Powered by Techcity

Những di tích cổ bên Di sản Thành Nhà Hồ

Giếng cổ hàng trăm năm tuổi

Xuân Giai (xã Vĩnh Tiến, huyện Vĩnh Lộc) là ngôi làng cổ gắn liền với sự hình thành, hưng vong của kinh thành Tây Đô (tên gọi khác của Thành Nhà Hồ) với hơn sáu trăm năm lịch sử vẫn lưu giữ trong mình những yếu tố cấu thành nét văn hóa đặc trưng của các làng quê Việt, nhưng cũng chứa đựng những nét riêng của một vùng đất từng là kinh đô của đất nước.

Giếng cổ làng Xuân Giai tọa lạc ở vị trí trung tâm của làng, ở phía Đông của đình, cách Thành Nhà Hồ 300m về phía Đông Nam. Giếng có hình tròn, kích thước miệng giếng là 2,4m, thành cao 1,1m, lòng giếng sâu 5 – 6m. Giếng được xếp theo hình chữ công, so le nhau. Mạch được vít bằng chất kết dính. Thành giếng được xây bằng gạch bìa giống như loại gạch được phát hiện qua khai quật tại Thành Nhà Hồ, di tích đàn tế Nam Giao. Đây là loại gạch có kích thước lớn, trung bình 50cm x 25cm x 9cm, trọng lượng trung bình 15 – 20 kg.

Do được làm từ đất sét luyện kỹ, đem nung ở nhiệt độ cao nên trãi qua hàng trăm gạch vẫn giữ được màu sắc hồng tươi, không bị thôi bột, biến dạng. Điều đặc biệt, trên cạnh của nhiều viên gạch có in/khắc nhiều chữ Hán – Nôm ghi tên địa danh đã sản xuất gạch. Hiện tại, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ đã phát hiện và nghiên cứu được 5 dấu in/khắc tên địa danh hành chính như: Đại An Quý (xã), Nhuế Hỏa, An (Yên) Lâm xã, Cổ Đới xã, Cổ Lôi huyện Trần xá xã (thuộc huyện Thọ Xuân ngày nay)

Gạch bìa in dấu các địa danh hành chính ở cạnh ngang hoặc cạnh dọc; dấu được in chìm vào gạch với chữ nổi hoặc chìm theo chiều dọc từ trên xuống dưới. Chất liệu đất sét mịn lẫn rất nhiều hạt laterite to nhỏ khác nhau, đất được làm khá mịn, không để lại dấu vết của kéo cắt đất; độ nung cao, rất cứng, chắc và nặng, màu đỏ gạch hoặc xám nhạt.

Các cụ cao niên trong làng cho biết giếng có từ rất lâu đời và từ đời nào cũng không ai biết rõ. Nhưng chắc chắn giếng đã có hàng trăm năm tuổi, bởi vì các cụ già hiện nay trên tuổi 90 vẫn kể rằng, giếng có từ trước đời cha, ông của các cụ. Tới những năm 1945 – 1946, đội du kích làng Xuân Giai, khi đó vừa mới được thành lập, đã cùng dân làng cải tạo lại giếng trên cơ sở giếng cũ, khi đào xuống đáy, mạch nước phun lên cuồn cuộn, phải huy động cả làng múc nước, nhưng cũng không cạn hết nước giếng.

Giếng làng Xuân Giai có tiếng mát trong và ngọt, đặc biệt dùng để pha trà, ủ chè và nấu rượu rất thơm ngon, được nhân dân cả vùng ưa thích. Các cụ già trong làng vẫn gọi, nước giếng làng là nước “đãi ngoại”, có nghĩa là đối với khách vãng lai hoặc những người từ những nơi khác đến định cư, dâu, rể của làng khi dùng nước giếng thì luôn mạnh khỏe, da dẻ trở nên hồng hào, đẹp đẽ.

Trong những năm gần đây, có tục lúc giao thừa đến thắp một tuần nhang cắm lên thành giếng, xin gánh một gánh, hay xô nước mang về nhà lấy lộc đầu năm, với mong muốn cầu mong cho gia đình bình an, khỏe mạnh, mùa màng tươi tốt. Hiện nay, giếng không còn được dân làng sử dụng nữa, các hạng mục của giếng đều bị hư hại, xuống cấp, có nhiều vết nứt lớn trên thành giếng. Sân lát gạch bị bong tróc và sụt lún. Trong lòng giếng cây dại mọc tốt, cắm sâu rễ vào các kẽ gạch, rêu mốc phủ kín bề mặt.

