Ai là người tìm ra châu Mỹ?

Vào thời điểm Columbus đến vùng đất mà ngày nay là châu Mỹ vào năm 1492, người Mỹ bản địa đã ở đó hàng chục nghìn năm. Người Viking cũng đã ở đó khoảng 500 năm, và có thể người Polynesia cũng đã có những chuyến đi đến đó trước Columbus.

Vậy, ai là những người đầu tiên khám phá ra châu Mỹ?

Những người đầu tiên đặt chân đến châu Mỹ

Những người đầu tiên đặt chân đến tây bán cầu là người Mỹ bản địa, hậu duệ của một nhóm tổ tiên gồm người Bắc Siberia cổ đại và người Đông Á. Họ đã di chuyển dọc theo cây cầu đất liền Bering bằng đường bộ hoặc đường biển.

Thời điểm những người Mỹ đầu tiên đặt chân đến đó vẫn là một chủ đề gây tranh cãi.

Một số nghiên cứu đã phát hiện nhiều dấu chân người hóa thạch ở Công viên quốc gia White Sands ở New Mexico có niên đại khoảng 21.000 đến 23.000 năm trước. Đó là thời điểm lạnh nhất của kỷ băng hà cuối cùng, (kéo dài từ khoảng 26.500 đến 19.000 năm trước), khi phần phía bắc của lục địa được bao phủ bởi các sông băng và các tảng băng.

Một số nghiên cứu khác còn cho rằng dấu vết của con người ở đó còn sớm hơn thế. Ví dụ, một nghiên cứu đã xác định niên đại của các hiện vật bằng đá trong Hang Chiquihuite, Mexico, là hơn 30.000 năm.

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu con người thực sự tạo ra những tảng đá này hay chúng được hình thành tự nhiên theo cách đó. Vì vậy, nhận định này vẫn chưa thuyết phục hoàn toàn.

Ai là người tìm ra châu Mỹ? - 2 — Những dấu chân hóa thạch của con người cổ đại ở nơi hiện nay là New Mexico có niên đại từ 21.000 đến 23.000 năm trước (ảnh: USGS, NPS, Bournemouth University).

Năm 2017, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature cho biết con người từng tác động đến xương voi răng ở California khoảng 130.000 năm trước chứng tỏ sự có mặt của con người ở đây lâu hơn rất nhiều so với thời điểm Columbus đặt chân đến vùng đất này.

Tuy nhiên, vẫn có ý kiến chuyên môn khác cho rằng sự kiện tự nhiên hoặc động vật khác có thể đã biến đổi xương răng voi ở California.

Người Viking ở tây bán cầu

Người Viking đã du hành đến tây bán cầu vào thế kỷ XI, khoảng 500 năm trước Columbus, thậm chí còn xây dựng một căn cứ tại L'Anse aux Meadows ở mũi phía bắc của Newfoundland.

Có một số bằng chứng trong các sử thi Iceland kể về những chuyến hành trình đó. Những sử thi này do hậu duệ của người Viking vào thế kỷ 13 và 14 viết.

Theo ông Kevin McAleese, Giám đốc Bảo tàng tỉnh Rooms ở St. John's, Newfoundland và Labrador, người đã nghiên cứu sâu rộng về người Viking, thì trong "Truyện kể về Erik Đỏ", một thương gia tên là Bjarni Herjólfsson và thủy thủ đoàn của ông có thể là những người Viking đầu tiên đặt chân đến Bắc Mỹ vào cuối thế kỷ X.

Truyện kể rằng thủy thủ đoàn đã bị gió thổi lệch hướng khi đang cố gắng đến Greenland và cuối cùng đã đi thuyền dọc theo bờ biển của nơi có thể là Bắc Mỹ. Herjólfsson quyết định không đổ bộ, mà thay vào đó lướt dọc bờ biển trước khi hướng đến Greenland.

Tuy nhiên, ông McAleese cũng cho biết có một câu chuyện khác về người Greenland kể rằng Leif Erikson mới là người Viking đầu tiên đến Bắc Mỹ vào cuối thế kỷ X và đã thực hiện nhiều chuyến hải trình đến đó.

