Thành phố Huế - Hành trình chuyển đổi xanh vì một đô thị sinh thái, thông minh và phát triển bền vững

Giữa những thách thức toàn cầu về khí hậu, tài nguyên và môi trường, định hướng phát triển xanh trở thành lối đi tất yếu. Nghị quyết số 57-NQ/TW đã mở ra định hướng chiến lược coi khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (KH,CN,ĐMST&CĐS) là động lực trung tâm cho chuyển đổi xanh. Trên nền tảng đó, Thừa Thiên Huế bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ, hướng tới mô hình đô thị di sản, sinh thái, thông minh và phát triển bền vững.

Chuyển đổi xanh mang lại lợi ích kép

Định hướng chuyển đổi xanh của thành phố không dừng lại ở tầm nhìn hay khẩu hiệu mà đã được cụ thể hóa bằng nhiều chương trình, kế hoạch hành động quan trọng nhằm triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW. Trong đó có Chương trình hành động 115-CTr/TU ngày 24/02/2025 của Thành ủy; Kế hoạch 295-KH/TU ngày 30/6/2025 xác định tầm nhìn xây dựng đô thị "di sản, có bản sắc, thông minh, thích ứng, xanh. sạch, đẹp, an toàn và bền vững". 

Các định hướng này thể hiện rõ quyết tâm kết hợp hài hòa giữa bảo tồn và đổi mới, giữa giá trị truyền thống và yêu cầu phát triển hiện đại như tinh thần của Nghị quyết 57 đã nhấn mạnh: phát triển KH,CN,ĐMST&CĐS là "đột phá quan trọng hàng đầu" để đưa đất nước phát triển bứt phá trong kỷ nguyên mới.

Thành phố Huế đưa xe tải điện vào thug om và vận chuyển rác thải.

Trên cơ sở đó, thành phố triển khai hàng loạt dự án gắn với mục tiêu đô thị sinh thái, thông minh và bền vững. Du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn được định hướng phát triển theo hướng xanh, gắn với bảo tồn di sản, trách nhiệm môi trường và lợi ích cộng đồng. Các cơ sở lưu trú, điểm đến được vận động giảm rác thải nhựa, tiết kiệm năng lượng và sử dụng vật liệu thân thiện. Nhiều chương trình tập huấn cho người dân và doanh nghiệp được tổ chức, đặc biệt tại các khu vực đồng bào dân tộc thiểu số như A Lưới, Nam Đông, giúp cộng đồng tham gia trực tiếp vào du lịch bền vững; các mô hình du lịch cộng đồng cũng được mở rộng. Cùng với đó, thành phố phối hợp liên kết với các địa phương như Đà Nẵng để làm phong phú sản phẩm du lịch và chia sẻ kinh nghiệm phát triển xanh.

Những nỗ lực này góp phần tạo nên kết quả ấn tượng. Năm 2024, địa phương đón hơn 3,9 triệu lượt khách, doanh thu du lịch đạt khoảng 7.900 tỷ đồng. Sự tăng trưởng mạnh mẽ này đi kèm thách thức về kiểm soát ô nhiễm, bảo vệ cảnh quan và quản lý chất thải; do đó, định hướng phát triển du lịch theo hướng có trách nhiệm càng trở nên cấp thiết. Thành phố mở rộng hệ thống xe điện, tăng cường tuyến đi bộ, triển khai ứng dụng du lịch thông minh, chỉnh trang các không gian biểu tượng như Phước Tích, Thiên An, Thủy Biều… Đây là những bước đi cụ thể nhằm hướng tới mục tiêu trở thành đô thị sinh thái, thông minh và bền vững vào năm 2030.

