Tăng cường năng lực dự báo, cảnh báo mưa lũ lưu vực Vu Gia - Thu Bồn

Công tác dự báo, cảnh báo mưa lũ ở lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn đã được tăng cường trong các đợt mưa lũ xảy ra liên tiếp vừa qua, nhưng vẫn còn một số khó khăn, hạn chế, bất cập nhất định, đòi hỏi phải tăng cường năng lực dự báo, cảnh báo để góp phần cắt, giảm được nhiều lũ hơn cho hạ du.

Lần đầu tiên hồ thủy điện Đak Mi 4 được chỉ đạo hạ thấp mực nước xuống dưới mực nước đón lũ thấp nhất để tăng dung tích phòng lũ cho hạ du trong đợt lũ xảy ra từ ngày 16 đến 20/11. Ảnh: HOÀNG HIỆP

Gần đây, khi nhận được các bản tin dự báo xảy ra các đợt mưa lớn trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và tại các địa phương, UBND thành phố, Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự thành phố đã chỉ đạo các hồ thủy điện lớn như: A Vương, Sông Bung 4, Sông Tranh 2, Đak Mi 4... hạ thấp mực nước hồ về mực nước đón lũ hoặc mực nước đón lũ thấp nhất để tạo dung tích phòng lũ cho hạ du.

Trong đợt mưa lũ xảy ra từ ngày 16 đến 20/11, lần đầu tiên có một hồ chứa được chỉ đạo hạ thấp xuống dưới mực nước đón lũ thấp nhất theo quy định của quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn, đó là hồ thủy điện Đak Mi 4. Chính những điều trên đã giúp các chủ hồ thủy điện có điều kiện vận hành cắt, giảm lũ nhiều cho hạ du.

Tổng Giám đốc Công ty CP Thủy điện Đak Mi Vũ Đức Khánh cho biết: “Từ dung tích phòng lũ có được trước lũ, công ty đã dự báo và vận hành bám sát dự báo các đỉnh lũ sẽ xảy ra để phân bổ dung tích phòng lũ hợp lý cho từng đỉnh lũ. Không chỉ trận lũ đầu, mà tất cả các đỉnh lũ sau đều được cắt giảm một phần lưu lượng nên mức độ ngập lụt ở hạ du đã được hạn chế nhất định”.

Các đơn vị bố trí lực lượng vớt bèo, rác mắc vào các công trình ở hạ lưu, khơi thông thoát lũ. Ảnh: HOÀNG HIỆP

Tuy nhiên, trong các đợt lũ xảy ra vừa qua cũng nảy sinh một số khó khăn cho công tác vận hành các hồ thủy điện cắt, giảm lũ cho hạ du. Chẳng hạn, trong trận lũ xảy ra vào ngày 3 và 4/12, mặc dù các hồ thủy điện điều tiết lũ qua tràn xả sâu với lưu lượng thấp, nhưng mực nước sông Cái (Đak Mi) tại trạm thủy văn Thạnh Mỹ vẫn dâng lên trên mức báo động (BĐ) 1 đến 1,44m; mực nước trên sông Thu Bồn tại trạm thủy văn Tứ Câu và Hội An đều dâng lên cao hơn mức báo động và gây ngập một số đoạn đường tại phường Hội An.

Trước đó, trong trận lũ xảy ra từ đêm 16 đến chiều 17/11, mặc dù thủy điện Đak Mi 4 điều tiết lũ qua tràn về hạ du sông Vu Gia với lưu lượng chỉ từ 180-400m³/s, nhưng mực nước lũ trên sông Cái (Đak Mi) tại trạm thủy văn Thạnh Mỹ dâng lên nhanh, cao hơn mức báo động (BĐ) 3 đến 30cm vào sáng 17/11. Do không có các trạm quan trắc thủy văn hoặc lượng mưa dọc theo lưu vực sông Cái (Đak Mi) dài khoảng 40km từ hạ lưu đập thủy điện Đak Mi 4A đến cầu Bến Giằng cũng như lưu vực sông Thanh ở kế bên, nên không thể khẳng định chính xác nguyên nhân là lũ tự nhiên do mưa quá lớn ở lưu vực nào gây ra.

Thực tế, nhiều năm qua, chính vì “điểm mù” nguồn lũ ở ngoài lưu vực các hồ thủy điện (như sông Thanh, sông Tiên, Đak Mi...), các chủ hồ gặp khó khăn nhất định trong công tác vận hành cắt, giảm lũ cho hạ du. Thực tế, tổng diện tích lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn từ thượng nguồn về đến trạm thủy văn Ái Nghĩa và Giao Thủy đến 9.005km2, trong khi tổng diện tích lưu vực của 5 hồ thủy điện lớn là A Vương, Sông Bung 4, Sông Bung 2, Đak Mi 4 và Sông Tranh 2 chỉ 4.355km2 (chiếm 48,36% tổng diện tích lưu vực)...

Ông Vũ Đức Khánh nhìn nhận: “Khu vực thượng nguồn các hồ thủy điện có mật độ trạm đo mưa rất dày, riêng thượng lưu hồ thủy điện Đak Mi 4 đến 14 trạm đo, nhưng ở khu vực hạ lưu và bên ngoài lưu vực các hồ thủy điện có rất ít trạm đo mưa nên không đánh giá được lượng nước lũ phát sinh ra của khu vực này. Tuy nhiên, có thể thấy, tác động của mưa lớn từ các lưu vực trung gian ở bên ngoài và phía dưới các hồ thủy điện lớn đến vùng hạ du là rất đáng kể”.

Năng lực dự báo, cảnh báo mưa, lũ cần được tăng cường trong thời gian đến để cắt, giảm nhiều lũ hơn cho hạ du. Ảnh: HOÀNG HIỆP

Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tư vấn và phát triển kỹ thuật tài nguyên nước (WATEC) Văn Phú Chính cho biết, trước mắt, công ty đang sắp xếp lại vị trí dữ liệu các trạm đo mưa, trạm đo mực nước sông, tháp báo lũ, tháp báo ngập theo từng lưu vực sông Vu Gia, Thu Bồn... để các đơn vị, địa phương dễ dàng theo dõi, nhận biết nguồn lũ do mưa cũng như mức ngập lụt hiện tại, nhằm chủ động trong công tác vận hành điều tiết lũ của các hồ chứa cũng như ứng phó lũ, lụt ở hạ du.

Theo Cục trưởng Cục Quản lý và xây dựng công trình thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Nguyễn Tùng Phong, qua thực tế các đợt mưa lũ xảy ra liên tiếp vừa qua, cần thiết nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo mưa, lũ, ngập lụt và kết nối, khai thác hiệu quả dữ liệu từ các hệ thống quan trắc lượng mưa của Vrain, các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ dự báo, các mô hình mưa và dòng chảy, thủy lực.

Nguồn: https://baodanang.vn/tang-cuong-nang-luc-du-bao-canh-bao-mua-lu-luu-vuc-vu-gia-thu-bon-3314205.html