Theo tiến sĩ Đỗ Quang Trọng- Giám đốc Trung tâm bảo tồn di sản Thành Nhà Hồ cho biết: Về niên đại chính xác liên quan đến sự ra đời của giếng cổ làng Xuân Giai cần có quá trình nghiên cứu, điều tra tư liệu. Nhưng có thể khẳng định, việc nghiên cứu, bảo tồn giếng cổ hàng trăm năm tuổi tại Di sản Thế giới Thành Nhà Hồ là tư liệu khẳng định và góp phần quan trọng trong việc nghiên cứu, bảo tồn các làng cổ tại Di sản theo khuyến nghị của UNESCO (đối với làng Xuân Giai, Tây Giai xã Vĩnh Tiến và Đông Môn xã Vĩnh Long), góp phần quan trọng vào công tác nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị Di sản văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ.

Ngôi nhà cổ và cây thị

Ngôi nhà cổ tọa lạc trên một khu đất thoáng rộng, ở vị trí trung tâm làng Xuân Giai, xã Vĩnh Tiến, cách Thành Nhà Hồ khoảng 400m về phía Nam.

Ngôi nhà được ông Đề, một chức quan ở huyện dưới triều Nguyễn cho xây dựng dựng năm thứ 7 đời vua Thành Thái (1895). Hiện nay chủ nhân của ngôi nhà là ông Trần Tuấn Đạt, đời thứ 4 đang sinh sống. Ngôi nhà được đánh giá là một trong những công trình mang nhiều giá trị về kiến trúc nghệ thuật và lịch sử văn hóa.

Về kiến trúc, đây là ngôi nhà được thiết kế kiểu chữ nhất (-) gồm 5 gian, tường hồi bít đốc (3 gian ngoài và 2 gian buồng ở hai bên), diện tích 100 m2. Bộ khung nhà (bộ vì) được làm bằng gỗ, liên kết theo kiểu chồng rường kẻ chuyền. Hoành tải, rui bằng luồng. Các kẻ hiên được chạm trổ tinh xảo. Cửa gỗ hình cánh bướm, sàn nhà lát bằng gạch bát, bậc tam cấp làm bằng chất liệu đá xanh, trên mái lót ngói liệt trên lợp ngói vẩy. Hệ thống cột cái và cột quân được đặt trên chân tảng bằng đá thấp.

Họa tiết trang trí trong ngôi nhà được trình bày hết sức tinh tế và hàm chứa nhiều ý nghĩa, thể hiện sự khéo léo, tài tình của những nghệ nhân thời Nguyễn. Đề tài trang trí lấy cảm hứng từ thiên nhiên, với bộ tứ quý tùng trúc cúc mai làm chủ đạo. Kẻ bảy chạm khắc hoa cúc có hướng hóa rồng trong thế chầu vào trong nhà. Về vật liệu dựng ngôi nhà này, ông Đạt cho biết, nhà được kết cấu từ nhiều loại gỗ khác nhau và có sẵn tại địa phương như lim, mít, xoan…

Trước đây, trong nhà có nhiều hoành phi, câu đối, sắc phong… Trải qua thời gian và thăng trầm biến cố của lịch sử, nay chỉ còn lại một số Hán tự ghi trên xiên hoa. Điều đặc biệt, toàn bộ phần tường của ngôi nhà được xây bằng gạch bìa, kích thước 47 x 24 x 9 cm, giống gạch được khai quật tại Thành Nhà Hồ, trong đó có rất nhiều viên có dấu in/khắc chữ Hán tên các địa danh và một số tên chưa được xác định.

Khác với quan niệm truyền thống, khi xây dựng nhà cửa, thường chuộng hướng Nam trong “tứ chính” Đông – Tây – Nam – Bắc. Nhưng đối với ngôi nhà này, khi dựng lại chọn hướng Đông. Lý giải điều này, ông Đạt cho biết “khi dựng nhà cửa ông bà trước đây xem xét rất kỹ, hướng Đông là hướng mặt trời mọc, có ánh nắng sẽ xua tan sự tối tăm, vạn vật mới được sinh trưởng, phát triển, cho nên nó tượng trưng cho sự sinh tồn, niềm hy vọng, tiềm lực, sự hưng vượng, tiến triển và lý tưởng”. Trước nhà có sân rộng rãi, không gian thoáng đãng, trước đây phía trước có nhiều đầm hồ là nơi tụ khí rất tốt cho ngôi nhà.

