35 năm phòng, chống HIV/AIDS: Việt Nam giữ vững ‘thành trì’ dịch tễ, vươn lên điểm sáng của khu vực

Ba mươi lăm năm trước, khi Việt Nam lần đầu đối mặt với HIV/AIDS – căn bệnh được xem là "bóng đen thế kỷ", không ai có thể hình dung rằng chúng ta có thể từng bước kiểm soát được dịch bệnh này như ngày hôm nay. Khởi đầu đầy khó khăn, với những nỗi sợ, sự kỳ thị và vô vàn thách thức về y tế lẫn xã hội, nhưng bằng quyết tâm của cả hệ thống chính trị, Việt Nam đã tạo dựng được một hành trình phòng, chống HIV/AIDS đầy ấn tượng và mang tầm vóc khu vực.

Trong suốt hơn ba thập kỷ, khi thế giới vẫn tiếp tục vật lộn với HIV, căn bệnh xuất hiện cách đây 42 năm, Việt Nam kiên trì xây dựng mạng lưới phòng chống dịch từ Trung ương đến địa phương. Những nỗ lực âm thầm nhưng bền bỉ ấy đã góp phần giữ ổn định dịch tễ, bảo vệ hàng trăm nghìn người và mang lại hy vọng cho những cộng đồng từng chịu tác động nặng nề nhất của đại dịch.

Nhìn lại chặng đường dài, thành tựu nổi bật nhất chính là việc số ca nhiễm mới giảm mạnh. Theo thống kê của Cục Phòng Bệnh – Bộ Y tế, nếu như trước đây, mỗi năm cả nước phát hiện tới 30.000 ca nhiễm HIV mới, thì nay chỉ còn khoảng 11.000–13.000 trường hợp, giảm tới 60%. Điều này cho thấy dịch HIV tại Việt Nam đã được kiểm soát một cách bền vững, dù vẫn còn những biến chuyển phức tạp trong mô hình lây nhiễm.

35 năm phòng, chống HIV/AIDS: Việt Nam giữ vững ‘thành trì’ dịch tễ, vươn lên điểm sáng của khu vực- Ảnh 1.

Việt Nam đã tạo dựng được một hành trình phòng, chống HIV/AIDS đầy ấn tượng và mang tầm vóc khu vực.

Cùng với giảm ca nhiễm mới, hệ thống xét nghiệm cũng có bước phát triển vượt bậc. Hiện nay, xét nghiệm sàng lọc và khẳng định HIV được triển khai tại 34 tỉnh, thành. Các mô hình xét nghiệm đơn giản, thuận tiện đã mở ra một cách tiếp cận hoàn toàn mới, thân thiện và phù hợp với xu hướng công nghệ. Nổi bật là mô hình cung cấp sinh phẩm tự xét nghiệm qua website, đẩy mạnh các hoạt động xét nghiệm nhiễm mới để đáp ứng YTCC với chùm ca nhiễm, xét nghiệm phát hiện đồng thời cả HIV và giang mai…. giúp sớm phát hiện nguy cơ trong những nhóm dễ bị tổn thương.

Đồng thời, việc duy trì điều trị khoảng 48.000 bệnh nhân MMT trong đó đã triển khai được cấp phát thuốc MMT nhiều ngày nhằm tạo điều kiện cho bệnh nhân vùng sâu, vùng xa tiết kiệm chi phí, thời gian đi lại. Đây được coi là một biện pháp thiết thực, nhân văn và phù hợp với hoàn cảnh thực tế, giúp họ tiếp tục điều trị mà không bị gián đoạn.

Ở một góc độ khác, điều trị HIV/AIDS tại Việt Nam đã bước sang một trang mới khi trên 95% bệnh nhân được điều trị ARV qua bảo hiểm y tế. Đây là yếu tố đóng vai trò quyết định trong việc duy trì điều trị lâu dài, giúp phần lớn người bệnh đạt được mức ức chế tải lượng virus, đồng nghĩa với việc không còn nguy cơ lây truyền HIV qua đường tình dục. Thành tựu này không chỉ có giá trị y học mà còn mang ý nghĩa xã hội sâu sắc, giúp người bệnh sống khỏe, hòa nhập và giảm gánh nặng cộng đồng.

Không thể không nhắc đến PrEP – biện pháp dự phòng trước phơi nhiễm HIV đang được mở rộng mạnh mẽ. Gần 130.000 người đã tiếp cận PrEP và nhờ điều đó, Việt Nam trở thành quốc gia đứng đầu khu vực châu Á – Thái Bình Dương về điều trị PrEP theo đánh giá của WHO năm 2023. Trong bối cảnh lây nhiễm HIV chuyển dịch sang đường tình dục, đây là "lá chắn" quan trọng bảo vệ nhóm nguy cơ cao.

