Những em bé hăng say học ca trù
Dịp cuối tuần, tới đầu làng thôn Cao La, xã Tân Kỳ (Hải Phòng), tiếng hát ca trù của các em nhỏ đã vang lên từ ngôi đình cổ. Trong lớp học, gần 20 em đang say sưa với các làn điệu, nhịp trống, phách.
Các em đủ lứa tuổi, trong đó em nhỏ nhất mới 6 tuổi. Lớp học do các thành viên Câu lạc bộ Ca trù Dân Chủ, xã Tân Kỳ giảng dạy.
Em Vũ Hải Băng, thôn Cao La cho biết, từ bé em đã theo bà đến sinh hoạt ở Câu lạc bộ Ca trù Dân Chủ. “Từng làn điệu đã ăn sâu vào tâm trí em. Em thích hát ca trù từ bao giờ không biết. Lên 5 tuổi em đã biết hát và cứ thế, em lớn lên cùng tình yêu với bộ môn nghệ thuật này” - Băng chia sẻ.
Ngoài lớp học chính, vào chiều thứ ba hằng tuần, phòng truyền thống Trường Tiểu học Dân Chủ (xã Tân Kỳ) lại vang lên những nhịp phách quen thuộc. Đây là lớp ca trù được nhà trường duy trì hơn 10 năm qua nhằm gìn giữ môn nghệ thuật truyền thống của địa phương.
Lớp do ca nương Trương Thị Chiêm (cháu ngoại Nghệ nhân Nhân dân Nguyễn Phú Đẹ - “đệ nhất danh cầm” ca trù) trực tiếp giảng dạy. Mỗi năm học, lớp thu hút khoảng 40 - 60 học sinh, được chia thành 3 nhóm để đào tạo.
Dù không được đào tạo về sư phạm, nhưng với tình yêu dành cho ca trù và trẻ nhỏ, chị Chiêm đã tự tìm cho mình phương pháp giảng dạy phù hợp, giúp khơi gợi hứng thú học tập cho học sinh. Chị chia lớp thành các nhóm, trong đó những em lớn, học tốt sẽ hỗ trợ các bạn mới bắt đầu.
Ở những lớp học trên, nhạc cụ để phục vụ dạy và học như thanh phách, đàn đáy, trống chầu, chiếu… đều được trang bị đầy đủ. Để bắt đầu với bộ môn này, học sinh sẽ được hướng dẫn gõ nhịp phách, sau đó là kỹ thuật hát một số bài cơ bản, giai điệu dễ nhớ như hát ru, hát xẩm đôi dòng, sau đó mới nâng lên học hát nói.
Gìn giữ nghệ thuật truyền thống
Ông Vũ Công Bạo, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Ca trù Dân Chủ cho biết, Tân Kỳ là cái nôi của ca trù xứ Đông với các nghệ nhân nổi tiếng như cụ Nguyễn Phú Đẹ, Trương Quang Hiến…
Không rõ ca trù xuất hiện ở Tân Kỳ từ khi nào, nhưng theo các bậc cao niên, môn nghệ thuật này đã thịnh hành ở địa phương từ nhiều đời trước. Gia phả ghi lại, cụ Nguyễn Phú Đẹ là đời thứ sáu trong gia đình gắn bó với ca trù. Cha cụ là một tay đàn nổi tiếng, còn mẹ là ca nương. “Ngày ấy, mẹ của cụ đã một tay gây dựng gánh hát, đưa cả dòng họ sống được bằng nghề ca trù” - chị Trương Thị Chiêm, cháu ngoại cụ Đẹ cho biết.
Do biến cố của lịch sử, nghệ thuật ca trù có lúc bị mai một. Mãi đến năm 2005, nghệ thuật ca trù được nhà nước quan tâm và bảo tồn, cụ Đẹ và các nghệ nhân cùng thời trở lại và tham gia biểu diễn rất tích cực.
Cùng năm đó, cụ giành được huy chương vàng “Liên hoan Ca trù toàn quốc”. Năm 2006, với những đóng góp của mình cho nghệ thuật ca trù, cụ được Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam trao tặng danh hiệu Nghệ nhân Dân gian.
Với truyền thống đó, năm 2007, Câu lạc bộ Ca trù Dân Chủ được thành lập. Từ đó đến nay, câu lạc bộ tiếp tục gìn giữ, truyền lửa đam mê ca trù cho các thế hệ trẻ. Năm 2009, câu lạc bộ được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hải Dương (cũ) tặng giấy khen do có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua yêu nước của ngành văn hóa thể thao và du lịch tỉnh Hải Dương giai đoạn 2005 - 2009.
“Chúng tôi là thế hệ kế cận, với tinh thần trách nhiệm, đã dấn thân vào rồi phải thực hiện vai trò của mình, truyền dạy cho các cháu nhỏ để gìn giữ ca trù của quê hương”, ông Vũ Công Bạo chia sẻ.
Hiện nay, ở xã Tân Kỳ có 4 em nhỏ (độ tuổi từ 13 - 15) gồm: Phan Thị Ngọc Ánh, Vũ Thị Huyền, Vũ Hải Băng, Phạm Gia Bảo nắm khá vững các kỹ năng của bộ môn nghệ thuật ca trù. Các em không chỉ hăng hái tham gia các buổi giao lưu, biểu diễn ca trù tại địa phương, một số tỉnh lân cận mà còn từng đoạt giải ba tại Liên hoan ca trù Hải Phòng mở rộng năm 2023. “Nếu 4 cháu nhỏ này tham gia thì câu lạc bộ đã có lớp kế cận, tiếc là các cháu còn đang phân vân” - ông Bạo chia sẻ.
Theo ông Bạo, để khuyến khích các cháu theo bộ môn này cũng rất khó khăn. Câu lạc bộ Ca trù Dân Chủ tự chủ về kinh phí nên rất eo hẹp. Việc truyền dạy cho các em nhỏ hiện hoàn toàn tự nguyện và miễn phí. Ngoài lớp học ở Trường Tiểu học Dân Chủ, việc truyền dạy tự nguyện của các nghệ nhân Câu lạc bộ Ca trù Dân Chủ, các lớp đào tạo, tập huấn của cấp trên chưa nhiều.
Ông Nguyễn Công Quang, Phó Chủ tịch UBND xã Tân Kỳ cho biết, thời gian qua, địa phương luôn quan tâm gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống bộ môn nghệ thuật ca trù. UBND xã chỉ đạo, khuyến khích các nhà trường mời nghệ nhân, ca nương tham gia giảng dạy tại các câu lạc bộ trong nhà trường.
Địa phương luôn động viên, khích lệ các gia đình, thôn xóm có nhiều hoạt động để thu hút và lan tỏa tình yêu ca trù tới các em nhỏ. “Đã có lúc ca trù ở Tân Kỳ bị mai một, tưởng rằng sẽ mất nhưng bằng sự nỗ lực qua nhiều thế hệ, đến nay chúng tôi vẫn gìn giữ và phát huy được trong đời sống văn hóa của nhân dân. Dù vậy, nếu không làm tốt, một ngày nào đó, ca trù vẫn có nguy cơ bị mai một” - ông Quang nói.
THU HƯƠNGNguồn: https://baohaiphong.vn/tiep-noi-nghe-thuat-ca-tru-truyen-thong-o-xa-tan-ky-527936.html
Bình luận (0)