30 năm gia nhập ASEAN: Việt Nam chủ động hội nhập, kiến tạo vị thế

Sự kiện là dịp để các nhà khoa học, chuyên gia và nhà hoạch định chính sách cùng nhìn lại một chặng đường ba thập kỷ đầy nỗ lực hội nhập của Việt Nam, đồng thời đánh giá toàn diện vai trò, vị trí và định hướng tương lai của Việt Nam trong một ASEAN đang không ngừng biến đổi trong bối cảnh quốc tế nhiều biến động.

Phát biểu tại Hội thảo, PGS.TS Tạ Minh Tuấn, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam nhấn mạnh, cách đây đúng 30 năm, ngày 28/7/1995, Việt Nam chính thức trở thành thành viên thứ 7 của ASEAN. Sự kiện lịch sử này không chỉ mở ra một chương mới đầy hứa hẹn cho sự phát triển của đất nước, mà còn góp phần quan trọng vào việc củng cố hòa bình, ổn định và thúc đẩy hợp tác trong khu vực.

Trong suốt 30 năm qua, hành trình của Việt Nam trong ASEAN đã ghi dấu những thành tựu rực rỡ. Từ một quốc gia mới nổi, chúng ta đã vươn lên mạnh mẽ, trở thành một thành viên tích cực, chủ động và có trách nhiệm, đóng góp vào sự phát triển chung của Cộng đồng ASEAN. Vai trò của Việt Nam trong ASEAN ngày càng được đánh giá cao nhờ vào sự đóng góp tích cực, hiệu quả trong nhiều lĩnh vực, cũng như sự ổn định chính trị, kinh tế và vị thế quốc tế không ngừng được nâng cao.

Những đóng góp nổi bật của Việt Nam có thể kể đến như: Thúc đẩy đoàn kết và vai trò trung tâm của ASEAN; đóng góp vào xây dựng cộng đồng ASEAN vững mạnh; chủ trì thành công nhiều hội nghị và sự kiện quan trọng; tham gia tích cực vào các cơ chế hợp tác khu vực và quốc tế; đẩy mạnh kết nối và phát triển bền vững.

Theo TS. Nguyễn Xuân Cường, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Châu Á - Thái Bình Dương, việc gia nhập ASEAN đã giúp Việt Nam từng bước hội nhập vào khu vực và thế giới, tạo môi trường hòa bình, ổn định cho công cuộc đổi mới và phát triển kinh tế - xã hội.

Trong lĩnh vực kinh tế - thương mại, quan hệ giữa Việt Nam với các nước ASEAN không ngừng được mở rộng. ASEAN hiện là một trong những đối tác thương mại và đầu tư quan trọng của Việt Nam, với kim ngạch thương mại hai chiều đạt hàng trăm tỷ USD mỗi năm.

Trong lĩnh vực chính trị - an ninh, Việt Nam đã tích cực tham gia các diễn đàn hợp tác khu vực, đóng góp vào xây dựng lòng tin, thúc đẩy đối thoại, giải quyết các vấn đề an ninh phi truyền thống, bảo vệ hòa bình, ổn định khu vực. Việt Nam đã 3 lần đảm nhiệm vai trò Chủ tịch ASEAN, đặc biệt năm 2020 đã thể hiện bản lĩnh điều hành trong bối cảnh đại dịch COVID-19, thúc đẩy các sáng kiến gắn kết và chủ động thích ứng, nâng cao uy tín của Việt Nam trong khu vực và quốc tế.

Bên cạnh đó, Việt Nam đã tham gia tích cực trong tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN trên các trụ cột: Chính trị - An ninh, Kinh tế, Văn hóa - Xã hội và Kết nối, đóng góp vào duy trì đoàn kết, đồng thuận, củng cố vai trò trung tâm của ASEAN.

Thúc đẩy vai trò trung tâm của ASEAN

Tại Hội thảo, PGS.TS Võ Xuân Vinh, Viện Sử học cũng nhấn mạnh, với việc trở thành thành viên của ASEAN, Việt Nam từng bước mở rộng quan hệ, đa dạng hóa đối tác, mở rộng và tăng cường hội nhập sâu rộng với đời sống kinh tế toàn cầu bắt đầu từ ASEAN.

Việt Nam đã không ngừng tích cực đóng góp cho sự phát triển của ASEAN, từ việc hiện thực hóa ASEAN với 10 thành viên (vào thời điểm đó) đến củng cố vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc đang định hình ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Việt Nam cũng góp phần thúc đẩy vai trò và trách nhiệm của ASEAN trong vấn đề biển Đông...

Theo TS. Trần Ngọc Dũng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, trong bối cảnh áp lực cạnh tranh nước lớn, sự khác biệt giữa các quốc gia nội khối, những thách thức truyền thống và phi truyền thống gia tăng, hợp tác Việt Nam – ASEAN đang đứng trước những yêu cầu mới để phát triển.

Việt Nam một mặt cần phát huy hơn nữa tư tưởng, nguyên tắc hợp tác cùng có lợi, một mặt cần chủ động, tự chủ trong việc bảo đảm năng lực quốc gia để có thể phối hợp hiệu quả nhất với ASEAN và các quốc gia khác trong giải quyết những thách thức đặt ra hiện nay.

Một điểm nhấn quan trọng của hội thảo là phần thảo luận xoay quanh vai trò trung tâm của ASEAN trong bối cảnh khu vực và quốc tế đang diễn biến phức tạp.

PGS.TS Dương Văn Huy, Viện Nghiên cứu Châu Á - Thái Bình Dương cho rằng, việc củng cố vai trò trung tâm của ASEAN không chỉ đem lại lợi ích cho khối mà còn đối với các quốc gia thành viên, trong đó có Việt Nam.

Với sự ra đời của Hiến chương ASEAN, "vai trò trung tâm" đã được pháp điển hóa, vừa trở thành mục tiêu, vừa trở thành nguyên tắc định hướng cho mọi hoạt động của ASEAN.

Trong khi vai trò trung tâm của ASEAN đang gặp phải những thách thức, cả ở bên trong cũng như từ bên ngoài, thì các nỗ lực của các nước thành viên tích cực như Việt Nam nhằm thúc đẩy vai trò trung tâm của khối có ý nghĩa quan trọng.

Trên thực tế, Việt Nam đã nỗ lực không ngừng trong việc củng cố vai trò trung tâm của khối. Chẳng hạn, trong năm Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam tích cực thúc đẩy vai trò trung tâm trong một năm đầy thách thức. Trong các cuộc trao đổi song phương và đa phương với các đối tác bên ngoài, Việt Nam kêu gọi các nước đối tác ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN.

Tuy nhiên, chúng ta cũng phải hiểu rằng vai trò trung tâm của ASEAN không phải là một điều hiển nhiên mà có, vì đó là kết quả của cả một quá trình lâu dài với những nỗ lực không ngừng nghỉ của ASEAN. Thông qua việc gia tăng tính tự cường và gắn kết nội khối, ASEAN có thể củng cố đáng kể vị thế của mình ở môi trường bên ngoài. Chính vì vậy, các quốc gia thành viên cần ý thức được đoàn kết nội bộ là nhân tố nền tảng để củng cố vai trò trung tâm của ASEAN.

Cập nhật 28/7/2025

Nguồn: https://laichau.gov.vn/tin-tuc-su-kien/chuyen-de/tin-trong-nuoc/30-nam-gia-nhap-asean-viet-nam-chu-dong-hoi-nhap-kien-tao-vi-the.html