Phát huy giá trị di sản đờn ca tài tử Nam Bộ tại Đồng Nai

Thành viên Câu lạc bộ Đờn ca tài tử tỉnh Đồng Nai biểu diễn tiết mục vọng cổ Tiếng chày trên sóc Bom Bo, phục vụ nhân dân trên địa bàn tỉnh. Ảnh: My Ny

Từ ứng dụng công nghệ thực tế ảo (VR - Virtual Reality) trong bảo tồn, quảng bá đến duy trì sinh hoạt cộng đồng, truyền dạy cho thế hệ trẻ…, nghệ thuật ĐCTT Nam Bộ tại Đồng Nai thu hút đông đảo nhân dân tham gia, góp phần đưa di sản hòa vào đời sống đương đại theo hướng gần gũi và bền vững.

Đưa đờn ca tài tử đến gần công chúng

Trong nỗ lực đưa ĐCTT Nam Bộ trên địa bàn tỉnh tiếp cận gần hơn với công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ, Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh Đồng Nai đã triển khai một hướng mới: Ứng dụng công nghệ thực tế ảo tổ chức triển lãm với chủ đề Đờn ca tài tử - Âm vang Nam Bộ.

Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh Đồng Nai Đỗ Thị Hồng cho biết: Triển lãm thực hiện dựa trên số hóa 3D hình ảnh, giới thiệu Phong trào ĐCTT ở miền Đông Nam Bộ, miền Tây Nam Bộ và ĐCTT trên địa bàn tỉnh Đồng Nai; giới thiệu các bộ nhạc cụ dân tộc phục vụ cho tập luyện và biểu diễn ĐCTT. Việc ứng dụng công nghệ thực tế ảo đã tái hiện một không gian ĐCTT sống động, kết hợp thuyết minh song ngữ mang đến trải nghiệm tham quan ảo sinh động. Đây là cách để đưa di sản đến gần hơn với cộng đồng trong bối cảnh công nghệ số phát triển mạnh mẽ.

Cùng với ứng dụng công nghệ, Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh Đồng Nai còn thường xuyên phối hợp với 95 xã, phường trong tỉnh tổ chức các đợt giao lưu, biểu diễn ĐCTT phục vụ người dân ở cơ sở. Trong đó, Câu lạc bộ (CLB) ĐCTT tỉnh Đồng Nai trực thuộc đơn vị đã thực hiện hàng chục buổi biểu diễn, kết hợp đưa lời mới tài tử, cải lương vào công diễn.

Phó Chủ nhiệm CLB ĐCTT tỉnh Đồng Nai Lê Văn Lợi chia sẻ: “Từ đầu năm 2025 đến nay, CLB đã đi giao lưu, phục vụ bà con tại nhiều địa phương như: Long Thành, Xuân Lộc, Trấn Biên, Long Khánh… Trong các buổi giao lưu, nhiều người lớn tuổi xúc động vì được nghe lại những bản tổ quen thuộc; còn thanh thiếu niên thì thích thú trước giai điệu mới mẻ, đậm chất Nam Bộ. Từ hoạt động biểu diễn này, chúng tôi có dịp để truyền lửa cho lớp trẻ”.

Đặc biệt, hoạt động giao lưu và kết nối vùng đang trở thành điểm nhấn trong hành trình lan tỏa ĐCTT tại Đồng Nai. CLB ĐCTT tỉnh Đồng Nai thường xuyên tham gia các hội thi, hội diễn và giao lưu với nhiều địa phương trong khu vực phía Nam như: Thành phố Hồ Chí Minh, Tây Ninh, Cần Thơ… Qua đó, mở rộng không gian sáng tạo và trao đổi kinh nghiệm giữa các tài tử, nghệ nhân. Những tiết mục được biểu diễn đều dựa trên Tuyển tập lời mới các bài lý dân ca Nam Bộ do Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh Đồng Nai phát động sáng tác, biên soạn năm 2025, tạo thêm “làn gió mới” cho bộ môn nghệ thuật truyền thống.

