Những giá trị xuyên suốt qua nhiều thế hệ

Nhìn lại chặng đường 80 năm thành lập ngành, cũng là 80 năm hành trình giành Độc lập - Tự do - Hạnh phúc của đất nước, có thể nói nông nghiệp nói riêng và 'tam nông' nói chung luôn có vị trí hết sức đặc biệt.

Nguyên Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Cao Đức Phát chia sẻ về hành trình 80 phát triển của ngành Nông nghiệp và Môi trường. Ảnh: Phạm Hiếu.

Ở bất cứ thời kỳ nào Đảng và Nhà nước ta cũng luôn dành sự quan tâm rất lớn, trong nhiều giai đoạn lịch sử “tam nông” luôn là mặt trận hàng đầu để tạo đột phá đưa đất nước vươn lên.

Ngành nông nghiệp là một ngành kinh tế rộng lớn, trong 80 năm qua tổ chức quản lý ngành đã có nhiều thay đổi. Bộ Nông nghiệp và Môi trường hôm nay là sự tiếp nối của nhiều tổ chức cấp bộ trước đây. Đã có nhiều thế hệ cán bộ và lãnh đạo các tổ chức đó với nhiều chức danh khác nhau nay đều về chung một mái nhà.

Dù rất đa dạng nhưng vẫn có thể cảm nhận được những giá trị xuyên suốt làm nên phong cách riêng của đội ngũ những người “làm nông nghiệp”. 

Tâm huyết, đồng lòng, giản dị và gần gũi

Trong ngành nông nghiệp luôn có rất nhiều những con người tâm huyết, đam mê với công việc, từ cán bộ ở cơ sở đến lãnh đạo bộ. Sự đam mê đó có được có lẽ không chỉ vì lòng yêu nghề, trách nhiệm mà còn được thôi thúc bởi sự chứng kiến, đồng hành và sẻ chia với những khó khăn, vất vả và cả niềm vui của những người nông dân lam lũ.

Mọi người đều biết rằng, những cố gắng của cá nhân và tập thể sẽ có thể giúp giảm nhẹ những khó khăn và đem lại sự tiến bộ trong ngành. Cho dù nhiều khi chỉ là những tiến bộ nhỏ nhưng những nỗ lực liên tục trên nhiều phương diện đó đã góp phần tạo nên những chuyển biến lớn. Sự đam mê, tâm huyết và trách nhiệm của các thế hệ lãnh đạo như cố Bộ trưởng, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Công Tạn đã lôi cuốn rất nhiều người cùng ông đi tìm giống mới, tìm ý tưởng mới giúp ngành vươn lên trong bộn bề khó khăn, qua đó thêm yêu ngành, yêu những cánh đồng quê hương.

Cố Bộ trưởng, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Công Tạn (thứ tư từ phải qua) cùng cán bộ ngành nông nghiệp đi thăm lúa. Ảnh: TL.

Những người làm nông nghiệp có niềm vui là đi đến đâu cũng gặp rất nhiều đồng nghiệp, có thể chia sẻ những điều cùng trăn trở, thành công cũng như thất bại. Gặp nhau câu chuyện thường chỉ xoay quanh cây lúa, củ khoai, con tôm, con cá… nhưng lại rất mê say, hào hứng bởi dường như tất cả đều hướng về một mục tiêu duy nhất là đời sống của người nông dân.

Cũng rất dễ nhận ra nhau, bởi “người nông nghiệp” thường bộc lộ sự giản dị, gần gũi và gắn bó với nông dân. Trong ngành nông nghiệp, từ các kỹ thuật viên tới Bộ trưởng đều lội ruộng, xuống đồng cùng thảo luận, chuyện trò, chia sẻ với bà con nông dân trong những “hội thảo đầu bờ”, chinh chiến cùng nông dân trong sản xuất cũng như trong ứng phó với thiên tai.

