Rộn ràng âm hưởng cồng chiêng trong Tuần Di sản văn hóa...

Trong những chuẩn bị của địa phương, bóng dáng các lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số được khơi gợi rõ nhất và âm hưởng tiếng cồng chiêng sẽ rộn rã, là nhịp đập của cội nguồn văn hóa gắn kết cộng đồng bền vững giữa quá khứ, hiện tại và tương lai.

Khi những giọt mưa cuối mùa rơi xuống, du lịch văn hóa Tây Nguyên lại gợi những thông tin về mùa du lịch mới, du lịch mùa khô. Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk Trần Hồng Tiến chia sẻ: Trong những chuẩn bị của địa phương, bóng dáng các lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số được khơi gợi rõ nhất và âm hưởng tiếng cồng chiêng sẽ rộn rã, là nhịp đập của cội nguồn văn hóa gắn kết cộng đồng bền vững giữa quá khứ, hiện tại và tương lai.

Năm 2025 tròn 20 năm Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO ghi danh là Kiệt tác truyền khẩu và Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Đặc biệt, tại Tuần Di sản văn hóa các dân tộc tỉnh Đắk Lắk năm 2025 sẽ diễn ra từ ngày 18 đến 23/11, trong đó điểm nhấn là Liên hoan Văn hóa Cồng chiêng và nhạc cụ truyền thống. Đây cũng là hoạt động kỷ niệm 20 năm Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO ghi danh là Kiệt tác truyền khẩu và Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Kể câu chuyện cồng chiêng trọn vẹn

Ông Nguyễn Hữu Hùng, chuyên viên Phòng Quản lý Văn hóa và Gia đình, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk cho biết, ngành Văn hóa địa phương vừa tổng kết 5 năm thực hiện Nghị quyết số 10/2021/NQ-HĐND ngày 17/12/2021 của Hội đồng nhân dân tỉnh về bảo tồn và phát huy văn hóa cồng chiêng tỉnh Đắk Lắk, giai đoạn 2022-2025; chuẩn bị cho kế hoạch 5 năm tiếp theo, với diện mạo văn hóa mở rộng hơn sau khi sáp nhập địa giới hành chính. Theo đó, quan điểm về lĩnh vực văn hóa cần mở rộng những góc cạnh phát triển mới, phù hợp bối cảnh và không gian mới rộng lớn hơn.

Theo kiểm kê, đến năm 2024, toàn tỉnh Đắk Lắk hiện 1.603 bộ chiêng, gồm 1.178 bộ chiêng Ê Đê, 219 bộ chiêng M’nông, 118 bộ chiêng Jrai và 88 bộ chiêng khác.

Cụ thể, qua 5 năm (2020-2025) triển khai bảo tồn và phát huy văn hóa cồng chiêng, Đắk Lắk đã thực hiện sưu tầm, định dạng những giá trị văn hóa cần bảo tồn; phần tái hiện, phục dựng lại những tác phẩm, sự kiện, nghi lễ đã mai một; phần củng cố, hỗ trợ cộng đồng người dân giữ gìn, đánh giá lại, có các phương án bảo tồn, tôn vinh những hoạt động cồng chiêng hiện hữu.

Qua công tác kiểm kê các di sản văn hóa phi vật thể của các dân tộc Ê Đê, M’nông, Gia Rai trên địa bàn cho thấy, đến năm 2024, toàn tỉnh hiện còn 1.603 bộ chiêng, gồm 1.178 bộ chiêng Ê Đê, 219 bộ chiêng M’nông, 118 bộ chiêng Jrai và 88 bộ chiêng khác. Đồng thời, tại các buôn làng trong tỉnh còn 3.749 nghệ nhân đang nắm giữ và 1.015 nghệ nhân trẻ tham gia các loại hình di sản văn hóa.

“Qua kiểm kê đó, chúng tôi nhận thấy hoạt động văn hóa di sản cồng chiêng trong cộng đồng vẫn tích cực, nhất là ở các thôn, buôn đồng bào dân tộc thiểu số, nhưng tỷ lệ sản phẩm qua phân nhóm chủ đề đã không còn nhiều. Những nghệ nhân nắm vững các loại hình diễn xướng đều lớn tuổi. Do đó, việc kiểm soát, bảo vệ di sản văn hóa là thách thức rất lớn”, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk Trần Hồng Tiến nhìn nhận.

Tại các buôn làng ở Đắk Lắk hiện còn 3.749 nghệ nhân đang nắm giữ kỹ năm diễn tấu cồng chiêng.

Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk, để phát huy tốt những giá trị di sản văn hóa còn lại này, địa phương cần tập trung vào ba bước triển khai.

Thứ nhất, ngành Văn hóa tổ chức thêm nhiều không gian thực hành cồng chiêng, gắn với các nghi lễ, lễ hội, trong sinh hoạt cộng đồng, mời nghệ nhân và cộng đồng trực tiếp tham gia, biểu diễn, giao lưu.

Thứ hai, đưa cồng chiêng vào đời sống, kết nối mạnh mẽ với ngành du lịch, nhất là du lịch cộng đồng để tăng cường cơ hội giáo dục trải nghiệm, sáng tạo nghệ thuật đan xen giữa truyền thống và hiện đại, nhằm giúp các thế hệ, đặc biệt là thế hệ trẻ được hiểu, yêu mến và tự hào về di sản.

Thứ ba, triển khai công tác truyền thông hữu hiệu, nhắm đến các tiêu chí kể những câu chuyện cồng chiêng một cách mới mẻ, thông qua các nền tảng số, phim tư liệu, mạng xã hội…, làm lan tỏa văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên để du khách và cộng đồng cảm thụ.