Song song, Việt Nam cũng đạt nhiều bước tiến trong điều trị đồng nhiễm và dự phòng lây truyền mẹ con. Tỷ lệ trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV bị lây truyền chỉ còn khoảng 2,8%, thấp hơn rất nhiều so với giai đoạn trước đây. Hơn 16.000 bệnh nhân đồng nhiễm HIV/Lao, HIV/Viêm gan C được điều trị, trong đó tỷ lệ khỏi viêm gan C đạt tới 96%, mang lại chất lượng sống tốt hơn cho hàng nghìn người.

Điều đáng trân trọng là ngay cả trong giai đoạn căng thẳng nhất của đại dịch COVID-19, khi toàn ngành Y tế dồn lực chống dịch, công tác chăm sóc và điều trị HIV vẫn được duy trì. Thuốc ARV đến tay người bệnh đều đặn, không bị gián đoạn, điều mà không phải quốc gia đang phát triển nào cũng làm được.

35 năm phòng, chống HIV/AIDS: Việt Nam giữ vững ‘thành trì’ dịch tễ, vươn lên điểm sáng của khu vực- Ảnh 2.

Bên cạnh những thành tựu đáng tự hào, tình hình HIV/AIDS tại Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đáng tự hào, tình hình HIV/AIDS tại Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức. Theo thống kê của Cục Phòng Bệnh – Bộ Y tế, tính đến năm 2024, cả nước ghi nhận có 13.351 trường hợp phát hiện HIV dương tính và 1.905 ca tử vong. Trong số trường hợp nhiễm HIV mới phát hiện, nam giới chiếm phần lớn khoảng 83,2% vào năm 2023 và trong độ tuổi từ 16–29 và 30–39 tuổi chiếm trên 70% số trường hợp nhiễm HIV được báo cáo, trong đó nhóm 16–29 tuổi chiếm 37,7% năm 2024. Đặc biệt khu vực Đông Nam Bộ và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long chiếm gần 70% số người nhiễm HIV mới phát hiện trong năm 2024. Tuy nhiên trong những năm gần đây, các số liệu cảnh báo dịch cho thấy các khu vực Miền núi phía Bắc và Tây Nguyên đang tiềm ẩn các nguy cơ làm gia tăng lây nhiễm HIV.

Dù vậy, nhìn lại chặng đường 35 năm ứng phó HIV/AIDS, Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để tự hào. Những nỗ lực bền bỉ trong suốt giai đoạn này giúp chúng ta được cộng đồng quốc tế đánh giá là một "điểm sáng" của khu vực. Quan trọng hơn, những thành tựu ấy đã góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm gánh nặng kinh tế - xã hội và khẳng định cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong cuộc chiến hướng tới mục tiêu chấm dứt AIDS vào năm 2030.

Hành trình vẫn còn dài, nhiều thách thức vẫn hiện hữu. Nhưng những gì đã đạt được trong 35 năm qua là nền tảng vững chắc để Việt Nam tiếp tục tiến bước với niềm tin rằng căn bệnh từng gieo rắc nỗi sợ hãi trong nhiều thế hệ rồi sẽ chỉ còn là ký ức.

Báo Sức khỏe và Đời sống phối hợp với Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) đã phát động 'Giải Báo chí toàn quốc về phòng, chống HIV/AIDS'.

Giải Báo chí toàn quốc về phòng, chống HIV/AIDS là giải thưởng do Báo Sức khỏe & Đời sống phối hợp với Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) tổ chức, nhằm tôn vinh các tác phẩm báo chí xuất sắc phản ánh chân thực các nhân vật, tập thể tiêu biểu ở mọi miền đất nước trong công cuộc phòng, chống HIV/AIDS.

THỂ LỆ CỦA "GIẢI BÁO CHÍ TOÀN QUỐC VỀ PHÒNG, CHỐNG HIV/AIDS" NHƯ SAU:

Điều 1. Tên gọi Giải thưởng

"Giải Báo chí toàn quốc về phòng, chống HIV/AIDS"

Điều 2. Chủ đề

Các nhân vật, tập thể tiêu biểu ở mọi miền đất nước trong công cuộc phòng, chống HIV/AIDS; phản ánh sinh động những nỗ lực, cống hiến của tập thể và cá nhân trong tuyên truyền, dự phòng, chăm sóc, điều trị, hỗ trợ người nhiễm HIV/AIDS và nhóm dễ bị tổn thương; góp phần xóa bỏ kỳ thị, phân biệt đối xử, lan tỏa tinh thần nhân văn và trách nhiệm cộng đồng.