Những năm 1970- 1980 của thế kỷ trước, nông dân nhiều nơi, nhất là ở tỉnh Thái Bình trước đây đã thường gặp cố Bộ trưởng, Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Trìu say mê trên đồng ruộng. Và thế hệ hôm nay chắc sẽ còn nhớ mãi hình bóng của cố Bộ trưởng Lê Huy Ngọ với ống quần xắn cao, mang áo mưa, đầu đội mũ cối, xông pha cùng cán bộ cơ sở và người dân ứng phó thiên tai, bão lụt.

Ai cũng biết rằng nông dân chính là những người đã làm nên thành tựu to lớn của nền nông nghiệp Việt Nam. Những người cán bộ nông nghiệp đã luôn lắng nghe nông dân, học hỏi những kinh nghiệm và sáng kiến của nông dân, qua đó phát hiện vấn đề và cũng tìm ra lời giải ngay từ thực tiễn. Và những lời giải như vậy luôn có sức sống mãnh liệt và nhanh chóng được nông dân đón nhận đưa vào cuộc sống. Hầu hết ý tưởng chiến lược phát triển nông nghiệp thành công ở nước ta đã đều ra đời từ thực tiễn.

“Người nông nghiệp” thường bộc lộ sự giản dị, gần gũi và gắn bó với nông dân. Ảnh: Phạm Hiếu.

Tinh thần đổi mới, sáng tạo

Trong suốt 80 năm qua, nông nghiệp luôn là lĩnh vực đi tiên phong thực hiện các chủ chương cải cách và đổi mới của Đảng, Nhà nước.

Từ phong trào cải cách ruộng đất và việc giao đất miễn phí cho hàng triệu nông dân, thực hiện trên thực tế khẩu hiệu “Người cày có ruộng” là việc ít quốc gia nào làm được và đã làm thay đổi căn bản nền tảng phát triển nông nghiệp. Nông dân được làm chủ ruộng vườn và thụ hưởng hầu như toàn bộ lợi ích làm ra thay vì phải nộp một phần cho chủ đất như dưới chế độ cũ trước đây và hiện đang còn khá phổ biến ở nhiều nước trên thế giới. Quan trọng hơn, điều đó đã làm thay đổi thân phận của hàng triệu nông dân tá điền.

Công cuộc Đổi mới do Đảng ta khởi xướng năm 1986 cũng được bắt đầu thực hiện từ nông nghiệp. “Khoán 10” đã trở thành danh từ thể hiện tinh thần đổi mới. Tinh thần đó đã luôn thấm nhuần trong ngành nông nghiệp.

Thực hiện đường lối đổi mới của Đảng cùng với sự nỗ lực, năng động, sáng tạo của nông dân chính là hành trình dẫn đến những thành tựu của nông nghiệp nước ta trong bốn thập kỷ vừa qua.

Nghị quyết 10 cùng với nhiều nghị quyết quan trọng khác của Đảng trong lĩnh vực “tam nông” như Nghị quyết 26- NQ/TW năm 2008 hay Nghị quyết 19 của Đại hội XIII vừa là nền tảng lại vừa là động lực góp phần đưa đất nước từ chỗ thiếu lương thực, mỗi năm phải nhập khẩu 1-2 triệu tấn đến vị thế của một quốc gia xuất khẩu gạo, xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới như hiện nay.

Những chỉ số phát triển của nông nghiệp là minh chứng rõ ràng về tư duy sáng tạo và đổi mới. Đó là mức tăng trưởng nông nghiệp được luôn được duy trì và ở nhiệm kỳ này đạt mức bình quân 3,5%. Năm 2025 dự kiến xuất khẩu nông sản đạt trên 65 tỷ USD và từ khá lâu Việt Nam đã trở thành cường quốc xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới.

