Nhìn lại dòng chảy 100 năm kiến tạo nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam

Phần lớn các tác phẩm tại triển lãm "100 năm mỹ thuật hiện đại - sưu tập Trường đại học Mỹ thuật Việt Nam và Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam" hiếm khi trưng bày hoặc chưa từng công bố. Mỗi sáng tác thể hiện sự đa dạng về chất liệu, phong phú về hình thức, góp phần kể câu chuyện về hành trình kiến tạo nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam.

Thứ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông phát biểu tại sự kiện. (Ảnh: VNFAM)

Nhằm giới thiệu tới công chúng một góc nhìn khác về nền mỹ thuật hiện đại của đất nước, ngày 14/11, Lễ khai mạc triển lãm "100 năm mỹ thuật hiện đại - sưu tập Trường đại học Mỹ thuật Việt Nam và Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam" đã diễn ra tại Thủ đô Hà Nội.

Sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động chào mừng kỷ niệm 100 năm Trường Mỹ thuật Đông Dương - Trường đại học Mỹ thuật Việt Nam, do nhà trường phối hợp cùng Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam tổ chức thực hiện.

Minh chứng sống động cho hành trình kiến tạo nền mỹ thuật hiện đại

Phát biểu tại triển lãm, Thứ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông chia sẻ: "Trong suốt 100 năm qua, nhà trường đã kế thừa, phát huy tinh hoa của thế hệ đi trước, đồng thời, gắn bó mật thiết với từng chặng đường lịch sử cách mạng của dân tộc. Từ kháng chiến gian khổ đến thời kỳ đổi mới, hội nhập quốc tế, thế hệ thầy và trò nhà trường luôn nỗ lực sáng tạo, đóng góp tích cực trên mặt trận văn hóa-nghệ thuật của nhà nước".

Còn nhớ, cách đây tròn 1 thế kỷ, Trường Mỹ thuật Đông Dương đã khai giảng khóa học đầu tiên, mở ra giai đoạn đổi mới mạnh mẽ cho mỹ thuật Việt Nam thông qua việc tiếp thu tinh hoa nghệ thuật tạo hình phương Tây. Triển lãm lần này là minh chứng sinh động cho hành trình một thế kỷ hình thành và phát triển của nhà trường.

"Mỗi tác phẩm được trưng bày là sự kết tinh của tài năng, tâm huyết và khát vọng sáng tạo. Đồng thời, phản ánh đặc trưng giá trị nghệ thuật tiêu biểu, giá trị lịch sử trong tiến trình phát triển mỹ thuật Việt Nam. Đây không chỉ là niềm tự hào của Trường đại học Mỹ thuật Việt Nam mà còn là tài sản văn hóa quý báu của dân tộc, thể hiện tự tin, bản lĩnh và tinh thần hội nhập của nghệ thuật Việt Nam trong dòng chảy toàn cầu", Thứ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông nhận định.

Kể từ thời điểm khóa học đầu tiên của Trường Mỹ thuật Đông Dương được khai giảng vào tháng 11/1925 đến nay, ngôi trường đào tạo mỹ thuật hàn lâm đầu tiên ở Đông Dương này đã trở thành cái nôi "nuôi dưỡng" nhiều thế hệ nghệ sĩ, nhà sáng tác và nghiên cứu mỹ thuật tài năng, góp phần quan trọng trong việc kiến tạo nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam.

Phần lớn các tác phẩm tiêu biểu đều được lưu giữ tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam và quy tụ trong triển lãm "100 năm mỹ thuật hiện đại - sưu tập Trường đại học Mỹ thuật Việt Nam và Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam".

Công chúng thưởng lãm.

Lịch sử đào tạo của Trường đại học Mỹ thuật Việt Nam được chia thành 2 giai đoạn lớn: từ năm 1925-1945 và từ năm 1945 trở về sau với nhiều phân đoạn nhỏ. Mỗi giai đoạn đều có nét riêng và gắn liền với bối cảnh lịch sử, xã hội.