Ngoài tổ chức hội thi, giao lưu, triển lãm ĐCTT, Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh Đồng Nai đã và đang triển khai nhiều lớp truyền dạy đàn, hát tài tử và cải lương tại các xã, phường trên địa bàn tỉnh. Mô hình được duy trì thường niên, góp phần giữ gìn và lan tỏa di sản văn hóa phi vật thể Nam Bộ đại diện của nhân loại.

Cộng đồng chung tay gìn giữ di sản văn hóa phi vật thể

Hiện nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh cũng tích cực đưa ĐCTT vào đời sống văn hóa cộng đồng. Tại xã Nhơn Trạch, các CLB ĐCTT của địa phương đã duy trì sinh hoạt định kỳ, hằng năm tổ chức nhiều hội thi, hội diễn thu hút hàng trăm hội viên trong và ngoài xã tham gia. Những buổi sinh hoạt, giao lưu không chỉ là nơi gặp gỡ, luyện tập mà còn là “không gian” giúp người trẻ tìm hiểu về văn hóa truyền thống, di sản của vùng đất Nam Bộ.

Bà Nguyễn Thị Hai, thành viên CLB ĐCTT ấp Bình Phú, xã Nhơn Trạch chia sẻ: “Từ khi thành lập đến nay, CLB duy trì sinh hoạt đều đặn 2 lần/tháng. Các thành viên lớn tuổi luôn sẵn sàng truyền dạy kỹ thuật đờn và ca cho các bạn trẻ với mong muốn tạo ra một môi trường thân thiện để các thế hệ cùng giao lưu và giữ gìn di sản quý báu này”.

Theo Phó Chủ tịch UBND phường Bình Phước Hoàng Thúy Vũ, địa phương đang duy trì CLB ĐCTT với 20 thành viên, thường xuyên tổ chức sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, thu hút đông đảo người dân trên địa bàn tham gia. Ngoài việc đẩy mạnh tuyên truyền về giá trị nghệ thuật ĐCTT, địa phương thường xuyên tổ chức hoạt động giao lưu, hội thi, hội diễn ĐCTT. Qua đó, bồi dưỡng năng khiếu, nâng cao nhận thức và nuôi dưỡng niềm tự hào về di sản văn hóa phi vật thể của Nam Bộ nói chung, của phường Bình Phước nói riêng.

Hay tại xã Đồng Tâm, thời gian qua, địa phương đã duy trì biểu diễn ĐCTT phục vụ nhân dân trong các dịp lễ hội, họp mặt, sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Đặc biệt, xã đã huy động các nghệ nhân lớn tuổi truyền dạy kỹ năng đàn, ca cho thế hệ trẻ; lồng ghép tuyên truyền giá trị nghệ thuật ĐCTT trong các buổi sinh hoạt người cao tuổi, phụ nữ, thanh niên… Ngoài ra, địa phương cũng phối hợp với các đơn vị lập hồ sơ đề nghị xét tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú cho ông Đặng Văn Mau (ngụ ấp Cây Điệp, xã Tân Phước, huyện Đồng Phú cũ).

Với việc ứng dụng công nghệ, mở rộng hoạt động giao lưu, biểu diễn và đẩy mạnh tuyên truyền tại cơ sở, Đồng Nai đang nỗ lực bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật ĐCTT Nam Bộ một cách bền vững. Những bước đi này không chỉ góp phần gìn giữ di sản quý báu của ông cha mà còn tạo nền tảng xây dựng đời sống văn hóa mới ở khu dân cư; khơi dậy tinh thần kết nối cộng đồng và hướng tới xây dựng con người Đồng Nai phát triển toàn diện, thân thiện, nghĩa tình trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

My Ny

Nguồn: https://baodongnai.com.vn/van-hoa/202511/phat-huy-gia-tri-di-san-don-ca-tai-tu-nam-bo-tai-dong-nai-4ca2f0c/