Mối đe dọa về một cuộc khủng hoảng nợ chưa từng có của Mỹ giảm đi nhanh chóng, nền kinh tế thế giới dường như đã tránh được một cú sốc lớn. Nhưng vẫn còn nhiều đám mây đen phủ bóng lên nền kinh tế toàn cầu.
 |
| Lạm phát cao, lãi suất tăng và tăng trưởng chậm chạp vẫn là thách thức lớn với kinh tế thế giới. (Nguồn: Visual Capitalist) |
Khó khăn chưa biến mất
Ngày 31/5 (giờ địa phương), Hạ viện Mỹ đã thông qua dự luật đình chỉ giới hạn vay trong 2 năm. Dự luật được thông qua chỉ vài ngày trước khi có khả năng Mỹ vỡ nợ công lần đầu tiên. Như vậy, Mỹ và thế giới có thể tránh được một cuộc khủng hoảng trước mắt. Song hàng loạt vấn đề như lạm phát cao, lãi suất tăng và tăng trưởng chậm chạp vẫn chưa biến mất.
Ông Carsten Brzeski, trưởng bộ phận nghiên cứu vĩ mô toàn cầu tại ngân hàng Hà Lan ING nhận định: “Ngay cả khi không tính đến kịch bản xấu nhất, chúng tôi vẫn đang xem xét kịch bản suy thoái toàn cầu”.
Đã có bằng chứng cho thấy, tăng trưởng kinh tế đang chững lại ở Mỹ và Trung Quốc – hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Nền kinh tế Mỹ tăng trưởng thấp hơn nhiều so với kỳ vọng trong quý I/2023.
Trong khi đó, dữ liệu mới nhất cho thấy, hoạt động của nhà máy ở Trung Quốc trong tháng 5/2023 đã giảm xuống mức yếu nhất kể từ khi nước này kết thúc chính sách “Zero Covid” cách đây 5 tháng.
Như vậy, sự phục hồi kinh tế của Trung Quốc đang mất đà, bị cản trở bởi nhu cầu trong nước yếu, tỷ lệ thất nghiệp gia tăng và sự sụt giảm sâu trong lĩnh vực bất động sản.
Việc này tác động tới Đức vì Trung Quốc là đối tác thương mại quan trọng nhất của nước này. Đức rơi vào suy thoái khi tăng trưởng kinh tế âm hai quý liên tiếp (quý IV/2022 và quý I/2023) do cú sốc giá năng lượng năm ngoái đã ảnh hưởng đến chi tiêu của người tiêu dùng.
Đức là một nước sản xuất, xuất khẩu và tiêu dùng lớn nhất châu Âu. Vì vậy, sự suy giảm kéo dài của nền kinh tế lớn nhất châu Âu sẽ gây rắc rối cho phần còn lại của khu vực, vốn chỉ tránh được suy thoái trong gang tấc kể từ đầu năm.
Bên cạnh đó, động lực ở Pháp, nơi có sự phục hồi kinh tế mạnh mẽ kể từ sau đại dịch Covid-19, cũng đang chậm lại. Dữ liệu chính thức cho thấy, trong tháng 4/2023, chi tiêu của người tiêu dùng tại đất nước này đã giảm tháng thứ ba liên tiếp.
Lạm phát quá cao
Thời gian qua, lạm phát đã giảm bớt ở Pháp – giống như sự sụt giảm ở Đức, Tây Ban Nha và Italy.
Dữ liệu công bố ngày 1/6 cho hay, lạm phát Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) đã giảm nhiều hơn dự kiến trong tháng 5/2023 do tốc độ tăng giá cơ bản chậm lại. Lạm phát ở 20 quốc gia dùng chung đồng Euro đã giảm xuống 6,1% trong tháng 5/2023, so với mức 7% trong tháng 4/2023 và thấp hơn so với dự báo 6,3% mà các nhà kinh tế tham gia khảo sát của Reuters đưa ra.
