สัมผัสความทรงจำแห่งกาลเวลา

หลายทศวรรษก่อน ในทุกครัวเรือนมักจะมีตู้เล็กๆ ไว้เก็บจาน หม้อ กระทะ และอาหารที่เหลือ ชาวชนบทเรียกตู้นี้ว่าตู้ ในขณะที่ชาวเมืองในสมัยนั้นเรียกตู้นี้ในภาษาตะวันตกว่า “ห้องใต้หลังคา”

สมัยเด็กๆ ในชนบท ทุกครั้งที่กลับบ้านจากโรงเรียนหรือเล่น สิ่งแรกที่ฉันทำคือวิ่งตรงไปที่ครัว เปิดประตูตู้เพื่อดูว่าปู่ย่าตายายหรือพ่อแม่มีอะไรเหลือไว้ให้บ้าง บางครั้งก็เป็นมันฝรั่งต้ม บางครั้งก็เป็นเค้กมันสำปะหลัง หรือต่อมาก็เป็นก๋วยเตี๋ยวธรรมดาๆ สักถ้วย ตู้สำหรับพวกเราเด็กๆ เปรียบเสมือน “สมบัติ” ของวัยเด็ก เป็นที่เก็บความสุขเล็กๆ น้อยๆ และความสุขแสนหวานจากมือผู้ใหญ่ ฉันยังจำลูกสุนัขหรือแมวลายเสือที่ซุกซน ต้อนรับเจ้าของอย่างมีความสุขจากรั้วไม้ไผ่สุดซอยเมื่อเห็นเจ้าของกลับมาจากโรงเรียนได้ พวกมันวิ่งไล่ฉัน แล้วรีบพาฉันเข้าครัว ส่งเสียงร้องเหมียวๆ กระดิกหาง ราวกับกำลังเร่งเร้าว่า “นายครับ เปิดตู้สิ มีอาหารอร่อยๆ อยู่!” พอเปิดประตู กลิ่นหอมอุ่นๆ ของมันฝรั่งและเค้กมันสำปะหลังก็ฟุ้งกระจาย ฉันแบ่งให้พวกมันบ้าง

ผู้เขียนกับตู้เก็บของใน ฮานอย เก่า

ในช่วงปีที่ยากลำบากเหล่านั้น ตู้กับข้าวส่วนใหญ่มีเพียงหม้อดินเผาไม่กี่ใบ หม้อเหล็กหล่อหยาบ ตะกร้า ขวดโหลใส่น้ำปลาเล็กๆ ไม่กี่ขวด ผักดอง เกลือหนึ่งขวด หรือน้ำปลาหนึ่งขวด ช่องเก็บอาหารก็แย่มาก มีเพียงชามเกลือ บางครั้งก็เป็นหม้อกุ้งเค็ม มีเพียงช่วงเทศกาลเต๊ดเท่านั้นที่เรามีซี่โครงหมูสับกระดูกผัดเกลือ ซึ่งเป็นอาหารที่ "หรูหรา" ที่สุดของปี ครอบครัวที่ร่ำรวยที่สุดจะมีผงชูรสขวดเล็กๆ หรือชามมันหมู