Thời kỳ từ năm 1925-1945 là những bước đi đầu để tạo dựng nền móng cho sự hình thành một cách bài bản, đúng đắn của một nền mỹ thuật mới thông qua chủ trương dung hợp cảm thức và tư tưởng thẩm mỹ Á đông với khoa học tạo hình châu Âu. Giai đoạn này đã làm nên phong cách Đông Dương của mỹ thuật hiện đại Việt Nam được ghi nhận trên trường quốc tế.

Nhà trường luôn kế thừa thành quả của các giai đoạn trước và thay đổi linh hoạt để đáp ứng những nhiệm vụ phát triển nền mỹ thuật quốc gia với bản sắc riêng trong tiếp biến và mở rộng biên độ nghệ thuật, hướng tới hội nhập quốc tế. Việc lưu giữ các sáng tác xuất sắc của sinh viên cũng được tiến hành, cho thấy những tìm tòi, khát khao đổi mới về ngôn ngữ nghệ thuật trong phản ánh đời sống đất nước, với sự phong phú về nội dung, chủ đề.

Mỗi tác phẩm được trưng bày là sự kết tinh của tài năng, tâm huyết và khát vọng sáng tạo. Đồng thời, phản ánh đặc trưng giá trị nghệ thuật tiêu biểu, giá trị lịch sử trong tiến trình phát triển mỹ thuật Việt Nam.

Thứ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông

Có thể thấy rằng, ở cả 2 giai đoạn từ năm 1925-1945 và từ năm 1945 đến nay, các chương trình đào tạo của nhà trường luôn được cải thiện, thay đổi linh hoạt để thích ứng sự phát triển của nghệ thuật, đáp ứng nhu cầu xã hội và các nhiệm vụ cấp thiết của đời sống. Điều này đã góp phần khẳng định sự gắn bó và vai trò của Trường Mỹ thuật Đông Dương và Trường đại học Mỹ thuật Việt Nam trong tiến trình kiến tạo nền mỹ thuật hiện đại và phụng sự đất nước trải dài suốt hành trình 100 năm qua.

Theo Tiến sĩ Đặng Thị Phong Lan, Hiệu trưởng Trường đại học Mỹ thuật Việt Nam, bộ sưu tập được giới thiệu lần này còn mang đến cho công chúng một phần diện mạo nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam. Bên cạnh đó, sự phối hợp giữa các đơn vị tổ chức cũng cho thấy xu hướng hợp tác đa dạng, hiệu quả trong việc giới thiệu, quảng bá và thúc đẩy sự phát triển văn hoá, nghệ thuật trong kỷ nguyên phát triển mạnh mẽ của đất nước.

"Toàn bộ tác phẩm của triển lãm này đều mang những đặc điểm thẩm mỹ, tư tưởng, cũng như kỹ thuật nổi bật của các phân kỳ lịch sử mỹ thuật hiện đại Việt Nam kể từ mốc 1925 đến nay. Đặc biệt, chúng đều được sáng tác bởi các thế hệ thầy và trò Trường Mỹ thuật Đông Dương, Trường đại học Mỹ thuật Việt Nam suốt 1 thể kỷ qua", Tiến sĩ Đặng Thị Phong Lan nói thêm.

Diện mạo riêng của mỹ thuật Việt Nam

Khoảng 150 bức tranh, tượng, phù điêu góp mặt trong triển lãm phản ánh 100 năm mỹ thuật hiện đại đều được chọn lọc kỹ lưỡng từ bộ sưu tập của Trường đại học Mỹ thuật Việt Nam, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam cùng sự đóng góp của gia đình họa sĩ, Nghệ sĩ nhân dân Ngô Mạnh Lân và A&V Foundation. Phần lớn các tác phẩm hiếm khi trưng bày hoặc chưa từng được công bố.

Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam Nguyễn Anh Minh thông tin: "Hơn 60% các tác phẩm thuộc bộ sưu tập mỹ thuật hiện đại được sáng tác bởi các họa sĩ, nhà điêu khắc là thầy giáo, cô giáo, học viên của Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, nay là Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Nhiều họa sĩ đã trở thành danh họa nổi tiếng... Nhiều tác phẩm đã trở thành Bảo vật quốc gia như: "Thiếu nữ trong vườn"-"Phong cảnh" của Nguyễn Gia Trí, "Em Thúy" của Trần Văn Cẩn, "Hai thiếu nữ và em bé" của Tô Ngọc Vân, "Gióng" của Nguyễn Tư Nghiêm…".

Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam Nguyễn Anh Minh chia sẻ tại Lễ khai mạc triển lãm.

Mỗi tác phẩm được thể hiện với sự đa dạng về chất liệu, phong phú về hình thức, góp phần kể câu chuyện đầy đủ và sinh động về hành trình xây dựng diện mạo riêng của mỹ thuật Việt Nam: vừa thấm đẫm tinh thần dân tộc, vừa mang hơi thở thời đại.

Triển lãm gồm các phần được trưng bày nối tiếp: Những người thầy Pháp - nguồn cảm hứng cho sinh viên và mỹ thuật hiện đại Việt Nam; Trường Mỹ thuật Đông Dương (1925-1945) - những sinh viên khát khao về một diện mạo mới của mỹ thuật dân tộc; Trường Cao đẳng Mỹ thuật (1945-1957) - sự chuyển đổi từ mỹ thuật Đông Dương sang mỹ thuật cách mạng phục vụ kháng chiến; Trường Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam (1957-1981) - chuyển hóa di sản mỹ thuật Đông Dương vào mỹ thuật hiện thực xã hội chủ nghĩa; Trường đại học Mỹ thuật Hà Nội (1981-2008) - đổi mới cùng hành trình hội nhập; Trường đại học Mỹ thuật Việt Nam (2008 đến nay) - hội nhập và mở rộng nghệ thuật.

Mỗi tác phẩm được thể hiện với sự đa dạng về chất liệu, phong phú về hình thức, góp phần kể câu chuyện đầy đủ và sinh động về hành trình xây dựng diện mạo riêng của mỹ thuật Việt Nam: vừa thấm đẫm tinh thần dân tộc, vừa mang hơi thở thời đại.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Nghĩa Phương, Phó Hiệu trưởng Trường đại học Mỹ thuật Việt Nam chia sẻ: "Để có được triển lãm này, chúng tôi đã phải dành ra 1 năm rưỡi chuẩn bị. Mục tiêu của triển lãm là giới thiệu tới công chúng những tác phẩm mỹ thuật được sáng tác bởi các thế hệ sinh viên, giảng viên của trường đang được lưu giữ tại nhà trường và bảo tàng. Qua đó, cho công chúng thấy được điều gì đó mới mẻ mà chưa từng thấy trước đây, một góc nhìn khác về mỹ thuật hiện đại Việt Nam.

Lễ khai mạc triển lãm diễn ra trong khuôn viên Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, thu hút sự quan tâm của đông đảo công chúng.

Thông qua những sáng tác được giới thiệu tại triển lãm, các thế hệ họa sĩ đã cùng nhau tạo nên những âm điệu ngọt ngào của màu sắc và hình khối, của cảm xúc và trí tuệ, cùng tinh thần vì một nền mỹ thuật hiện đại giàu bản sắc dân tộc.

Trong khuôn khổ tổ chức sự kiện, Lễ trao Giải thưởng Victor Tardieu cũng diễn ra, thu hút sự quan tâm của những người yêu nghệ thuật. Giải thưởng này mang tên vị hiệu trưởng đầu tiên và là người sáng lập Trường Mỹ thuật Đông Dương. Ông được xem là người đặt nền móng cho nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam, góp phần hình thành thế hệ họa sĩ đầu tiên của nước ta. Giải thưởng Victor Tardieu được trao cho các bài sáng tác tốt nghiệp xuất sắc nhất năm 2025 của sinh viên Trường đại học Mỹ thuật Việt Nam.

Triển lãm "100 năm mỹ thuật hiện đại - sưu tập Trường đại học Mỹ thuật Việt Nam và Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam" kéo dài đến hết ngày 22/11 tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (66 Nguyễn Thái Học, Hà Nội).

CHIÊU ANH

Nguồn: https://nhandan.vn/nhin-lai-dong-chay-100-nam-kien-tao-nen-my-thuat-hien-dai-viet-nam-post923035.html