Vì một thế hệ tương lai khỏe mạnh

Suy dinh dưỡng ở trẻ em không chỉ là thách thức cho sức khỏe cộng đồng mà còn là vấn đề cấp bách ảnh hưởng đến tầm vóc, trí tuệ và chất lượng nguồn nhân lực tương lai. Ở các địa bàn vùng cao của tỉnh, nơi điều kiện kinh tế còn khó khăn, vấn đề dinh dưỡng của trẻ chưa thực sự được nhiều gia đình chú trọng. Nhận thức rõ điều đó, các cấp, ngành và chính quyền các địa phương trong tỉnh đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm cải thiện bữa ăn, chăm sóc sức khỏe và nâng cao nhận thức cho phụ huynh, hướng tới mục tiêu xây dựng một thế hệ trẻ em khỏe mạnh, phát triển toàn diện.

Truyền thông từ gia đình đến cộng đồng

Công tác cải thiện dinh dưỡng cho trẻ em vùng cao chỉ thực sự bền vững khi bắt đầu từ mỗi gia đình và lan tỏa ra cộng đồng. Nhận thức rõ điều này, thời gian qua, nhiều địa phương trong tỉnh đã đẩy mạnh các hoạt động truyền thông trực tiếp tới từng hộ dân, đặc biệt là các bà mẹ có con nhỏ. Thông qua các buổi tư vấn tại thôn, bản, hướng dẫn thực hành nấu ăn, phụ huynh và những người chăm sóc trẻ được tiếp cận kiến thức về lựa chọn thực phẩm an toàn, cân đối bữa ăn, phòng tránh suy dinh dưỡng và giữ vệ sinh trong quá trình chế biến thực phẩm…

Trẻ em trên địa bàn xã Quảng Đức thường xuyên được theo dõi sức khỏe tại Trạm Y tế xã.

Tại xã Quảng Đức, vấn đề dinh dưỡng của trẻ em thời gian gần đây có nhiều chuyển biến tích cực. Phần lớn trẻ được chăm sóc đầy đủ hơn, tỷ lệ đạt chuẩn cân nặng và chiều cao theo lứa tuổi tăng dần qua các năm. Bữa ăn tại gia đình được phụ huynh chú trọng hơn, đảm bảo đủ nhóm chất và đa dạng thực phẩm. Ở trường học, trẻ được theo dõi sức khỏe định kỳ, thực đơn bán trú được xây dựng khoa học, góp phần cải thiện rõ rệt thể trạng.

Tuy vậy, địa phương vẫn còn đối mặt một số hạn chế. Một bộ phận trẻ trong các hộ khó khăn vẫn có nguy cơ nhẹ cân, thấp còi; nguyên nhân chủ yếu do nhận thức về dinh dưỡng của một số phụ huynh vùng đồng bào DTTS còn hạn chế, vẫn duy trì thói quen nuôi con cũ. Bên cạnh đó, điều kiện kinh tế khó khăn, bố mẹ đi làm xa, gửi con cho ông bà khiến chế độ ăn của trẻ chưa bảo đảm. Một số trẻ vẫn bỏ bữa sáng, ăn nhiều đồ ngọt, ít rau xanh, dẫn đến nguy cơ mất cân đối dinh dưỡng.

Trên địa bàn xã, CLB chăm sóc và giáo dục trẻ thơ do Hội LHPN xã triển khai được xem là một trong những giải pháp hiệu quả trong nâng cao nhận thức và kỹ năng chăm sóc trẻ cho hội viên, đặc biệt là phụ huynh vùng đồng bào DTTS. CLB gồm 30 thành viên, duy trì sinh hoạt định kỳ theo quý tại nhà văn hóa xã với sự tham gia của cán bộ hội, cộng tác viên dinh dưỡng, y tế thôn bản và các bà mẹ có con dưới 5 tuổi.

Khám sức khỏe cho trẻ em trước khi tiêm chủng tại Trạm Y tế xã Quảng Đức.