Trong lĩnh vực môi trường đô thị, với lượng rác thải sinh hoạt trung bình hơn 407,2 tấn mỗi ngày, trong đó rác nhựa chiếm tỷ lệ đáng kể, thành phố triển khai đồng bộ nhiều giải pháp như đầu tư nhà máy xử lý rác hiện đại, phân loại rác tại nguồn, xây dựng mô hình "Khu dân cư không rác thải nhựa". Dự án "Huế – Đô thị giảm nhựa ở miền Trung Việt Nam" đặt mục tiêu giảm 30% rác nhựa thất thoát ra môi trường và đạt 70% chất thải rắn được phân loại đúng quy trình cho thấy lộ trình chuyển đổi xanh có cơ sở khoa học và sự đồng hành của cộng đồng.

Cùng với quản lý rác, thành phố "xanh hóa" lĩnh vực năng lượng và hạ tầng thông qua các dự án năng lượng tái tạo: Nhà máy điện mặt trời Phong Điền công suất 42 MWp, nghiên cứu dự án 151 MWp tại Phú Lộc; hệ thống thủy điện vừa và nhỏ tổng công suất khai thác hơn 459 MW; Nhà máy điện rác công suất 12 MW đang vận hành và định hướng mở rộng. Đây là những bước đi phù hợp tinh thần Nghị quyết 57, đưa khoa KH,CN,ĐMST&CĐS trở thành trụ cột của phát triển đô thị bền vững.

Trong bảo tồn di sản, tài nguyên quý giá của đô thị di sản thế giới, địa phương kiên trì nguyên tắc phát triển hài hòa bảo tồn đi đôi với quản trị cảnh quan, hạn chế bê tông hóa, kiểm soát mật độ. Du lịch di sản được định hướng theo hướng trải nghiệm, trách nhiệm, thay vì tăng trưởng về số lượng. Nhờ đó, các giá trị bền vững của di sản được khai thác mà không phá vỡ cấu trúc văn hóa và cảnh quan.

Những kết quả kinh tế – xã hội tích cực cho thấy chuyển đổi xanh mang lại "lợi ích kép", môi trường sống cải thiện, chi phí xã hội giảm, năng lực cạnh tranh đô thị tăng. Không gian xanh nhiều hơn, xử lý rác và nước thải tốt hơn, dịch vụ công thông minh giúp người dân tương tác thuận tiện, đồng thời thu hút nhân lực chất lượng cao và nhà đầu tư.

KH,CN,ĐMST&CĐS trong hành trình chuyển đổi xanh

Trong tiến trình hướng đến mô hình đô thị sinh thái, thông minh và phát triển bền vững, KH,CN,ĐMST&CĐS giữ vai trò động lực quyết định. Đây không chỉ là định hướng chiến lược được Bộ Chính trị xác lập trong Nghị quyết số 57-NQ/TW, mà còn là nền tảng để thành phố hiện thực hóa ba trụ cột quan trọng của phát triển bền vững: ứng phó biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường, phát huy giá trị di sản.

Trên cơ sở đó, thành phố đã sớm cụ thể hóa Nghị quyết 57 bằng việc xây dựng chính quyền điện tử, hạ tầng dữ liệu và hệ sinh thái số đồng bộ. Trung tâm Giám sát, điều hành đô thị thông minh (IOC) được hình thành với 14 hệ thống thông minh, 289 trạm/cổng thông tin vận hành trên nền tảng điện toán đám mây, cho phép quản lý đa lĩnh vực từ an ninh, giao thông, môi trường đến y tế, giáo dục và du lịch. Hệ thống hơn 560 camera tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) giúp tự động phát hiện vi phạm giao thông, cháy rừng, ùn tắc và các vấn đề trật tự đô thị, góp phần nâng cao an toàn, giảm chi phí quản lý và tăng tốc độ phản hồi.