Hay thành tựu của ngành thủy lợi với hệ thống thủy lợi có thể phục vụ 95% diện tích trồng lúa của cả nước, trở thành nền tảng quan trọng để nông nghiệp của chúng ta sản xuất ổn định, kể cả khi có lũ lụt hay hạn hán vẫn được mùa, giúp người nông dân sản xuất ổn định. Có thể nói thuỷ lợi của nước ta là một thành tựu lớn của nền nông nghiệp, là một di sản của đất nước.

Tinh thần đổi mới, sáng tạo còn được thể hiện ở chỗ, khi chỉ đạo về phát triển nông nghiệp, Đảng và Nhà nước chủ trương tập trung vào những gì là lợi thế so sánh của đất nước, của từng vùng, từng địa phương.

Nhìn lại hành trình 80 năm qua chúng ta thấy, ở giai đoạn đầu nông nghiệp tập trung vào những lợi thế về cây cà phê, cao su, hồ tiêu ở Đông Nam Bộ và Tây Nguyên, cây chè ở miền núi phía Bắc, cây điều ở Đông Nam Bộ… Nhờ tinh thần đổi mới, sáng tạo mà diện tích, sản lượng của những cây trồng đó tăng rất nhanh và góp phần quan trọng vào tăng tốc độ trưởng chung của ngành. Ví dụ cây cà phê, từ sản lượng rất thấp của những năm 80 chỉ mấy chục nghìn tấn đến bây giờ đã nhanh chóng trở thành quốc gia sản xuất và xuất khẩu cà phê lớn thứ hai trên thế giới. Tương tự là cây cao su, hồ tiêu, điều… cũng phát triển và có nhiều thành tựu nổi bật.

Giai đoạn tiếp theo cải thiện các loại cây ăn quả, chăn nuôi, thủy sản… Tôi nhớ rằng khi xây dựng chiến lược phát triển thủy sản, ngành nông nghiệp đã xác định lợi thế của những loại thủy sản chủ lực là cá tra, tôm và nhuyễn thể. Từ đó tập trung phát triển khoa học kỹ thuật, cơ chế chính sách, hạ tầng… đến nay nuôi trồng thủy sản của chúng ta đã vươn xa. Tổng sản lượng thủy sản lên tới hơn 9 triệu tấn, đóng góp lớn vào tăng trưởng của ngành và được bạn bè quốc tế đánh giá cao.

Đó là một hành trình từ phát huy lợi thế ban đầu về điều kiện tự nhiên, đất đai, khí hậu, nguồn nước. Dần dần có sự đổi mới, sáng tạo để phát triển khoa học kỹ thuật, phát triển hạ tầng, nguồn nhân lực, từ đó phát huy lợi thế nông nghiệp ngày một lớn hơn.

Nguyên Bộ trưởng Cao Đức Phát. Ảnh: Phạm Hiếu.

Sự tiếp nối    

Ở nhiều nước, đội ngũ lãnh đạo và chính sách nông nghiệp thay đổi nhiều mỗi khi một đảng chính trị mới thắng cử, đôi khi trái ngược nhau. Trong 80 năm qua dưới sự lãnh đạo của Đảng, nước ta đã thực hiện nhất quán đường lối, chủ trương, chiến lược phát triển nông nghiệp đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của mỗi giai đoạn. Chính vì vậy, các hoạt động của ngành luôn đi theo những đường hướng dài hạn, đi đôi với giải quyết các vấn đề có tính chất tình huống.

Cố Bộ trưởng, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Công Tạn đã kiên trì và quyết liệt chỉ đạo xây dựng và triển khai các chính sách đổi mới, nhất là chính sách về đất đai, đổi mới hợp tác xã, nông lâm trường quốc doanh, xóa bỏ bao cấp, thúc đẩy tự do hóa thương mại nông sản và vật tư nông nghiệp.

Cố Bộ trưởng Lê Huy Ngọ đã đề ra và quyết liệt chỉ đạo triển khai thực hiện chương trình giống, nâng cao tiềm lực nghiên cứu và chuyển giao khoa học kỹ thuật… tác động mạnh tới sự phát triển của ngành cho đến tận ngày nay.