Trong mỗi buổi sinh hoạt, phụ huynh được hướng dẫn những kiến thức thiết thực như: Cách xây dựng bữa ăn đủ chất dinh dưỡng, lựa chọn thực phẩm an toàn theo mùa, phòng chống suy dinh dưỡng, vệ sinh trong chế biến, chăm sóc trẻ khi ốm và theo dõi tăng trưởng hằng tháng. Ngoài những buổi sinh hoạt tập thể, các thành viên của CLB còn đến tuyên truyền tại hộ gia đình cho bà con DTTS đang nuôi con nhỏ, tập trung vào các hoạt động tư vấn dinh dưỡng, kết hợp thực hành, từ chế biến món ăn tại chỗ đến hướng dẫn cách bảo quản thực phẩm, cách nấu ăn theo từng độ tuổi. Nhờ cách làm này, nhiều bà mẹ dễ dàng áp dụng vào thực tiễn hơn so với trước.

Chị Phùn Thị Na, Chủ nhiệm CLB Chăm sóc và giáo dục trẻ thơ, chia sẻ: CLB đã tạo cơ hội để các phụ huynh chia sẻ kinh nghiệm nuôi con theo điều kiện của gia đình như: Làm thế nào để trẻ chịu ăn rau, hay cách duy trì bữa sáng cho trẻ khi bố mẹ đi làm sớm… Nhờ đó, nhiều phụ huynh đã chủ động theo dõi cân nặng, chiều cao của con, quan tâm hơn đến bữa ăn tại nhà, giảm dần tình trạng bỏ bữa sáng, ăn nhiều đồ ngọt hay ăn lệch nhóm chất. CLB trở thành “cầu nối” gắn kết gia đình và cộng đồng trong mục tiêu chung nâng cao thể trạng, tầm vóc trẻ em vùng cao. Đây đang là điểm tựa quan trọng giúp các gia đình ở xã nuôi con bài bản, khoa học hơn.

Phụ nữ DTTS xã Quảng Đức tìm hiểu về dinh dưỡng, chăm sóc trẻ em qua buổi sinh hoạt CLB Chăm sóc và giáo dục trẻ thơ.

Chị Đinh Thị Hường, Chủ tịch Hội LHPN xã Quảng Đức, cho biết: Trong quá trình triển khai công tác chăm sóc, bảo vệ và nâng cao dinh dưỡng cho trẻ em, chúng tôi xác định việc thay đổi nhận thức của phụ huynh là yếu tố then chốt. Hội LHPN xã đã duy trì đều đặn các buổi truyền thông, tư vấn dinh dưỡng, hướng dẫn thực hành nấu ăn cho chị em; đồng thời đến tận từng hộ gia đình khó khăn để hỗ trợ. Nhờ sự vào cuộc tích cực, đặc biệt là sự thay đổi trong nhận thức của các bà mẹ, chất lượng bữa ăn và thể trạng trẻ em trên địa bàn đã ngày càng cải thiện rõ rệt.

Thời gian qua, công tác truyền thông về dinh dưỡng, chăm sóc sức khỏe trẻ em luôn được Hội LHPN các cấp trong tỉnh đặc biệt quan tâm. Với vai trò là lực lượng nòng cốt trong vận động phụ nữ và gia đình, các cấp Hội đã đẩy mạnh nhiều hình thức truyền thông đa dạng, phù hợp với từng nhóm đối tượng. Từ các buổi sinh hoạt chi, tổ phụ nữ; các lớp tập huấn, tư vấn dinh dưỡng; đến những hoạt động “cầm tay chỉ việc” như hướng dẫn thực hành chế biến món ăn, xây dựng bữa ăn đủ chất cho trẻ… đều được tổ chức đều đặn và linh hoạt.

Năm 2025, Hội LHPN tỉnh tổ chức 32 lớp tập huấn, tọa đàm, truyền thông cho 2.240 cán bộ Hội, cán bộ văn hóa, y tế, nữ thanh niên, các bà mẹ, người nuôi dưỡng trẻ tại các xã triển khai đề án; tổ chức 8 hội thi “Kiến thức mẹ, sức khỏe con”; in 16.000 tờ gấp hướng dẫn cách bổ sung dinh dưỡng cho trẻ theo từng độ tuổi… Nhằm đánh giá kết quả tác động và hiệu quả của đề án, Hội LHPN tỉnh tiến hành khảo sát về nhận thức, thái độ, hành vi của cha mẹ, người nuôi dưỡng trẻ em từ 0-5 tuổi sau 3 năm thực hiện Đề án dinh dưỡng về kiến thức dinh dưỡng hợp lý, tiêm chủng, chăm sóc sức khỏe, vai trò sữa mẹ, bổ sung ăn dặm đối với trẻ; quan điểm trách nhiệm nuôi dưỡng, thực tế nuôi con bằng sữa mẹ, cho ăn bổ sung sau tiêm chủng…

Chị em phụ nữ xã Kỳ Thượng hào hứng chia sẻ những kỹ năng chăm sóc con cái tại buổi tập huấn về tuyên truyền, vận động cải thiện dinh dưỡng cho trẻ em vùng DTTS.