Song song với IOC, thành phố phát triển mạnh hệ sinh thái dịch vụ số thông qua nền tảng Hue-S – siêu ứng dụng phục vụ người dân và du khách. Với 900.000 lượt tải, 76.000 tài khoản điện tử và kết nối tới gần 700 điểm thanh toán số, Hue-S trở thành cầu nối giữa người dân và chính quyền, giúp giải quyết thủ tục hành chính, tiếp nhận phản ánh hiện trường, thanh toán dịch vụ công và tiếp cận thông tin đô thị trong thời gian thực. Việc triển khai nền tảng số diện rộng tạo ra bước thay đổi căn bản trong phương thức quản trị đô thị, từ mô hình truyền thống sang mô hình quản trị dựa trên dữ liệu.

Nền tảng Hue-S – siêu ứng dụng phục vụ người dân và du khách.

Trong lĩnh vực bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu, thành phố ứng dụng mạnh mẽ các công nghệ hiện đại. Công nghệ GIS được triển khai trong quản lý quy hoạch, giám sát hệ sinh thái và kiểm soát sử dụng đất. Hệ thống cảnh báo thiên tai chủ động được số hóa, cho phép dự báo mưa lớn, lũ lụt, sạt lở, góp phần tăng khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu, một thách thức đặc thù của địa phương ven biển, đầm phá, trung du. Các hệ thống giám sát chất lượng không khí, nước, rác thải và dòng chảy được tích hợp vào IOC, cung cấp dữ liệu theo thời gian thực để cơ quan chức năng chủ động xử lý.

Trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản, chuyển đổi số trở thành phương thức mới để quản lý và quảng bá các di tích. Thành phố triển khai số hóa dữ liệu di sản, xây dựng mô hình 3D của các công trình trong Quần thể Di tích Cố đô Huế, hỗ trợ công tác tu bổ, trùng tu và đồng thời tạo ra các sản phẩm du lịch thông minh, nâng cao trải nghiệm của du khách. Đây là minh chứng rõ nét cho cách công nghệ giúp di sản "sống động hơn", được tiếp cận rộng rãi hơn mà vẫn giữ nguyên giá trị văn hóa cốt lõi.

Kinh tế số và kinh tế tri thức được xác định là nền tảng để nâng cao năng suất, đổi mới mô hình tăng trưởng và thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo. Thành phố khuyến khích ứng dụng AI, IoT, Big Data, Blockchain trong quản lý đô thị, dịch vụ công và hoạt động sản xuất, kinh doanh. Các chương trình đào tạo, ươm tạo và hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo được phát triển dựa trên lợi thế của hệ thống viện trường, đặc biệt là Đại học Huế, trung tâm đào tạo và nghiên cứu lớn của khu vực miền Trung. Nguồn nhân lực công nghệ được chú trọng để đảm bảo đội ngũ cán bộ, doanh nghiệp và cộng đồng đều có khả năng tham gia vào quá trình chuyển đổi số.

Nhìn tổng thể, KH,CN,ĐMST&CĐS không chỉ hỗ trợ quản trị đô thị, nâng cao chất lượng cuộc sống và tối ưu hóa nguồn lực, mà còn tạo điều kiện để thành phố phát triển theo hướng xanh, thông minh, thích ứng. Đây chính là "động lực kép": vừa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, vừa bảo vệ môi trường và di sản, phù hợp định hướng trong Nghị quyết số 57-NQ/TW và Kết luận số 81-KL/TW của Bộ Chính trị về ứng phó biến đổi khí hậu và quản lý tài nguyên môi trường. Dù còn nhiều khó khăn, nhưng với quyết tâm đổi mới, khả năng thích ứng và sự đồng thuận của cộng đồng, thành phố có đầy đủ cơ sở để trở thành mô hình đô thị xanh, thông minh và bền vững – nơi con người, thiên nhiên và di sản hài hòa trong một không gian sống đáng tự hào.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nguồn: https://mst.gov.vn/thanh-pho-hue-hanh-trinh-chuyen-doi-xanh-vi-mot-do-thi-sinh-thai-thong-minh-va-phat-trien-ben-vung-197251201225045683.htm