Trẻ tự kỷ nên học hòa nhập hay vào trường chuyên biệt?

Đó là ngay từ đầu chọn học trường hòa nhập hay trường chuyên biệt để "chữa bệnh" cho con. Trong khi đó thực tế có không ít phụ huynh thừa nhận "cân não" giữa hai môi trường giáo dục.

Năm học 2025-2026, TP.HCM có 82 trường thực hiện giáo dục hòa nhập với 219 lớp. Trong đó có 261 trẻ khuyết tật học hội nhập.

Xu hướng tăng chọn trường hòa nhập

Theo ghi nhận của Tuổi Trẻ, hiện nay phụ huynh có xu hướng chọn trường hòa nhập cho con tự kỷ ngày càng gia tăng tại TP.HCM.

Chị N.X.H. (phường Xuân Hòa, TP.HCM) có con 6 tuổi đang bị tự kỷ, hành trình tìm trường cho con khá vất vả. Chị cho biết để chọn trường nào chị phải "dạo" một vòng trên mạng xã hội để có kiến thức, hỏi thăm nhiều người và cuối cùng chọn theo mong muốn ban đầu: một trường mầm non tư thục ở đường Trương Định (phường Xuân Hòa).

"Biết là con bị tự kỷ phải chọn môi trường chuyên biệt mới chữa bệnh cho con mình. Nhưng tôi muốn con mình học tập, thực hiện các kỹ năng xã hội để vực lên như các bé khác. Tôi yên tâm hơn trong môi trường hòa nhập", chị H. nói.

Tương tự như chị H., anh Phan Văn Vũ (có con học lớp 6 trường quốc tế ở phường Hòa Hưng) kể lớp con có một nam học sinh bị tự kỷ. Anh Vũ chia sẻ: "Phụ huynh lo ngại con bị nặng hơn hoặc chậm phát triển, muốn con bình thường nhưng thực tế cả lớp luôn gặp phiền vì bạn đập máy laptop của giáo viên; hú hét trong giờ học, đánh bạn, thậm chí thích chơi với ổ điện, giờ ra chơi tự chọc tay vào ổ điện".

Trong khi đó không chọn ngay cho cháu mình một ngôi trường hòa nhập mà luật sư Nguyễn Thị Quỳnh Anh - Phó chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam - chia sẻ trên trang cá nhân hành trình "trần ai" của hai bà cháu kể từ ngày bà Anh biết cháu bị tự kỷ. Chia sẻ của bà nhận được nhiều lượt like (thích), chia sẻ và bình luận.

Đó là những ngày đầu gian nan đăng ký học hết trung tâm này đến trung tâm khác, những lần gặp bác sĩ đến những ngày những tưởng ổn định ở ngôi trường hòa nhập hay những chuyện thất vọng về giáo viên.

Theo bà Anh, chính sự kiên nhẫn, đồng hành của gia đình và nhiều người xung quanh, hiện cháu của bà (15 tuổi) không chỉ học chữ mà còn mạnh dạn và phát huy được năng lực chơi đàn piano, hội họa...

Theo Sở GD-ĐT TP.HCM, năm học 2023-2024 toàn TP có tổng số 3.312 học sinh chuyên biệt đang học tại 39 đơn vị giáo dục đặc biệt. Trong số này chỉ có 451 em được can thiệp sớm (với 326 trẻ ở độ tuổi mầm non).

Trong số các em học sinh chuyên biệt nếu chia theo dạng tật thì khuyết tật vận động có ít học sinh nhất, chỉ 46 em; khuyết tật trí tuệ chiếm số lượng đông nhất với 1.820 học sinh (chiếm tỉ lệ gần 55%).

tự kỷ - Ảnh 3. — Học sinh Trường giáo dục chuyên biệt Tương Lai (TP.HCM) trong giờ sinh hoạt, học tập tại trường - Ảnh: N.T

Thận trọng và toàn diện

Là người có hơn chục năm dạy chương trình chuyên biệt tại trường mầm non, cô Nguyễn Thị Kim Phụng - giáo viên chuyên biệt Trường mầm non Bông Hoa Nhỏ (khu đô thị Phú Mỹ Hưng, phường Tân Mỹ) chia sẻ gặp nhiều trường hợp phụ huynh biết con tự kỷ nhưng lại "né"
thực tế.

Cô Phụng thừa nhận xu hướng cha mẹ tăng chọn trường hòa nhập và cho rằng như thế chưa đúng. Cô lý giải: "Môi trường chuyên biệt hay hòa nhập đều có thuận lợi và hạn chế. Mặt được của trường chuyên biệt là số lượng ít, tối đa 10-15 trẻ, cô chăm kỹ hơn.

Trường mầm non trẻ đông hơn, dù có bộ môn học giáo dục hòa nhập nhưng chỉ dạy ở mức độ hiểu nên trẻ còn có hành vi, không tiếp thu hoặc tiếp thu ít. Chương trình chuyên biệt được điều chỉnh mức độ với dạng tật phù hợp của từng em.