Hiện toàn tỉnh đã thành lập 21 CLB chăm sóc và giáo dục trẻ thơ, trở thành mô hình nòng cốt trong hỗ trợ phụ nữ nuôi dạy con khoa học. Các CLB hoạt động định kỳ hằng quý, tập trung vào những nội dung thiết thực như hướng dẫn chế độ dinh dưỡng theo từng lứa tuổi, cách phòng tránh suy dinh dưỡng và bệnh thường gặp ở trẻ, theo dõi biểu đồ tăng trưởng, thực hành chế biến món ăn đủ chất từ nguồn thực phẩm sẵn có của địa phương. Nhiều buổi sinh hoạt được thiết kế theo hình thức thực hành trực tiếp giúp hội viên cùng nấu ăn, cùng trò chuyện, cùng chia sẻ kinh nghiệm; từ đó những kiến thức về chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ đến được với phụ huynh một cách tự nhiên, dễ nhớ và dễ áp dụng.

Thông qua đội ngũ cộng tác viên dân số, cán bộ Hội phụ nữ và nhân viên y tế thôn, bản, phụ huynh và người chăm sóc trẻ cũng được tư vấn kịp thời về tình trạng sức khỏe, cân nặng, chiều cao của con; trẻ có nguy cơ suy dinh dưỡng được theo dõi sát sao và hỗ trợ can thiệp sớm. Từ đó, đã tạo chuyển biến rõ nét trong nhận thức và thói quen nuôi con của nhiều bà mẹ vùng cao, góp phần nâng cao thể trạng trẻ em tại các địa phương.

Tạo nền tảng bền vững cho sức khỏe và tầm vóc trẻ em

Hiện nay, tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em Quảng Ninh vẫn còn xu hướng tăng theo độ tuổi. Theo báo cáo của Sở Y tế, mức độ suy dinh dưỡng ở nhóm trẻ dưới 5 tuổi vẫn hiện hữu, với 4,74% trẻ nhẹ cân, 5,71% thấp còi và 1,97% gầy còm; riêng với trẻ dưới 2 tuổi, tỷ lệ này lần lượt là 3,15%, 3,76% và 1,49%. Điều này phản ánh rõ nhu cầu cấp thiết phải có giải pháp can thiệp dinh dưỡng hiệu quả, nhằm nâng cao thể trạng và sức khỏe cho trẻ em ngay từ giai đoạn đầu.

Những năm gần đây, tỉnh Quảng Ninh đã triển khai nhiều chính sách trọng tâm nhằm cải thiện dinh dưỡng và nâng cao thể trạng trẻ em, đặc biệt ở khu vực miền núi, vùng đồng bào DTTS. Trên cơ sở đó, các ngành, địa phương đã chủ động xây dựng kế hoạch triển khai phù hợp với điều kiện thực tiễn. Ngành Y tế tăng cường công tác khám sàng lọc, theo dõi biểu đồ tăng trưởng tại các trạm y tế xã, chỉ đạo đội ngũ y tế thôn, bản bám sát địa bàn, thực hiện đo chiều cao, cân nặng định kỳ và phát hiện sớm trẻ có dấu hiệu suy dinh dưỡng để hỗ trợ can thiệp. Các chương trình bổ sung vitamin A, tẩy giun định kỳ, tiêm chủng mở rộng được duy trì đầy đủ và đúng lịch, góp phần cải thiện sức đề kháng cho trẻ.

Trạm Y tế xã Quảng Tân tổ chức cho trẻ em trên địa bàn uống vitamin A.