Ngôi nhà là nơi đã diễn ra nhiều sự kiện, không những có ý nghĩa đối với làng, mà còn đối với quê hương, dân tộc. Trước năm 1945, vào những dịp quan trọng, như trong nhà có người thi đỗ, đến tuổi khao lão hoặc mừng chức lý trưởng, gia đình mở lễ khao vọng, mời các chức sắc và dân làng đến tham dự. Trong lễ khao vọng, gia chủ cho mời các gánh hát chèo, hát bội đến hát xướng góp vui, lại tổ chức những trò chơi tổ tôm, bài điếm…, ăn uống có khi đến hai, ba ngày liền. Sau năm 1954, ngôi nhà trở thành nơi sinh sống, chở che cho bao lớp cán bộ, chiến sĩ miền Nam ra Bắc tập kết. Trong kháng chiến chống Mỹ, ngôi nhà vừa là nơi ở của bộ đội, vừa trở thành kho đạn dược, vũ khí và che dấu xe vận tải vận chuyển chi viện cho chiến trường miền Nam.

Hiện nay, tại làng Xuân Giai, ngoài ngôi nhà của gia đình ông Đạt, còn có một số ngôi nhà khác, có tuổi thọ hàng trăm năm, có giá trị kiến trúc cao, nhưng do không đảm bảo tính họa tiết nên chưa được Nhà nước công nhận.

Cũng như bao kiến trúc nhà cổ khác trong làng, hiện nay, nhà cổ của gia đình ông Trần Tuấn Đạt đã và đang bị xuống cấp, nhiều hạng mục như tường, hệ thống cột gỗ, vì kèo bị hư hỏng do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. Vì vậy, việc bảo tồn nguyên trạng ngôi nhà là vấn đề cần kíp. Để thực hiện được điều này, cần có sự chung tay, góp sức của các cấp, các ngành và toàn xã hội nhằm bảo tồn, gìn giữ và phát huy những di sản của ông cha để lại.

Một tin vui mới đối với di sản Thành Nhà Hồ là vừa qua, ngày 12/2/2015, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam (VACNE) đã có văn bản chính thức thông báo hai cây thị cổ làng Xuân Giai, xã Vĩnh Tiến, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa đã được công nhận Cây Di sản Việt Nam. Đây là hai cây thị đã trên 600 năm tuổi (tương truyền có từ thời Trần – Hồ) được trồng trong khuôn viên ngôi chùa cổ trước đây, nằm cách Hào thành phía Nam của Thành Nhà Hồ 30m. Cây có chu vi trên 10m, chiều cao trên 20m.

Hai cây Di sản nằm ở vị trí trung tâm làng Xuân Giai, xã Vĩnh Tiến – một làng cổ gắn liền với quá trình hình thành, hưng vong của vương triều Hồ và Thành Nhà Hồ trong lịch sử dân tộc. Đây cũng là dấu tích còn sót lại của một công trình tôn giáo có vai trò quan trọng phục vụ đời sống tâm linh của người dân Tây Đô suốt nhiều thế kỷ.

Trong kháng chiến chống Mỹ, đây từng là nơi nghỉ ngơi, ẩn trú của xe cộ, binh pháo của bộ đội trên đường hành quân vào chiến trường miền Nam. Là nơi che chở cho dân làng trước bao trận bom đạn của giặc Mỹ cày xéo trên mảnh đất quê hương. Có thể nói, những cây cổ thụ tại làng Xuân Giai được công nhận là cây di sản của Việt Nam sẽ làm tôn thêm giá trị lịch sử vốn có của nó, từ đó khơi dậy niềm tự hào của người dân địa phương, để người dân có ý thức trách nhiệm trong việc bảo vệ, gìn giữ thiên nhiên và môi trường quê hương, bảo vệ chính cuộc sống của chúng ta.

Những di tích cổ bên Di sản Thành Nhà Hồ ảnh 1

Chi tiết nhà cổ

Những di tích cổ bên Di sản Thành Nhà Hồ ảnh 2
Những di tích cổ bên Di sản Thành Nhà Hồ ảnh 3
Những di tích cổ bên Di sản Thành Nhà Hồ ảnh 4

Cây thị

Những di tích cổ bên Di sản Thành Nhà Hồ ảnh 5
Những di tích cổ bên Di sản Thành Nhà Hồ ảnh 6

Giếng cổ

Nguồn: https://tienphong.vn/nhung-di-tich-co-ben-di-san-thanh-nha-ho-post768440.tpo

Cùng chủ đề

Bó hoa hồng cuối ngày

Tổng Biên tập: Nguyễn Việt BaPhó Tổng Biên tập: Ngô Quang Tự, Phạm Hồng Hạnh, Hoàng Anh TuấnĐịa chỉ: Đường Nguyễn Duy Hiệu, Thành phố Thanh HóaĐường dây nóng: 0822173636Email: [email protected]ên hệ QC: 0941252468 - 0917686894. ...

