Từ nông nghiệp tự cung, tự cấp đến sản xuất hàng hóa

Ngày 14/11/1945, Hội đồng Chính phủ đã ra nghị quyết thành lập Bộ Canh nông, tiền thân của Bộ Nông nghiệp và Môi trường ngày nay. Cùng với cả nước, ngành Nông nghiệp và Môi trường Sơn La cũng được hình thành. Trải qua 80 năm xây dựng và trưởng thành, ngành đã khẳng định vai trò trụ cột trong phát triển kinh tế, bảo đảm an ninh lương thực, ổn định xã hội và bảo vệ môi trường sinh thái.

Báo Sơn La•14/11/2025

Các đại biểu thực hiện nghi Lễ mở vườn và kết nối cung cầu sản phẩm nhãn Ánh vàng 205 tại xã Chiềng Mung. Ảnh: PV

Thay đổi tư duy sản xuất

Cùng với sự lớn mạnh của ngành Nông nghiệp và Môi trường cả nước, ngành Nông nghiệp và Môi trường Sơn La đã nỗ lực vượt qua nhiều khó khăn, thách thức. Từ chỗ thiếu lương thực, sản xuất nhỏ lẻ, tự cung tự cấp, đến nay Sơn La đã trở thành một trong những trung tâm nông nghiệp hàng hóa lớn của khu vực miền núi phía Bắc, với nhiều sản phẩm đặc trưng vươn ra thị trường trong nước và xuất khẩu. Nông nghiệp chuyển mạnh từ “lượng” sang “chất”, ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ cao vào sản xuất, gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị. Đời sống người dân nông thôn không ngừng được cải thiện, hạ tầng nông thôn đổi thay rõ rệt, môi trường sinh thái được bảo vệ, tài nguyên thiên nhiên được quản lý chặt chẽ, bền vững.

Nhớ lại giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ của nông nghiệp tỉnh, ông Hà Quyết Nghị, nguyên Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT giai đoạn 2008-2019, chia sẻ: Thời kỳ này, chúng tôi xác định phải thay đổi hoàn toàn tư duy sản xuất, từ nhỏ lẻ sang hàng hóa theo nhu cầu thị trường. Sơn La bắt đầu hình thành các vùng cây ăn quả tập trung, lựa chọn giống cây phù hợp và có giá trị cao, đồng thời chú trọng xây dựng thương hiệu nông sản. Ngành cũng tham mưu cho tỉnh ban hành các kế hoạch tái cơ cấu ngành nông nghiệp của các lĩnh vực: Trồng trọt, chăn nuôi, lâm nghiệp, thủy sản; mở rộng hợp tác với doanh nghiệp, kết nối với các tổ chức chứng nhận quốc tế, hỗ trợ nông dân áp dụng kỹ thuật tiên tiến, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.

Các đồng chí lãnh đạo tỉnh và Sở Nông nghiệp và Môi trường đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP.

Bước ngoặt lớn cho nông nghiệp Sơn La, khi Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Kết luận số 121-TB/TU ngày 30/11/2015 về trồng cây ăn quả trên đất dốc. Chủ trương đúng, trúng và hợp lòng dân đã mở ra kỷ nguyên mới cho nông nghiệp tỉnh, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, khai thác lợi thế từng vùng, đưa cây ăn quả, cà phê, chè... trở thành sản phẩm chủ lực. Hàng loạt chính sách hỗ trợ, thu hút doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư vào nông nghiệp, từng bước hình thành tư duy kinh tế nông nghiệp thay cho sản xuất nông nghiệp.

Nhân dân các địa phương trong tỉnh đã chuyển đổi trên 33.000 ha đất trồng cây lương thực, cây kém hiệu quả sang cây ăn quả. Đến nay, diện tích cây công nghiệp chủ lực trên 85.000 ha, sản lượng hơn 1,2 triệu tấn/năm, tăng bình quân 21,9%/năm. Diện tích cây ăn quả trên 90.000 ha, sản lượng khoảng 510.000 tấn/năm, nhiều sản phẩm đã được cấp mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc và xuất khẩu sang thị trường tiềm năng.

Tốc độ tăng trưởng GRDP khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản bình quân đạt 5,1%/năm, nhiều chỉ tiêu sản xuất vượt kế hoạch và duy trì tăng trưởng ổn định. Sơn La hiện là trung tâm sản xuất nông nghiệp hàng hóa lớn của khu vực miền núi phía Bắc, với các sản phẩm nông sản có lợi thế cạnh tranh cao, bước đầu khẳng định vị thế trên thị trường trong nước và quốc tế, đồng thời đủ khả năng cung cấp nguyên liệu cho các cơ sở chế biến nông sản.

Cán bộ Sở Nông nghiệp và Môi trường xem bản đồ quy hoạch vùng sản xuất nông nghiệp tập trung.