Đầu tháng 12/2025, chiến dịch uống vitamin A được triển khai đồng loạt tại tất cả các trạm y tế trên địa bàn toàn tỉnh. Trong thời gian này, các trạm y tế trong tỉnh huy động tối đa nhân lực, chuẩn bị đầy đủ vật tư, trang thiết bị để sẵn sàng tiếp nhận trẻ uống vitamin A và thực hiện cân đo. CDC Quảng Ninh đảm nhiệm việc phân bổ vitamin A đến từng địa phương, đồng thời giám sát điều kiện bảo quản, quy trình cung ứng và hướng dẫn kỹ lưỡng cán bộ y tế cơ sở thực hiện đúng kỹ thuật, giúp trẻ uống an toàn và đủ liều lượng. Để tối ưu hóa quy trình và đảm bảo an toàn phòng dịch, các trạm y tế được bố trí hợp lý, phân luồng khoa học, hướng dẫn phụ huynh đưa trẻ đi uống theo khung giờ thích hợp, hạn chế tối đa nguy cơ lây truyền bệnh truyền nhiễm trong cộng đồng. Sự chuẩn bị chu đáo này thể hiện tính chuyên nghiệp và sự quan tâm sâu sắc đến sức khỏe cộng đồng.

Trong suốt thời gian diễn ra chiến dịch, công tác giám sát trực tiếp là ưu tiên hàng đầu. CDC Quảng Ninh cử cán bộ đến các địa điểm quan trọng để hỗ trợ chuyên môn cho nhân viên y tế cơ sở và kịp thời giải quyết những khó khăn phát sinh. Công tác giám sát không chỉ bao gồm kiểm tra việc uống vitamin A mà còn mở rộng sang đánh giá quy trình cân đo, việc ghi chép sổ sách và theo dõi các trường hợp trẻ có nguy cơ suy dinh dưỡng, nhẹ cân, thấp còi hoặc thừa cân, béo phì. Đây là hoạt động thiết yếu giúp đảm bảo tính chính xác của báo cáo số liệu, đồng thời giúp ngành y tế nắm bắt kịp thời các vấn đề sức khỏe của trẻ trên toàn tỉnh để đưa ra các giải pháp can thiệp phù hợp và hiệu quả.

Song song với việc triển khai tại các trạm y tế, công tác tuyên truyền cũng được tăng cường trước và trong thời gian diễn ra chiến dịch. CDC Quảng Ninh phối hợp với các cơ sở truyền thông, hệ thống truyền thanh cơ sở, tổ dân phố, trường mầm non để thông báo rộng rãi tới phụ huynh về thời gian, địa điểm, lợi ích và sự cần thiết của việc uống vitamin A. Nhờ việc đẩy mạnh truyền thông đa kênh, tỷ lệ trẻ được phụ huynh đưa đi uống vitamin A luôn duy trì ở mức cao, tạo điều kiện để đạt được mục tiêu bao phủ rộng rãi, hạn chế tình trạng bỏ sót tối đa và biến chiến dịch thành hành động chung của cả cộng đồng.

Theo kế hoạch của CDC, chiến dịch đặt mục tiêu tối thiểu 98% trẻ từ 6 đến dưới 36 tháng tuổi được uống Vitamin A. Toàn bộ trẻ từ 0 đến 59 tháng tuổi sẽ được cân, đo để đánh giá tình trạng dinh dưỡng, phát hiện sớm nguy cơ thấp còi, nhẹ cân, thừa cân, béo phì. Trong đợt này, trẻ 6–11 tháng tuổi được uống 1 viên 100.000 IU, trẻ 12–35 tháng tuổi uống 1 viên 200.000 IU. Những trường hợp đặc biệt như trẻ mắc sởi, tiêu chảy kéo dài, nhiễm khuẩn hô hấp hoặc suy dinh dưỡng cấp tính sẽ được bổ sung Vitamin A theo hướng dẫn chuyên môn của Bộ Y tế.

Cộng tác viên dân số xã Đông Ngũ tuyên truyền về cách chăm sóc và dinh dưỡng cho trẻ tại hộ gia đình.