Lắng lòng nghe hát chầu văn

Hát chầu văn (hay còn gọi là hát văn, hát bóng) là hình thức lễ nhạc gắn với nghi thức hầu đồng trong thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt. Đây cũng là một trong những thành tố quan trọng tạo nên sức hấp dẫn, độc đáo, góp phần đưa tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt trở thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.Một giá hầu đồng tại đền cô...

TP Thanh Hóa công bố các quyết định về tổ chức và cán bộ

Chiều 15/2, Thành ủy TP Thanh Hóa tổ chức hội nghị công bố các quyết định tiếp nhận, chuyển giao, thành lập tổ chức cơ sở đảng và thông báo nhanh kết quả hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, tháng 1/2025. Đồng chí Lê Anh Xuân, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP Thanh Hóa, dự hội nghị.Đồng chí Lê Anh Xuân, Bí thư Thành ủy, Chủ...

Có cơ chế để xem xét trách nhiệm đối với các trường hợp ban hành văn bản trái pháp luật

Sáng 15/2, tại Nhà Quốc hội, tiếp tục Chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội khóa XV, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội tiến hành thảo luận ở hội trường về dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).Tham gia góp ý về phân cấp cho chính quyền địa phương (Điều 14), ĐBQH Cầm Thị Mẫn (Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa) tán thành việc...

Phát huy hiệu quả các giải pháp đồng hành cùng doanh nghiệp

Thực hiện chủ trương của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh về hỗ trợ doanh nghiệp (DN) phát triển, năm 2024 các sở, ban, ngành và địa phương trong tỉnh đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp thiết thực, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi cho DN. Nhờ đó, tỉnh đã thu hút được 3.683 DN thành lập mới, đứng thứ 7 cả nước, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế của địa phương.Bộ...

Cùng tác giả

Bó hoa hồng cuối ngày

Tổng Biên tập: Nguyễn Việt BaPhó Tổng Biên tập: Ngô Quang Tự, Phạm Hồng Hạnh, Hoàng Anh TuấnĐịa chỉ: Đường Nguyễn Duy Hiệu, Thành phố Thanh HóaĐường dây nóng: 0822173636Email: [email protected]ên hệ QC: 0941252468 - 0917686894. ...

Lắng lòng nghe hát chầu văn

Hát chầu văn (hay còn gọi là hát văn, hát bóng) là hình thức lễ nhạc gắn với nghi thức hầu đồng trong thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt. Đây cũng là một trong những thành tố quan trọng tạo nên sức hấp dẫn, độc đáo, góp phần đưa tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt trở thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.Một giá hầu đồng tại đền cô...

TP Thanh Hóa công bố các quyết định về tổ chức và cán bộ

Chiều 15/2, Thành ủy TP Thanh Hóa tổ chức hội nghị công bố các quyết định tiếp nhận, chuyển giao, thành lập tổ chức cơ sở đảng và thông báo nhanh kết quả hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, tháng 1/2025. Đồng chí Lê Anh Xuân, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP Thanh Hóa, dự hội nghị.Đồng chí Lê Anh Xuân, Bí thư Thành ủy, Chủ...

Có cơ chế để xem xét trách nhiệm đối với các trường hợp ban hành văn bản trái pháp luật

Sáng 15/2, tại Nhà Quốc hội, tiếp tục Chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội khóa XV, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội tiến hành thảo luận ở hội trường về dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).Tham gia góp ý về phân cấp cho chính quyền địa phương (Điều 14), ĐBQH Cầm Thị Mẫn (Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa) tán thành việc...

Phát huy hiệu quả các giải pháp đồng hành cùng doanh nghiệp

Thực hiện chủ trương của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh về hỗ trợ doanh nghiệp (DN) phát triển, năm 2024 các sở, ban, ngành và địa phương trong tỉnh đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp thiết thực, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi cho DN. Nhờ đó, tỉnh đã thu hút được 3.683 DN thành lập mới, đứng thứ 7 cả nước, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế của địa phương.Bộ...