Bất kể người Viking nào là người đầu tiên đến Bắc Mỹ, những câu chuyện của người Bắc Âu đều cho rằng mọi nỗ lực thực dân hóa đều bị ngăn chặn vì người Viking có mối quan hệ thù địch với các nhóm người Mỹ bản địa và bị họ áp đảo về số lượng.

Ai là người tìm ra châu Mỹ? - 3 — Hình minh họa về hình dáng của một chiếc thuyền Polynesia cách đây nhiều thế kỷ. Bằng chứng DNA cho thấy người Polynesia và người Mỹ bản địa đã chung sống với nhau khoảng 800 năm trước, nghĩa là có khả năng người Polynesia đã đi thuyền đến Nam Mỹ vào thời điểm đó (ảnh: Dorling Kindersley).

Những chuyến hải trình của người Polynesia?

Người Polynesia có thể đã du hành đến tây bán cầu hàng thế kỷ trước khi Columbus đặt chân đến đây. Năm 2020, một nghiên cứu DNA cho thấy người Polynesia và người Mỹ bản địa - có thể đến từ nơi ngày nay là Colombia - đã chung sống khoảng 800 năm trước.

Tuy nhiên, dấu vết DNA này chưa khẳng định sự giao thoa huyết thống là do người Polynesia đi thuyền đến tây bán cầu hay người tây bán cầu đi thuyền đến các đảo Polynesia.

Nhiều loại cây trồng từ tây bán cầu, chẳng hạn như khoai lang, đã được tìm thấy ở Polynesia, làm dấy lên cuộc tranh luận về việc chúng được con người hay dòng hải lưu đưa đến các đảo. Một nghiên cứu năm 2024 phân tích thực vật từ đảo Phục Sinh cho thấy người dân trên đảo đã ăn thức ăn là thực vật có nguồn gốc Nam Mỹ khoảng 1.000 năm trước.

Ai là người tìm ra châu Mỹ? - 4 — Năm 1492, Columbus đã vượt đại dương và cập bến vùng biển Caribe. Ông không phải là người đầu tiên đặt chân đến châu Mỹ (ảnh: mikroman6).

Christopher Columbus

Mặc dù Columbus nổi tiếng với những chuyến hải trình đến tây bán cầu, ông vẫn khẳng định những vùng đất ông đã đặt chân đến đều nằm ở châu Á.

"Ông ấy đã đặt cược danh tiếng của mình vào kỳ vọng rằng ông ấy sẽ đến được châu Á", Ida Altman, Giáo sư lịch sử tại Đại học Florida, nói. "Đây là lý do tại sao nhiều người đã bỏ tiền cho các chuyến hải trình của ông ấy và điều đó khiến ông khó có thể rút lui".

Ngoài ra, động lực của Columbus còn là lời hứa của triều đình Tây Ban Nha rằng họ sẽ ban cho ông những tước hiệu lớn và một phần của cải thu được từ hoạt động thương mại ở châu Á nếu ông ấy thực sự tìm được một tuyến đường mới đến châu Á.

Về cuối đời, lập trường của Columbus có thể đã thay đổi phần nào. "Lập trường của ông không hoàn toàn nhất quán, và trong một số bài viết sau này, ông gọi châu Mỹ là một dạng 'thiên đường' mà ông đã tìm thấy, ngụ ý rằng đó là một khu vực mới cho người châu Âu", bà Anna Suranyi, Giáo sư lịch sử tại Đại học Endicott ở Massachusetts, cho biết.

Bất kể niềm tin của Columbus là gì, tác động của chuyến đi của ông đối với thế giới là vô cùng to lớn. Với việc các nhóm thổ dân ở châu Mỹ bị dịch bệnh do người châu Âu đem đến và sự xâm lược của người châu Âu, cuối cùng các quốc gia mới ở châu Mỹ đã hình thành.

Nguồn: https://dantri.com.vn/khoa-hoc/ai-la-nguoi-tim-ra-chau-my-20251113022954852.htm