Thời gian qua, các trạm y tế ở các xã vùng DTTS cũng đều tổ chức khám sàng lọc và đánh giá dinh dưỡng cho bà mẹ mang thai 3 lần/thai kỳ/người và 3 tháng/lần/trẻ với trẻ em dưới 2 tuổi; triển khai tư vấn dinh dưỡng đối với trẻ nhỏ dưới 2 tuổi… Triển khai các biện pháp can thiệp đối với trẻ em từ 0 đến 72 tháng tuổi được chẩn đoán suy dinh dưỡng cấp tính nặng bằng cách hỗ trợ điều trị; hỗ trợ, hướng dẫn dinh dưỡng thường xuyên… Các trạm y tế cũng thực hiện chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ sơ sinh trong 42 ngày đầu sau sinh tại nhà, nhằm theo dõi sức khỏe của cả bà mẹ và trẻ sơ sinh trong 6 tuần đầu tại nhà. Đồng thời, tư vấn dinh dưỡng chăm sóc trẻ cho các bà mẹ, như: Cho trẻ bú hoàn toàn bằng sữa mẹ trong vòng 6 tháng để tăng sức đề kháng cho trẻ; bổ sung các loại thức ăn phù hợp với lứa tuổi của trẻ cũng như phù hợp với điều kiện thực tế của gia đình. 

Song song với đó, ngành giáo dục đã chỉ đạo các cơ sở mầm non nâng cao chất lượng bán trú, xây dựng thực đơn khoa học, tăng cường món ăn từ các nguồn thực phẩm địa phương; kiểm soát an toàn thực phẩm tại bếp ăn học đường. Nhiều đơn vị triển khai các buổi tư vấn dinh dưỡng cho phụ huynh, phối hợp với trạm y tế tổ chức cân đo và theo dõi sức khỏe định kỳ cho trẻ.

Quỹ Bảo trợ trẻ em Việt Nam phối hợp với Trung tâm Trợ giúp xã hội Quảng Ninh, Công ty TNHH Dược Hunmed trao hỗ trợ vitamin D3K2 cho trẻ em tại trường Mầm non Thống Nhất. Ảnh: Thanh Nga (CDC).

Đặc biệt, tại Kỳ họp thứ 33 (ngày 14/11/2025), HĐND tỉnh đã thông qua Nghị quyết về chính sách hỗ trợ sữa uống tại trường cho trẻ mầm non, học sinh tiểu học đang học tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2025-2030. Đây được coi là giải pháp quan trọng, kịp thời góp phần khắc phục tình trạng suy dinh dưỡng cho trẻ em hiện nay.

Theo nghị quyết, đối tượng thụ hưởng là toàn bộ trẻ em mầm non và học sinh tiểu học đang theo học tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh, khi có sự đồng thuận của bố, mẹ hoặc người giám hộ. Các em sẽ được uống sữa trong những ngày thực học tại cơ sở giáo dục, với định mức hỗ trợ là 110ml/trẻ cho trẻ em nhà trẻ; trẻ mẫu giáo và học sinh tiểu học được hỗ trợ 180ml/trẻ. Số ngày hỗ trợ hằng năm căn cứ theo số ngày học trực tiếp, nhưng tối đa không quá 175 ngày/năm học. Toàn bộ kinh phí mua sữa được ngân sách tỉnh bảo đảm 100%. Thời gian thực hiện chính sách hỗ trợ đến hết ngày 31/12/2030, tổng nguồn lực thực hiện chính sách dự kiến khoảng 1.725 tỷ đồng; bình quân mỗi năm có khoảng 207.000 trẻ em, học sinh được thụ hưởng, với kinh phí khoảng 287,5 tỷ đồng/năm học.

Việc ban hành chính sách hỗ trợ sữa học đường thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của tỉnh trong việc chăm lo sức khỏe thế hệ tương lai. Đây không chỉ là sự hỗ trợ về dinh dưỡng, mà còn là giải pháp mang tính lâu dài nhằm hình thành thói quen ăn uống lành mạnh, bổ sung vi chất đúng và đủ cho trẻ ngay từ môi trường học đường.

Có thể thấy rằng, với sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, ngành cùng những chính sách nhân văn, thiết thực, Quảng Ninh đang từng bước xây dựng nền tảng dinh dưỡng vững chắc cho trẻ em, tạo tiền đề để thế hệ tương lai của tỉnh phát triển khỏe mạnh, toàn diện và bền vững.

Vân Anh

Nguồn: https://baoquangninh.vn/vi-mot-the-he-tuong-lai-khoe-manh-3387615.html