อาหารในสมัยนั้นเรียบง่ายมาก เช่น ผักต้ม ซุป บางครั้งก็ใส่ปู หอยแมลงภู่ หรือปลาที่จับได้ตอนทำงานอยู่ในทุ่งนา อาหารผัดหาได้ยากมาก เพราะไม่มีน้ำมันเหมือนสมัยนี้ ดังนั้นตู้กับข้าวจึงแทบไม่มีอาหารเหลือสำหรับมื้อต่อไปตามหน้าที่ของมัน ตู้กับข้าวเป็นทั้งที่เก็บของกระจุกกระจิกในยามยากลำบาก และเป็นสัญลักษณ์ของความประหยัดและการทำงานหนัก พูดง่ายๆ ก็คือเปรียบเสมือนแม่ผู้ยากไร้ที่คอยดูแลความอบอุ่นของหลังคาในมุมครัว ในเมือง ห้องใต้หลังคาทำจากไม้เนื้อแข็ง มีฉากกั้น มุ้ง และขันน้ำเพื่อป้องกันมด ในขณะที่ตู้กับข้าวในชนบททำจากไม้ไผ่ธรรมดาๆ เมื่อเวลาผ่านไป มันก็เริ่มทรุดโทรมและทรุดโทรมลง แต่ไม่มีใครทนทิ้งมันได้ ในมุมครัวที่ปกคลุมไปด้วยควันดำ ตู้กับข้าวคือเพื่อนสนิทของเหล่าสตรีผู้ทำงานหนักทั้งกลางวันและกลางคืน

สำหรับเด็กๆ อย่างฉัน พื้นที่ใต้ตู้เป็น โลก ที่ลึกลับ เป็นที่ที่แมวลายเสือนอนผิงไฟให้ความอบอุ่นในฤดูหนาว ที่ที่แมวสีทองนอนพักรออาหาร และที่ที่ฉันต้องเขย่งเท้าเปิดประตูไม้ไผ่ที่ส่งเสียงดังเอี๊ยดอ๊าดเพื่อหาอะไรกิน ฉันจำได้เสมอว่าครั้งหนึ่งครอบครัวของฉันย้ายไปอยู่ในย่านคนทำงานที่ยากจน เที่ยงวันหลังเลิกเรียน ท้องของทุกคนร้องโครกครากด้วยความหิว กระเป๋านักเรียนลากไปตามถนน ก่อนที่ฉันจะวางอาหารลง ฉันก็รีบวิ่งเข้าไปในครัว เปิดตู้หาอาหารที่ผู้ใหญ่เก็บไว้ ปกติแล้วจะเป็นชามเล็กๆ ใส่แป้งต้มก้อนขนาดเท่ากำปั้น เป็น "ขนมจีบคนจน" หนาๆ ยังไม่ได้ใส่ไส้ มีกลิ่นแป้งมันสำปะหลังแรงๆ แต่เราก็ยังกินมันอย่างเอร็ดอร่อย จุ่มในน้ำเกลือ สัมผัสได้ถึงความอบอุ่นของชีวิตแม้จะต้องเผชิญความยากลำบาก!

กาลเวลาผ่านไป เมื่อตู้เย็นและตู้ครัวสมัยใหม่ปรากฏขึ้นในทุกครอบครัว ตู้เก่าๆ ก็ค่อยๆ เลือนหายไปราวกับอดีต แต่ในความทรงจำของใครหลายคน มันยังคงเป็นมุมที่ชวนคิดถึง เป็นพยานถึงช่วงเวลาอันแสนยากลำบากแต่อบอุ่นและเปี่ยมไปด้วยความรัก ในพื้นที่ภูเขาหลายแห่งที่ชีวิตยังคงขาดแคลน ตู้ไม้ไผ่ก็ยังคงเป็นเพื่อนคู่ใจที่คอยรักษาความเคยชินแบบเดิมๆ เอาไว้

ทุกครั้งที่ฉันคิดถึงตู้กับข้าว หัวใจของฉันก็เต็มไปด้วยความตื่นเต้น - อารมณ์บริสุทธิ์ในวัยเด็กของฉัน ที่เพียงแค่เปิดประตูไม้ไผ่ที่ส่งเสียงดังเอี๊ยดอ๊าดก็ทำให้ฉันนึกถึงท้องฟ้าที่เต็มไปด้วยความทรงจำ กลิ่นควันจากครัว และเสียงเรียกของแม่...

DUONG MY ANH

ที่มา: https://baokhanhhoa.vn/van-hoa/sang-tac/202511/cham-vao-ky-uc-thoi-gian-67f14e2/