Phía sau những cú điện thoại lừa đảo

Công an tỉnh Phú Thọ giải cứu thành công cháu bé bị bắt cóc online. Ảnh: Công an tỉnh Phú Thọ

Mọi người vẫn thường tự hỏi rằng, các đối tượng ở tận nước ngoài làm sao có thể “đọc vanh vách” thông tin cá nhân của nạn nhân. Chia sẻ vấn đề này, một điều tra viên nhiều năm trực tiếp thụ lý các vụ án lừa đảo qua không gian mạng cho biết, dữ liệu đang bị rò rỉ và bị lợi dụng ngày càng tinh vi. Từ những sàn cờ bạc, cá độ, đầu tư tài chính trá hình trên mạng, nơi người chơi buộc phải để lại họ tên, số điện thoại, số tài khoản ngân hàng, địa chỉ… đến các ứng dụng “việc nhẹ lương cao”, “cộng tác viên online” đều yêu cầu chụp căn cước công dân, cung cấp số điện thoại, tất cả đều có thể trở thành “mỏ dữ liệu” bị bán lại cho các đường dây tội phạm. Trong một chuyên án, lực lượng chức năng phát hiện khoảng hai trăm nghìn dữ liệu cá nhân đang nằm trong tay các đối tượng ở nước ngoài, trong đó đa phần là thông tin của người Việt, được phân loại khá chi tiết.

Một điểm khác, cũng không kém phần nguy hiểm, lại xuất phát từ chính thói quen chia sẻ quá nhiều trên mạng xã hội. Từ những chia sẻ trên Facebook, Zalo, tội phạm dễ dàng lần ra tài khoản, lặng lẽ “soi” từng dòng trạng thái, bức ảnh, thông tin nơi làm việc, người thân, thu nhập, sở thích, thậm chí cả các chuyến đi, lịch trình trong ngày. Người càng thích khoe, hay cập nhật hình ảnh gia đình, con cái.... thì càng dễ bị lấy thông tin.

Điều tra viên cho biết: “Trước khi gọi điện, các đối tượng hầu như đã có sẵn một ‘hồ sơ’ về nạn nhân, biết người đó làm nghề gì, ở đâu, có vợ, chồng, mấy con, quan hệ gia đình ra sao. Chính từ nguồn dữ liệu này, các đối tượng bắt đầu bước tiếp theo đó là xây dựng kịch bản.”

Trong nhiều vụ án được triệt phá, lực lượng công an đã thu giữ các “giáo trình” lừa đảo được soạn thảo kỹ lưỡng, chia theo từng nhóm đối tượng, cán bộ, giáo viên, doanh nhân, người nội trợ, sinh viên… Mỗi nhóm có một cách tiếp cận, câu từ khác nhau. Bên cạnh “bộ phận biên kịch”, trong đường dây còn có nhóm chuyên tập tình huống. Theo lời kể của điều tra viên, tại nhiều điểm ở nước ngoài, các đối tượng tổ chức huấn luyện như một trung tâm đào tạo, người mới phải nghe lại các cuộc gọi mẫu, học thuộc câu thoại, sau đó được cho thực hành với những kịch bản giả lập. Người đóng vai nạn nhân liên tục đưa ra các tình huống khó, kẻ lừa đảo phải xử lý được, nói tròn vai thì mới được “chứng chỉ hành nghề”. Không ít vụ việc cho thấy, giọng điệu, cách xưng hô, nhịp lên xuống khi “ra lệnh” hay “giải thích” của các đối tượng lừa đảo được luyện tập khiến người nghe bị cuốn vào câu chuyện mà không kịp suy nghĩ.

Đáng chú ý, nếu như trước đây, tiền lừa đảo thường được chuyển thẳng từ tài khoản của nạn nhân sang tài khoản “mồi” trong nước thì nay kịch bản đã tinh vi hơn rất nhiều. Ngay khi tiền vừa vào tài khoản trung gian, các đối tượng lập tức chuyển sang mua tiền ảo, hoặc tách nhỏ chuyển qua nhiều các tài khoản khác nhau, sử dụng ví điện tử, ví tiền số, các dịch vụ thương mại điện tử, mua sắm trên mạng. Chỉ trong thời gian rất ngắn, dòng tiền đã bị “xé vụn”, “rửa sạch” dấu vết khiến việc thu hồi tài sản trở nên vô cùng khó khăn.

Có thể thấy người dân đang phải đối mặt với các đường dây tội phạm có tổ chức, có “đạo diễn”, có “diễn viên”, có “kỹ thuật viên”, chứ không chỉ là vài cá nhân lừa đảo đơn lẻ. Vì vậy, lời cảnh báo không thể chỉ dừng ở những khẩu hiệu chung chung, mà phải trở thành những nguyên tắc ứng xử rất cụ thể trong đời sống hàng ngày.

Trước hết, mỗi người cần ý thức dữ liệu cá nhân quan trọng không kém tiền có trong tài khoản. Đừng dễ dãi cung cấp ảnh chụp căn cước, số tài khoản, địa chỉ, danh bạ cho các ứng dụng, nền tảng không rõ ràng. Trên mạng xã hội, nên tiết chế việc khoe con cái, tài sản, lịch trình di chuyển; một tấm ảnh vô tư có thể trở thành “đạo cụ” trong kịch bản lừa đảo.

Ở phía bên kia đường dây, tội phạm không bao giờ ngủ quên. Chúng liên tục cập nhật chiêu trò, viết lại kịch bản, tổ chức tập dượt như diễn tập. Nếu mỗi người dân không nâng mức cảnh giác của mình lên tương xứng, rất dễ trở thành nạn nhân trong những vở kịch lừa đảo....

Đức Hiếu-Ngọc Long

Nguồn: https://nhandan.vn/phia-sau-nhung-cu-dien-thoai-lua-dao-post927486.html