Việt Nam hiện thực hóa cam kết khí hậu tại Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu

Nhận thức sâu sắc về mức độ nghiêm trọng của biến đổi khí hậu đối với phát triển bền vững, trong những năm qua, tại các kỳ hội nghị quốc tế về khí hậu, nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, đã chủ động đặt ra những cam kết mạnh mẽ nhằm ứng phó với thách thức này.

Cam kết mới tại COP26: Bước ngoặt quan trọng

Tại COP26 diễn ra vào tháng 11 năm 2021, Việt Nam đã công bố mục tiêu: Đạt mức phát thải ròng bằng "0" (net zero) vào năm 2050. Đồng thời, Việt Nam tham gia chuỗi sáng kiến quốc tế như Global Methane Pledge, Glasgow Leaders’ Declaration on Forests and Land Use và Global Coal to Clean Power Transition Statement.

Trong các cam kết cụ thể, Việt Nam đưa ra các mục tiêu như: Không xây mới nhà máy nhiệt điện than sau năm 2030, và giảm dần sử dụng than sau năm 2040.

Đây là bước chuyển rõ ràng trong chiến lược năng lượng, so với các kịch bản trước đây khi than được coi là nguồn chính đáp ứng tăng trưởng điện và công nghiệp.

Những cam kết này không chỉ thể hiện trách nhiệm của Việt Nam trước cộng đồng quốc tế, mà còn mở ra cơ hội thu hút các nguồn lực xanh, tài chính xanh, công nghệ tiên tiến, hợp tác quốc tế nhằm tăng cường khả năng ứng phó biến đổi khí hậu và tạo động lực cho phát triển kinh tế xanh, bền vững.

Ngay sau COP26, Chính phủ Việt Nam đã nhanh chóng vào cuộc bằng loạt biện pháp đồng bộ từ hoàn thiện khung pháp lý đến hoạch định chiến lược dài hạn. Theo đó: Thủ tướng Chính phủ ký thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia thực hiện các cam kết tại COP26. Ban Chỉ đạo có nhiệm vụ điều phối giữa các bộ, ngành và địa phương, thúc đẩy hợp tác quốc tế, và tạo thuận lợi cho đầu tư dự án phát thải thấp.

Quốc hội, Chính phủ lần lượt ban hành văn bản chiến lược, tiêu biểu là Quyết định 896/QĐ TTg phê duyệt Chiến lược Quốc gia về biến đổi khí hậu đến năm 2050; và Quyết định 888/QĐ TTg về Đề án triển khai kết quả COP26.

Hệ thống văn bản pháp luật được rà soát, xây dựng thêm, như: Nghị định 06/2022/NĐ CP hướng dẫn hành động giảm phát thải khí nhà kính; Nghị định 119/2025/NĐ CP về phát triển thị trường carbon và cơ chế liên quan.

Các bộ, ngành và địa phương được giao xây dựng các kế hoạch hành động "giảm phát thải - thích ứng" theo từng lĩnh vực: năng lượng, nông nghiệp, lâm nghiệp, chất thải…

Nhờ đó, mục tiêu net zero không còn là tuyên bố trên giấy mà đã đi vào vào chiến lược phát triển kinh tế xã hội, trở thành giải pháp đẩy mạnh kinh tế xanh và chuyển đổi mô hình tăng trưởng.

Tập trung phát triển năng lượng sạch, năng lượng xanh là một trong những nỗ lực của Việt Nam để triển khai các cam kết về khí hậu.

Triển khai hành động theo lĩnh vực

Để hiện thực hóa cam kết tại COP26, Việt Nam đang tiến hành một cách đa chiều, trong các lĩnh vực trọng yếu:

Lĩnh vực năng lượng và công nghiệp: Việt Nam đã phê duyệt kế hoạch điều chỉnh Quy hoạch Điện VIII (PDP8) để phù hợp với mục tiêu giảm phát thải, giảm dần sự phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch và đẩy mạnh phát triển năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời, sinh khối.

Các giải pháp về tăng hiệu quả năng lượng, tiết kiệm nhiên liệu trong công nghiệp, giao thông, xây dựng cũng được khuyến khích. Công nghệ sản xuất sạch với hàm lượng carbon thấp được xem là một trong các trụ cột để giảm phát thải trực tiếp từ các nhà máy.

Lĩnh vực nông nghiệp: Việt Nam triển khai các phương thức đồng ruộng bền vững như mô hình "1 phải 5 giảm" và kỹ thuật tưới ngập khô xen kẽ (AWD) nhằm giảm phát thải methane từ sản xuất lúa. Song song đó, quản lý phân bón để hạn chế phát thải N₂O; xử lý phụ phẩm nông nghiệp như rơm rạ thay vì đốt ngoài đồng, tái sử dụng thành phân bón hoặc nguồn năng lượng; phát triển chăn nuôi bền vững qua cải thiện khẩu phần ăn, xử lý chất thải chăn nuôi. Nhiều mô hình điển hình đã được triển khai, như Đề án "một triệu ha lúa chất lượng cao và phát thải thấp" tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Những biện pháp này góp phần quan trọng vào lộ trình đạt net zero.