Cố Bộ trưởng Lê Huy Ngọ - người đi trong bão lũ. Ảnh: TL.

Chiến lược, đường hướng, quyết sách của những tượng đài trong ngành nông nghiệp, những giá trị truyền thống quý báu đã được kế thừa và tiếp nối. Thế hệ tôi hay các Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường, Lê Minh Hoan…  đều trở thành “người làm nông nghiệp” và ít nhiều có đóng góp cho sự nghiệp nông nghiệp, nông dân, nông thôn.

Nhiều năm liên tục nước ta đã huy động nguồn lực để đầu tư phát triển thủy lợi làm cơ sở cho một nền nông nghiệp năng suất, chất lượng và có sức chống chịu cao. Vai trò của thủy lợi sẽ càng ngày càng cao hơn trong ứng phó với biến đổi khí hậu. Hệ thống thủy lợi có được là di sản quý giá của đất nước cần được bảo vệ và tiếp tục hoàn thiện cho tương lai.

Bằng những nỗ lực liên tục trong nhiều thập kỷ nước ta đã ngăn chặn được đà suy giảm, phục hồi độ che phủ và trữ lượng rừng, trái ngược với xu thế chung trên thế giới. Rừng trở thành lá chắn sinh thái, là nhân tố quan trọng đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp và đất nước.

Với nỗ lực liên tục trong gần 20 năm qua, thí điểm, hoàn thiện cách làm, Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đã làm thay đổi căn bản diện mạo của hầu hết các vùng nông thôn. Cùng với đó, Chương trình Mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững cũng đạt được những thành tựu to lớn, được cộng đồng quốc tế đánh giá rất cao.

Có thể nói, những thành tựu mà ngành nông nghiệp nước ta đạt được trong 80 năm qua là rất lớn và đáng tự hào. Quan trọng nhất là nông nghiệp đã đảm bảo vững chắc việc cung cấp lương thực- thực phẩm cho hơn một trăm triệu người dân nước ta, với nhiều mặt hàng, sản phẩm đa dạng, chất lượng ngày càng được nâng cao với giá rẻ hơn so với nhiều nước trên thế giới. Thu nhập và điều kiện sống của đa số người dân nông thôn được cải thiện rõ rệt. Người nông dân hôm nay đã trở thành những người chủ thực sự. Nông nghiệp nước ta đã trở thành một ngành sản xuất hàng hóa hội nhập ngày càng sâu rộng với khả năng cạnh tranh ngày càng được nâng lên, nhiều mặt hàng có vị thế cao trên thị trường quốc tế.

Bước sang giai đoạn mới, để nông nghiệp, nông thôn, nông dân đóng góp một cách xứng đáng trong kỷ nguyên vươn mình của đất nước, các giá trị truyền thống quý báu của ngành cần được tiếp tục duy trì và phát huy.

Với sự đoàn kết, đồng lòng, luôn gắn bó với nông dân, kiên trì, liên tục đổi mới sáng tạo dưới sự lãnh đạo của Đảng, tôi tin rằng sẽ đưa nông nghiệp, nông thôn nước ta đến nhiều thành tựu mới, lớn hơn nữa, vun đắp thêm nữa giá trị và niềm tin về nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh.

Nhân kỷ niệm 80 năm Ngày Nông nghiệp và Môi trường và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức chuỗi sự kiện kéo dài từ tháng 7 đến tháng 12/2025. Trong đó, trọng tâm là lễ Kỷ niệm 80 năm ngành Nông nghiệp và Môi trường và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I, tổ chức sáng 12/11/2025 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia (Hà Nội) với hơn 1.200 đại biểu tham dự. Báo Nông nghiệp và Môi trường truyền hình trực tiếp sự kiện này trên www.nongnghiep.vn

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/nhung-gia-tri-xuyen-suot-qua-nhieu-the-he-d781299.html