây dựng thì chênh lệch giá lại khác. Do vậy, với mỗi ngành, lĩnh vực phải tính toán, xác định mức huy động là bao nhiêu và tỉ lệ chênh lệch là bao nhiêu, từ đó đưa ra mức đóng góp thuế đảm bảo tương đồng, hài hòa, tránh để hộ kinh doanh thiệt thòi.

Về ngưỡng cụ thể, phải tính toán dựa trên các số liệu với từng ngành, lĩnh vực để đưa ra. Chính sách thuế không chỉ là công cụ thu ngân sách, mà còn là đòn bẩy an sinh.

"Khoan thư sức dân" lúc này chính là nuôi dưỡng nguồn thu bền vững cho tương lai. Nếu duy trì các mức thuế suất trực tiếp quá cao cùng ngưỡng chịu thuế quá thấp, chúng ta vô tình dựng lên rào cản khiến hộ kinh doanh ngại "lớn lên", ngại minh bạch.

Đại biểu NGUYỄN HỮU THÔNG (Lâm Đồng):

Nuôi dưỡng nguồn thu cho tương lai

Việc Bộ Tài chính cho biết sẽ tiếp tục xem xét nâng ngưỡng doanh thu tính thuế với hộ kinh doanh thể hiện tinh thần cầu thị. Thực tế hiện nay, để một hộ gia đình kinh doanh duy trì cuộc sống cơ bản tại đô thị, lợi nhuận ròng cần đạt khoảng 20 triệu đồng/tháng.

Với tỉ suất lợi nhuận trung bình khoảng 10% trên doanh thu, hộ kinh doanh phải đạt doanh thu 200 triệu đồng/tháng, tương đương 2,4 tỉ đồng/năm để có 20 triệu đồng.

Nếu dựa trên tính toán chi phí đời sống thực tế, doanh thu phải đạt tầm 2,4 tỉ đồng/năm mới bắt đầu có dư dả để nộp thuế.

Hiện nay, mức giảm trừ gia cảnh của người làm công ăn lương từ kỳ tính thuế 2026 nâng lên 15,5 triệu đồng/tháng cho bản thân. Để có thu nhập ròng ngang bằng mức này, hộ kinh doanh cần đạt doanh thu 1,2 - 1,5 tỉ đồng/năm. Do vậy, Bộ Tài chính cần nghiên cứu để nâng ngưỡng doanh thu bắt đầu chịu thuế với hộ kinh doanh cho phù hợp.

Thực tế, lực lượng hộ kinh doanh đang được xác định là tiềm năng phát triển hàng triệu doanh nghiệp quy mô nhỏ, quy mô vừa và thậm chí quy mô lớn thời gian tới. Chính vì thế việc "nuôi dưỡng" các hộ kinh doanh cũng là động lực để thực hiện thành công nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, đồng thời nuôi dưỡng nguồn thu bền vững cho tương lai.

Luật sư NGUYỄN VĂN ĐƯỢC (Tổng giám đốc Công ty TNHH kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín):

Ngưỡng tính thuế phải đảm bảo công bằng

Tôi đánh giá cao tinh thần Bộ Tài chính tiếp cận theo hướng đánh thuế thu nhập cá nhân dựa trên thu nhập, nghĩa là có thu nhập mới phải nộp thuế đối với hộ kinh doanh. Phương pháp tính thuế trên thu nhập khắc phục được tình trạng thuế chồng thuế cũng như lỗ vẫn phải nộp thuế như lâu nay.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính vẫn có phương án nộp thuế trên doanh thu theo tỉ lệ đối với hộ kinh doanh. Bởi với hộ kinh doanh, việc tính đầy đủ chi phí đầu vào trong thời gian đầu áp dụng thuế kê khai chưa thể thực hiện được.

Nên việc tính tỉ lệ theo doanh thu trên ngưỡng doanh thu là giúp đơn giản, thuận tiện nhất. Hộ kinh doanh có quyền lựa chọn phương án tính thuế nào có lợi nhất, phù hợp nhất và đúng quy định với quy mô và ngành nghề kinh doanh của mình.

Việc được trừ ngưỡng doanh thu tính thuế với hộ kinh doanh đảm bảo công bằng giữa các đối tượng, nhất là với mức giảm trừ gia cảnh đối với người làm công ăn lương. Nội dung này sẽ đảm bảo quyền lợi và khích lệ hộ kinh doanh yên tâm kinh doanh.