Cùng chuyên mục

TP Thanh Hóa công bố các quyết định về tổ chức và cán bộ

Chiều 15/2, Thành ủy TP Thanh Hóa tổ chức hội nghị công bố các quyết định tiếp nhận, chuyển giao, thành lập tổ chức cơ sở đảng và thông báo nhanh kết quả hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, tháng 1/2025. Đồng chí Lê Anh Xuân, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP Thanh Hóa, dự hội nghị.Đồng chí Lê Anh Xuân, Bí thư Thành ủy, Chủ...

Có cơ chế để xem xét trách nhiệm đối với các trường hợp ban hành văn bản trái pháp luật

Sáng 15/2, tại Nhà Quốc hội, tiếp tục Chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội khóa XV, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội tiến hành thảo luận ở hội trường về dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).Tham gia góp ý về phân cấp cho chính quyền địa phương (Điều 14), ĐBQH Cầm Thị Mẫn (Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa) tán thành việc...

Hôm nay có gì? – Sự kiện nổi bật ngày 15/2/2025

Hôm nay (15/2), Quốc hội tiếp tục chương trình làm việc Kỳ họp bất thường lần thứ 9; TP Thanh Hóa công bố các quyết định về tổ chức, cán bộ và thành lập, chuyển giao tổ chức cơ sở đảng.NM Nguồn: https://baothanhhoa.vn/hom-nay-co-gi-su-kien-noi-bat-ngay-15-2-2025-239733.htm

Mời bạn đọc báo Thanh Hóa số ra ngày 15/2/2025

(Baothanhhoa.vn) - Trong số Báo Thanh Hóa phát hành ngày 15/2/2025 sẽ mang tới cho bạn đọc đầy đủ các thông tin về thời sự - chính trị, đời sống – xã hội, văn hóa – thể thao trên địa bàn tỉnh. Mời quý độc giả cùng đón đọc! Nguồn: https://baothanhhoa.vn/moi-ban-doc-bao-thanh-hoa-so-ra-ngay-15-2-2025-239729.htm

Cần có phương án tài chính đánh giá rất cụ thể về hiệu quả của dự án

Tiếp tục Chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội khóa XV, chiều 14/2 Tổ 18 gồm Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa, Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Nam và Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh đã thảo luận tại tổ Đề án bổ sung về phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 với mục tiêu tăng trưởng đạt 8% trở lên; chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai...

[Bản tin 18h] Hơn 4.000 thanh niên tỉnh Thanh Hóa lên đường nhập ngũ

14/02/2025 18:00 (Baothanhhoa.vn) - Bản tin hôm nay ngày 14/2 có những thông tin đáng chú ý...

Tổ quốc gọi… chúng tôi lên đường

Trong niềm phấn khởi, vinh dự, xen lẫn chút bịn rịn, lưu luyến khi chia tay người thân, bạn bè, sáng 14/2, hơn 4.000 đảng viên, thanh niên ưu tú trên quê hương Thanh Hóa đã lên đường nhập ngũ vào các đơn vị Quân đội và Công an. Những bó hoa tươi thắm, những món quà ý nghĩa cùng những tình cảm ấm áp của cấp ủy, chính quyền và người dân dành tặng các tân binh đã...

Khi Thông tư về dạy thêm, học thêm có hiệu lực

Hôm nay (ngày 14/2), Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT (gọi tắt là Thông tư 29) của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) quy định về dạy thêm, học thêm chính thức có hiệu lực. Ghi nhận của phóng viên tại nhiều trường học, địa phương trong tỉnh cho thấy, ngành giáo dục, các nhà trường, mỗi cán bộ, giáo viên đã, đang nghiêm túc thực thi các nội dung được quy định tại Thông tư.Cô, trò Trường Tiểu học Quảng...

Khí thế tuổi trẻ xứ Thanh lên đường bảo vệ Tổ quốc

14/02/2025 11:20 (Baothanhhoa.vn) - Sau các nghi thức trang trọng của buổi lễ, các tân binh của...

Hình ảnh ấn tượng ngày hội tòng quân

Sáng 14/2, hơn 4.000 thanh niên ưu tú của tỉnh Thanh Hóa đã hăng hái lên đường về các đơn vị huấn luyện. Dưới đây là những hình ảnh ấn tượng do nhóm phóng viên Báo Thanh Hóa ghi nhận trong ngày hội tòng quân ở các địa phương trong tỉnh.Các tân binh huyện Hoằng Hóa trước giờ lên đường nhập ngũ.Các lực lượng rước lửa truyền thống.Các tân binh chào cờ theo nghi thức quân đội.Niềm vui của...

Tin nổi bật

Tin mới nhất