Lạm phát cũng đã được kiểm soát ở Anh và Mỹ – lần lượt là 8,7% và 4,9% – nhưng nó vẫn ở mức cao khó chịu đối với các ngân hàng trung ương, vốn nhắm mục tiêu giữ lạm phát ở mức 2%.
Nhiều nhà đầu tư kỳ vọng, Ngân hàng trung ương các nước sẽ tăng lãi suất hơn nữa trong những tuần tới để chế ngự giá cả tăng. Tuy nhiên, cả hai vấn đề này đều đóng vai trò là lực cản đối với nền kinh tế.
Lạm phát làm tăng chi phí hàng hóa và dịch vụ hàng ngày, giảm tiêu dùng của người dân. Đồng thời, việc tăng lãi suất khiến các khoản vay và thế chấp trở nên đắt đỏ hơn, gây áp lực lên chi tiêu của các doanh nghiệp và hộ gia đình.
 |
| Lạm phát vẫn chưa hạ nhiệt ở nhiều nước. (Nguồn: Getty Images) |
Ảnh hưởng của chi phí đi vay cao hơn vẫn chưa được nhiều người cảm nhận đầy đủ.
Ngân hàng tư nhân Deutsche (Đức) cho biết, làn sóng vỡ nợ giữa các công ty Mỹ và châu Âu “sắp xảy ra” do chính sách tiền tệ thắt chặt nhất trong 15 năm, kết hợp với mức nợ cao và khả năng sinh lời thấp. Các nhà phân tích của Deutsche cho biết, làn sóng này có thể kéo dài đến cuối năm 2024.
Phân tích của Capital Economics cũng chứng minh, đến thời điểm hiện tại, chưa đến một nửa tác động của việc thắt chặt chính sách tiền tệ ở các thị trường phát triển đã được cảm nhận trong nền kinh tế thực.
Nhà kinh tế trưởng Neil Shearing của Capital Economics nhận định: “Khi các điều kiện tài chính thắt chặt hơn, chúng tôi cho rằng, hầu hết các nền kinh tế tiên tiến lớn sẽ rơi vào suy thoái và gặp phải áp lực về tiền lương. Các cuộc suy thoái mà chúng tôi dự báo là tương đối nhẹ và có lẽ nên được coi là ‘hạ cánh mềm’ do lạm phát tăng cao trong năm qua”.
Hai mối đe dọa lâu dài
Bất kỳ cuộc suy thoái nào, dù nhẹ, sẽ trở nên tồi tệ hơn đối với nền kinh tế thế giới. Suy thoái có thể xuất hiện ở nhiều nước vì lạm phát và có thể phát sinh từ hai mối đe dọa lâu dài là chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine và khủng hoảng khí hậu. Hai vấn đề này sẽ gây rủi ro cho chuỗi cung ứng toàn cầu và giá lương thực.
Cả Nga và Ukraine đều chưa phát tín hiệu kết thúc xung đột kéo dài hơn một năm. Năm ngoái, chiến dịch quân sự đặc biệt này đã đẩy giá lương thực trên toàn thế giới lên mức cao nhất mọi thời đại. Mặc dù giá đã giảm kể từ, nhưng vẫn tăng cao ở nhiều quốc gia và gây ra nạn đói ở các quốc gia nghèo.
Bên cạnh đó, khủng hoảng khí hậu đe dọa nhiều nước châu Âu. Đơn cử như, lũ lụt tàn phá miền Bắc Italy vào tháng trước đã nhấn chìm hàng ngàn trang trại ở một khu vực của đất nước. Thảm họa “trăm năm có một” xảy ra sau nhiều năm hạn hán nghiêm trọng trong khu vực, khiến đất bị nén chặt, làm giảm khả năng hấp thụ lượng mưa.
Một đợt hạn hán nghiêm trọng khác ở Nam Âu cũng có thể khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn. Công ty dữ liệu nông nghiệp Gro Intelligence cho hay: “Đất khô cằn và hạn hán nghiêm trọng của Tây Ban Nha đang ảnh hưởng đến nhiều loại cây trồng và đe dọa đẩy giá lương thực lên cao ở nhiều nước Liên minh châu Âu (EU)” .