Chọn học ở đâu tùy thuộc mức độ dạng tật và khả năng của trẻ. Chẳng hạn chọn trường hòa nhập là mượn môi trường để tương tác, về nhà cần phải học điều chỉnh 1-2 tiếng/ngày".

Trong khi đó, theo TS Hoàng Thị Nga - trưởng khoa giáo dục đặc biệt Trường đại học Sư phạm TP.HCM, trong những kỹ năng chọn trường cho con bị tự kỷ, việc chọn trường nào phụ thuộc rất nhiều cơ sở xuất phát từ chính đứa trẻ.

Bà Nga nhấn mạnh: "Phải xuất phát từ cân nhắc hết sức thận trọng và toàn diện như biết con là trẻ như thế nào, ngoài rối loạn tự kỷ có khuyết tật trí tuệ nữa không, có rối loạn cảm giác không, xem con thuộc diện nào để biết thách thức ra sao.

Cho con hòa nhập liền nhất định sẽ gặp khó khăn, cần trải qua giai đoạn can thiệp sớm, kiểm soát được hành vi thích ứng. Tức là các kỹ năng xã hội cơ bản ở trường như: tập trung, chịu ngồi, tham gia hội nhóm, lắng nghe, xếp hàng... phải giải quyết được, các em phải ổn mới học hội nhập".

Đánh giá giáo dục hòa nhập là xu thế tất yếu của thời đại, đã được kiểm chứng là mô hình mang lại phát triển tốt nhất nhưng theo bà Nga, nếu không làm đúng bản chất giáo dục hòa nhập không phát huy hết tiềm năng. "Trẻ không được học phù hợp với đặc điểm của mình, trẻ có thể bị cô lập chứ không phải hòa nhập", bà Nga nhìn nhận thêm.

Theo cô Phụng, học trường hòa nhập hay chuyên biệt cần nhất là sự phối hợp, đồng hành giữa nhiều bên. Cô Phụng đưa ra ví dụ: "Chẳng hạn bài tập bé bỏ tã khi đi vệ sinh. Giáo viên chuyên biệt tập một tiếng, còn lại giáo viên hòa nhập tập phải có sự phối hợp với nhau.

Ngoài ra sự phối hợp của gia đình rất quan trọng. Việc tập bỏ tã cho bé duy trì ở nhà, phụ huynh cũng tập để bé không phản kháng lại chứ không phải ở nhà sao cũng được, đi học mới tập bỏ tã, như vậy không hiệu quả".

Điều đặc biệt trong nhiều năm dạy trẻ tự kỷ cô Phụng nhận ra tất cả các bé đặc biệt đều có năng khiếu "trời bù" nên giáo viên chuyên biệt phải tìm điểm mạnh để phát huy tiềm năng đó.

Còn ở góc nhìn của bà Nga, với xu hướng tăng chọn trường hòa nhập thì để trẻ phát huy được ở trường hòa nhập, bà Nga cho rằng hệ thống giáo dục, đơn vị đó phải thay đổi và so sánh: "Giáo dục đặc biệt là giáo dục điều chỉnh trên nền giáo dục phổ thông chung, giống như người thợ may có chung công thức nhưng điều chỉnh kích thước, số đo vì mỗi người một số.

Việt Nam xác định giáo dục hòa nhập là phương thức giáo dục chủ đạo cho người khuyết tật. Xác định như trên đặt ra nhu cầu với giáo viên có kiến thức kỹ năng cơ bản để dạy học, phân hóa, hỗ trợ cho trẻ có nhu cầu giáo dục đặc biệt".

Cần gia đình, xã hội đồng hành

Với góc độ quản lý nhà nước khi nhìn nhận về giáo dục trẻ tự kỷ, bà Lương Thị Hồng Điệp - Trưởng phòng giáo dục mầm non Sở GD-ĐT TP.HCM - cho rằng giáo dục mầm non hòa nhập với trẻ tự kỷ sẽ có mục đo, có bài tập, tùy lứa tuổi sẽ có bài tập phát triển.

"Tuy nhiên một mình ngành sư phạm không làm được mà gia đình, xã hội đồng hành. Một bài tập của giáo viên cho trẻ chuyên biệt đạt hiệu quả cần 3-4 bên phối hợp: trẻ, giáo viên, phụ huynh, nhà trường, bên ngoài… phải xoáy chung mục đích đạt được trong thời đoạn nào đó.

Chẳng hạn mục tiêu điểm rơi tuần này bé phải nói được chữ "o", tất cả phải xúm lại bằng mọi cách và cùng nhau", bà Điệp đánh giá.

THẢO THƯƠNG

Nguồn: https://tuoitre.vn/tre-tu-ky-nen-hoc-hoa-nhap-hay-vao-truong-chuyen-biet-20251201235815364.htm