Phát triển và hội nhập

Năm 2025 đánh dấu bước ngoặt quan trọng khi ngành Nông nghiệp và PTNT và ngành Tài nguyên và Môi trường sáp nhập theo chủ trương tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả. Đồng chí Phùng Kim Sơn, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, cho biết: Đây không chỉ là thay đổi về tổ chức, mà còn là bước đi chiến lược, hướng tới quản lý thống nhất tài nguyên đất, nước, rừng và môi trường, phục vụ phát triển nông nghiệp xanh, nông thôn bền vững.Từ khi sáp nhập đến nay, Sở đã nhanh chóng ổn định tổ chức bộ máy, triển khai đồng bộ nhiệm vụ quản lý nhà nước trên các lĩnh vực, đảm bảo hoạt động thông suốt từ tỉnh đến cơ sở. Các đơn vị trực thuộc chủ động phối hợp, tận dụng thế mạnh chuyên môn, qua đó nâng cao hiệu quả trong quản lý tài nguyên, phát triển sản xuất, bảo vệ môi trường sinh thái và cải thiện sinh kế cho người dân.

Triển khai hiệu quả các mục tiêu Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 16/6/2022 Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI, nhiệm kỳ 2025-2030, ngành Nông nghiệp và Tài nguyên môi trường tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, tạo môi trường thuận lợi thu hút đầu tư, phát triển nông nghiệp hiện đại, bền vững. Ngành tiếp tục tham mưu cho tỉnh hoàn thiện cơ chế, chính sách phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, hữu cơ, sinh thái; quy hoạch vùng sản xuất tập trung gắn với lợi thế từng địa phương; đầu tư đồng bộ hạ tầng, sớm triển khai Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao Sơn La.

Mô hình trồng dâu tây ứng dụng công nghệ cao của nông dân xã Yên Sơn.

Trọng tâm phát triển nông nghiệp bền vững gắn với công nghiệp chế biến của tỉnh ta giai đoạn tới với đạt mục tiêu là phát triển nông nghiệp tập trung, bền vững, ứng dụng công nghệ cao trên cơ sở phát huy tiềm năng, lợi thế của từng vùng; tăng giá trị thu nhập trên một đơn vị diện tích, tăng khả năng cạnh tranh của các mặt hàng nông sản chủ lực của tỉnh, ứng phó với biến đổi khí hậu, phát triển bền vững. Đẩy mạnh phát triển công nghiệp chế biến nông sản, tạo ra sản phẩm có sức cạnh tranh, hàm lượng giá trị gia tăng cao, làm cơ sở thúc đẩy sản xuất nông nghiệp, tạo thêm việc làm, tăng thu nhập, nâng cao đời sống Nhân dân, bảo vệ môi trường, tăng thu ngân sách, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của tỉnh.

Phát triển nông nghiệp gắn với ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số và công nghiệp chế biến phải lấy người dân nông thôn là chủ thể, là trung tâm của quá trình phát triển nông nghiệp, kinh tế nông thôn và xây dựng nông thôn mới. Huy động mọi nguồn lực, thành phần kinh tế tham gia sản xuất, chế biến nông sản. Đẩy mạnh liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, từ phát triển vùng nguyên liệu, thu gom bảo quản, chế biến; tiêu thụ, xuất khẩu sản phẩm.

Song song với phát triển sản xuất, ngành đặc biệt chú trọng công tác quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường, coi đây là yếu tố nền tảng để phát triển bền vững. Các giải pháp được triển khai đồng bộ, từ quản lý, sử dụng hiệu quả, tiết kiệm các nguồn tài nguyên đất, nước, khoáng sản đến tăng cường phòng ngừa, kiểm soát ô nhiễm, thích ứng với biến đổi khí hậu. Nhiều mô hình xử lý rác thải sinh hoạt nông thôn, trồng rừng, phục hồi rừng đầu nguồn được thực hiện hiệu quả, góp phần giữ vững cân bằng sinh thái, bảo vệ môi trường sống, hướng tới mục tiêu phát triển xanh, nông nghiệp tuần hoàn và bền vững.

Với quyết tâm chính trị cao, sự đồng hành của các cấp, các ngành và nhân dân, ngành Nông nghiệp và Môi trường Sơn La tiếp tục phát huy truyền thống 80 năm xây dựng và trưởng thành, vững bước trong chặng đường mới, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu đưa Sơn La trở thành trung tâm kinh tế - xã hội của tiểu vùng Tây Bắc, cùng cả nước vững bước tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Bảng vàng thành tích

★ 2 Huân chương Độc lập hạng Ba

★ 5 Huân chương Lao động hạng Nhất

★12 Huân chương Lao động hạng Hai

★42 Huân chương Lao động hạng Ba

★ 8 Anh hùng Lao động

★ 29 Lượt Cờ thi đua của Chính phủ

★ 176 Lượt Cờ thi đua của Bộ, UBND tỉnh

★ 81 Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ

★ 650 Tập thể lao động xuất sắc

★ 3 Chiến sỹ thi đua toàn quốc

★ 392 Bằng khen của Bộ, ngành Trung ương