Lĩnh vực lâm nghiệp và hấp thu carbon: Việt Nam tiếp tục duy trì và củng cố chính sách đóng cửa rừng tự nhiên, thúc đẩy tái sinh rừng, trồng rừng mới, quản lý rừng bền vững và cấp chứng chỉ rừng. Tăng cường hiệu quả chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (PFES) nhằm đảm bảo sinh kế cho cộng đồng và bảo vệ rừng. Đồng thời, quốc gia đang tham gia các cơ chế chi trả giảm phát thải từ rừng (ngân hàng carbon rừng, thỏa thuận ERPA) để khai thác tiềm năng hấp thu CO₂ từ hệ sinh thái.

Lĩnh vực chất thải và tuần hoàn vật liệu: Việc phân loại chất thải tại nguồn được khuyến khích và tham gia thực hiện rộng rãi, nhằm nâng cao hiệu quả tái chế, xử lý và giảm lượng chất thải đưa vào bãi chôn lấp. Đây là nguồn phát thải methane không nhỏ. Công nghệ hiện đại như đốt rác phát điện, sản xuất khí sinh học từ chất thải hữu cơ và xử lý nước thải đang được triển khai ở nhiều địa phương. Các doanh nghiệp, hộ gia đình được thúc đẩy tham gia, tạo nên hệ thống quản lý chất thải góp phần vào giảm phát thải quốc gia.

Giảm thiểu tổn thất, thiệt hại do biến đổi khí hậu.

Hiện không chỉ Chính phủ và các cơ quan quản lý nhà nước mà doanh nghiệp, cộng đồng và mỗi cá nhân cũng đang trở thành lực lượng nòng cốt trong hành trình đi tới net zero của Việt Nam. Khối ngân hàng, doanh nghiệp trong nước đã tham gia đầu tư vào công nghệ xanh, sử dụng năng lượng tái tạo, áp dụng quy trình sản xuất sạch hơn và sẵn sàng tham gia thị trường carbon trong nước và quốc tế.

Cộng đồng và người dân ngày càng được nâng cao nhận thức về biến đổi khí hậu, sống xanh hơn, giảm rác thải, ưu tiên sử dụng sản phẩm bền vững, tham gia bảo vệ rừng, phục hồi hệ sinh thái. Sự lan tỏa của phong trào trồng cây, tiết kiệm năng lượng, tái chế vật liệu đã tạo nên một nền tảng xã hội vững chắc cho hành động khí hậu quốc gia.

Việc Việt Nam đặt mục tiêu net zero vào năm 2050 là bước ngoặt mang tính quyết định, nhưng không thiếu thách thức. Những thách thức lớn gồm: Nhu cầu tăng điện rất nhanh, hiện vẫn phụ thuộc nhiều than và khí LNG; cơ sở hạ tầng điện và năng lượng tái tạo chưa đồng bộ; thị trường carbon trong nước mới khởi động; tài chính, công nghệ cho chuyển đổi thấp carbon còn hạn chế; và việc đồng bộ hóa giữa các bộ, ngành, địa phương còn gặp rào cản.

Tuy vậy, cũng có những cơ hội rất lớn: Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia dễ bị tổn thương nhất với biến đổi khí hậu, nên việc tiên phong hành động sớm sẽ mang lại lợi thế về huy động tài chính quốc tế, công nghệ sạch và phát triển kinh tế xanh, tăng năng lực cạnh tranh.

Cam kết của Việt Nam tại COP26 không chỉ là con số hay mục tiêu hình thức, mà là lời khẳng định rõ ràng về trách nhiệm công dân toàn cầu và quyết tâm của một quốc gia đang phát triển sở hữu nguồn lực, nhân lực và tiềm năng lớn. Việc tích cực triển khai từ khung pháp lý, chiến lược quốc gia, cho đến hành động ở từng ngành, từng địa phương và từng cá nhân, cho thấy Việt Nam đang đi đúng hướng và đang tạo dựng một chặng đường bền vững.

Tuy nhiên, để biến cam kết thành hiện thực, cần sự vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa, đặc biệt trong nghiên cứu, ứng dụng công nghệ cao, huy động tài chính xanh, phát triển thị trường carbon, đồng bộ hóa hành động từ Trung ương tới địa phương và tăng cường vai trò của doanh nghiệp, cộng đồng.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nguồn: https://mst.gov.vn/vietnam-hien-thuc-hoa-cam-ket-khi-hau-tai-cong-uoc-khung-cua-lien-hop-quoc-ve-bien-doi-khi-hau-197251113143616614.htm