Điều 3. Đối tượng dự thi

Mọi công dân Việt Nam từ 18 tuổi trở lên, đang sinh sống trong và ngoài nước. Các thành viên Ban Tổ chức, Hội đồng Giám khảo, Tổ Thư ký không được tham gia.

Điều 4. Quy định về tác phẩm dự thi

1. Thể loại:

- Phóng sự, ký sự, ghi chép, chân dung

- Ảnh: Phóng sự tối thiểu 10 ảnh, kể câu chuyện bằng hình ảnh về chủ đề liên quan đến HIV/AIDS.

- Truyền hình, đa phương tiện: Là chương trình truyền hình, phim tài liệu trên các nền tảng truyền thống (tivi) hay nền tảng điện tử, mạng xã hội.

2. Hình thức thể hiện:

Tác phẩm dự thi có thể theo nhiều hình thức khác nhau:

- Theo hình thức truyền thống (bài viết, video) Theo hình thức mới: Infographic, emagazine, megastory, longform… hoặc kết hợp nhiều hình thức trong một tác phẩm để truyền đạt tốt nhất nội dung, thông điệp và ý nghĩa của tác phẩm.

Lưu ý:

Không nhận các tác phẩm thuộc thể loại tin tức, sự kiện thông thường liên quan đến HIV/AIDS. Tất cả tác phẩm đều có chủ đề cụ thể, khai thác sâu, có ý tưởng, nhân vật rõ ràng.

Không sử dụng nhân vật phiếm chỉ; không sử dụng kỹ xảo làm thay đổi nội dung, hình ảnh; không sử dụng trí tuệ nhân tạo để tạo nên tác phẩm.

3. Điều kiện dự thi của tác phẩm

- Tác phẩm hợp lệ phải được đăng, phát từ 10/07/2024 đến hết 20/11/2025.

- Đối với các trường hợp chưa đăng, phát: Ban Tổ chức sẽ chọn để đăng tải trên Báo Sức khỏe và Đời sống và hệ sinh thái của Báo.

- Ban Tổ chức có quyền loại những Hồ sơ không hoàn chỉnh hoặc không đúng quy định.

- Với những tác phẩm không đạt yêu cầu, Ban Tổ chức không trả lại.

4. Hồ sơ dự thi

- Thông tin tác giả/nhóm: Họ tên, bút danh (nếu có), ngày tháng năm sinh, giới tính.

- Thông tin liên hệ: Địa chỉ thường trú, số điện thoại, email.

- Đơn vị công tác (nếu có).

- Các dữ liệu gửi kèm khi tham gia cuộc thi:

+ Báo điện tử: đường link báo điện tử.

+ Truyền hình: Bản âm thanh, hình kèm kịch bản/lời dẫn.

+ Ảnh báo chí: file ảnh gốc độ phân giải cao, chú thích đầy đủ.

- Hình thức gửi tác phẩm dự thi: gửi Hồ sơ dự thi trực tuyến qua website: https://giaibaochi2025.skds.vn

Điều 5. Quyền và trách nhiệm

1. Tác giả

- Chịu trách nhiệm bản quyền, tính chính xác và pháp lý của tác phẩm.

- Đồng ý để Ban Tổ chức sử dụng tác phẩm phục vụ tuyên truyền, triển lãm, xuất bản (có ghi rõ tên tác giả) trên các phương tiện truyền thông, báo chí.

2. Ban Tổ chức

- Bảo mật thông tin, chấm tác phẩm và lựa chọn công khai, minh bạch.

- Có quyền sử dụng tác phẩm dự thi phục vụ truyền thông, không nhằm mục đích thương mại.

Điều 6. Thời gian – Địa chỉ nhận tác phẩm

- Thời gian nhận: Từ ngày phát động đến hết 20/11/2025 (tính theo thời điểm gửi trực tuyến).

- Địa chỉ nhận: Gửi trực tuyến qua địa chỉ https://giaibaochi2025.skds.vn.

Điều 7. Cơ cấu giải thưởng

- Tác phẩm đạt giải chia làm 3 nhóm, mỗi nhóm gồm 4 mức giải thưởng.

+ Nhóm tác phẩm viết

+ Nhóm tác phẩm ảnh

+ Nhóm truyền hình và đa phương tiện

- Tổng cộng 12 giải, gồm:

+ 03 Giải Nhất: mỗi giải trị giá 20.000.000đ

+ 03 Giải Nhì: mỗi giải trị giá 12.000.000đ

+ 03 Giải Ba: mỗi giải trị giá 8.000.000đ

+ 03 Giải Khuyến khích: mỗi giải trị giá 5.000.000đ

Nguồn: https://suckhoedoisong.vn/35-nam-phong-chong-hiv-aids-viet-nam-giu-vung-thanh-tri-dich-te-vuon-len-diem-sang-cua-khu-vuc-169251103141938532.htm