Theo ông Nguyễn Hữu Hùng, với các bước triển khai như vậy, di sản văn hóa mới được kể lại một cách trọn vẹn nhất.

Rộn ràng những bước đi mới

Theo ông Trần Hồng Tiến, những ngày tháng đầu mùa khô 2025 này là thời điểm ngành Văn hóa tỉnh Đắk Lắk khơi gợi, kết nối cùng các hoạt động du lịch, sản xuất tại các địa bàn cơ sở, để nhắc lại câu chuyện văn hóa di sản.

Những tháng đầu mùa khô 2025, ngành Văn hóa tỉnh Đắk Lắk sẽ tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, du lịch tại các địa bàn cơ sở để nhắc lại câu chuyện văn hóa di sản.

Sở đã lên kế hoạch vận động, tổ chức các nhóm, câu lạc bộ cồng chiêng cơ sở tham gia những hoạt động cộng đồng và đi vào các tập tục, nghi lễ dân gian, triển khai thành các sự kiện, chương trình phục vụ sinh hoạt xã hội.

Đội ngũ nghệ nhân trẻ tại các địa bàn được vận động tích cực tham gia các chương trình du lịch cộng đồng, học hỏi và sáng tạo thêm những tác phẩm, phong cách tổ chức biểu diễn mới.

Ông Nguyễn Hữu Hùng giải thích, ngành Văn hóa đặt mục tiêu phát huy giá trị văn hóa cồng chiêng không chỉ gói gọn trong những thành quả đã có, mà cần tích hợp, sáng tạo thêm những điều kiện, cơ hội hòa nhập văn hóa di sản vào nhịp sống hàng ngày. Điều này không đơn giản, nhưng mục tiêu và giải pháp đã rất rõ ràng.

Trong đó sẽ đưa văn hóa cồng chiêng hòa nhập với cuộc sống đương đại.

Đó là vận động đưa hoạt động cồng chiêng gần gũi với thiên nhiên, xâm nhập vào cộng đồng đúng giá trị vốn có, đồng hành cùng các hoạt động văn hóa, du lịch diễn ra ở các địa bàn cơ sở. Các bài trình diễn, diễn tấu cồng chiêng phải được tái hiện chân thực, sinh động... với nhiều tiết mục phong phú, đa dạng, độc đáo, bảo đảm tính kế thừa với các nghệ nhân trẻ tuổi ưu tiên tham gia.

Bên cạnh đó, ngành cần đầu tư nhiều hơn cho công tác nghiên cứu, tìm hiểu về văn hoá truyền thống, tổ chức cho các nghệ nhân khôi phục lại các bài chiêng, nhạc cụ truyền thống bị mai một, vực dậy đời sống tinh thần cảm thụ với cộng đồng, qua chính các nghi lễ và tập tục của mỗi dân tộc. Sáng kiến đưa cồng chiêng vào các hoạt động ca vũ thời đại, tương tác với du khách quốc tế của Trung tâm Văn hóa và Du lịch tỉnh là giải pháp tích cực, cần phát huy, vừa tạo nên những giá trị thưởng thức lạ, mới mẻ cho công chúng, vừa đem lại hiệu quả kinh tế công nghiệp văn hóa.

Và sẽ ưu tiên cho nhiều bạn trẻ tham gia diễn tấu cồng chiêng hơn.

Đặc biệt, trong Tuần Di sản văn hóa diễn ra từ ngày 18 đến 23/11 năm nay với chuỗi các hoạt động có ý nghĩa sâu sắc, nhằm tôn vinh các giá trị đặc sắc của các di sản văn hóa trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk nói chung và di sản Không gian văn hóa cồng chiêng nói riêng; khơi dậy niềm tự hào, ý thức trách nhiệm của cộng đồng trong việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống; đồng thời quảng bá hình ảnh Đắk Lắk - vùng đất của âm vang đại ngàn, nơi hội tụ bản sắc và khát vọng vươn lên góp phần thúc đẩy phát triển du lịch văn hóa bền vững, mở rộng cơ hội giao lưu, hợp tác và tạo sinh kế cho cộng đồng địa phương thông qua các hoạt động văn hóa-nghệ thuật-du lịch đặc sắc. Đây cũng là dịp kỷ niệm 20 năm Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO ghi danh là kiệt tác truyền khẩu và Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Tuần Di sản văn hóa các dân tộc tỉnh Đắk Lắk năm 2025 mà điểm nhấn là Liên hoan Văn hóa Cồng chiêng là dịp kỷ niệm 20 năm Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO ghi danh là kiệt tác truyền khẩu và Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Ông Trần Hồng Tiến nhìn nhận, cồng chiêng không chỉ là tiếng gọi quá khứ, mà còn là “linh hồn” của văn hóa Tây Nguyên, cần được khơi dậy mạnh mẽ hơn trong không khí lễ hội cuối năm đang dần đến. Ngành Văn hóa Đắk Lắk đang nỗ lực vận động để mỗi âm thanh cồng chiêng vang lên là một nhịp đập của cội nguồn văn hóa, trở thành niềm tự hào, phấn khởi của đời sống hiện tại, và là sự gắn kết cộng đồng bền vững vào tương lai.

DƯƠNG TỬ

Nguồn: https://baolamdong.vn/ron-rang-am-huong-cong-chieng-trong-tuan-di-san-van-hoa-cac-dan-toc-tinh-dak-lak-2025-402297.html