Bản Lùng trên hành trình mới

Cái tên Bản Lùng trước đây với tôi chỉ tồn tại qua những bản tin thời sự, những trang báo ghi lại ký ức đau thương của trận lũ quét lịch sử năm 2018. Hơn 7 năm sau trận lũ dữ đi qua, lần đầu đến Bản Lùng, thứ tôi thấy không còn là dấu tích hoang tàn, không còn cảnh tan hoang từng ám ảnh dư luận cả nước. Bản Lùng giờ đây là ngôi làng bình yên, sạch sẽ, những nếp nhà gọn gàng. Người dân thân thiện, mến khách. Cuộc sống nơi đây đang hồi sinh mạnh mẽ.

Rạng sáng 20/7/2018, dòng lũ dữ bất ngờ đổ xuống đã cuốn phăng một thôn nhỏ vùng cao thuộc xã Phong Dụ Thượng. Chỉ trong thời gian ngắn, những ngôi nhà sàn truyền thống của đồng bào dân tộc Tày, Dao vốn vững chãi trở thành đống đổ nát. Hơn 50 hộ bị ảnh hưởng, 16 ngôi nhà bị cuốn trôi hoàn toàn, 7 nhà hư hỏng nặng; hơn chục héc ta lúa, hoa màu, gia súc, gia cầm bị lũ cuốn trôi. Thiệt hại lên tới hàng chục tỷ đồng.

Hơn 7 năm đã trôi qua nhưng ký ức kinh hoàng ấy vẫn hiện hữu trong tâm trí của người dân Bản Lùng. Ông La Tiến Sâm - một trong số những người chứng kiến từ đầu đến cuối cơn lũ vẫn chưa thể quên cảm giác kinh hoàng.

Tối hôm xảy ra lũ quét, nhà ông vừa xây xong tường bao nên đã mời anh em, họ hàng sang ăn bữa cơm chung vui. Mấy hôm trước mưa liên tục, hôm ấy cũng mưa to, nước suối dâng lên nhưng không ai nghĩ là có chuyện gì quá lớn sẽ xảy ra. Thấy mưa mỗi lúc nặng hạt, ông sốt ruột đưa vợ, con dâu và cháu nội mới 6 tháng tuổi sang trú nhờ ở một nhà cao hơn. Khi quay lại thì đường trước cửa đã thành dòng nước, không còn lối để chạy. Ông Sâm cùng 2 con trai chỉ còn cách trèo lên mái nhà. Được một lúc thì mái nhà bắt đầu rung lắc dữ dội, biết là không trụ được nữa nên 3 bố con lại liều mình trèo sang cột điện, bám ở đó suốt cả đêm, chỉ mong trời sáng.

Ông Sâm nhớ lại: “Đến khi trời sáng, 3 bố con mới dám men theo mép nước để lên đồi quế trú tạm. Lên đó đã thấy rất đông người dân trong thôn cùng chạy lũ, ai cũng thất thần. Căn nhà kiên cố, máy xát, hàng hóa... mọi thứ gây dựng bao năm, chỉ sau một đêm đã không còn. Chúng tôi đứng nhìn mà không tin nổi đó là sự thật”.

Sau cơn lũ, cả thôn rơi vào cảnh "màn trời chiếu đất", nhiều gia đình mất sạch tài sản, không còn lấy mái hiên để trú ngụ. Hơn 50 hộ dân bị ảnh hưởng nặng nề và hơn 70 hộ khác có nguy cơ cao nếu mưa, lũ tiếp tục xảy ra. Chỉ ba tháng sau, với phương châm “còn người là còn của”, tỉnh Yên Bái cũ khi đó đã xây dựng khu tái định cư mới cách vị trí cũ khoảng 1 km. Người dân đã được cấp đất ở mới và hỗ trợ làm nhà. Những thửa ruộng không thể phục hồi được chuyển sang trồng ngô, lạc; phần diện tích còn lại người dân tự san gạt, cải tạo để kịp gieo trồng cho vụ mới. Dẫu cuộc sống còn nhiều khó khăn, nhưng không ai chấp nhận dừng lại hay bỏ cuộc.

Hơn 7 năm sau cơn lũ dữ, giờ đây Bản Lùng đã vươn lên mạnh mẽ, trở thành một trong những điển hình nông thôn mới của xã Phong Dụ Thượng, là nơi sinh sống của 148 hộ, 702 nhân khẩu, trong đó trên 60% là đồng bào dân tộc Tày, còn lại là Mông, Dao và Kinh.

Cuộc sống của ông Sâm - gia đình bị thiệt hại nặng nề trong trận lũ năm ấy, đến nay đã ổn định. Dù kinh tế chưa khá như trước khi mất nhà, mất đất, nhưng căn nhà tái định cư đã đem lại sự bình yên sau bao biến cố.

Nhận thấy Bản Lùng có nhiều tiềm năng để phát triển du lịch, năm 2023, anh Ngô Quang Hà - Trưởng thôn Bản Lùng đã mạnh dạn mở homestay ngay tại thôn. Căn nhà mới được dựng lên với mong muốn có một điểm dừng chân cho du khách: nơi ăn, nơi ngủ, nơi cảm nhận trọn vẹn không khí trong lành của núi rừng.

Hiện, homestay của anh Hà có thể đón khoảng 20 khách, chủ yếu là khách đến thưởng thức ẩm thực bản địa. Toàn bộ nguyên liệu đều do gia đình anh tự cấp, đảm bảo sạch và đậm chất truyền thống. Không chỉ anh Hà, Bản Lùng hiện đã có 6 hộ làm homestay. Một số hộ dân còn mạnh dạn tham gia trồng hoa tam giác mạch với kỳ vọng mở thêm nguồn thu và tạo điểm dừng chân mới mẻ cho người dân và du khách. Những luống hoa đang dần phủ sắc trên sườn đồi, trở thành minh chứng cho nỗ lực tìm hướng đi mới của người dân nơi đây.

Bên cạnh nỗ lực tự vươn lên của người dân, chính quyền địa phương cũng đóng vai trò quan trọng trong hành trình hồi sinh của Bản Lùng. Sau trận lũ lịch sử, nhiều chương trình, chính sách hỗ trợ được triển khai, đặc biệt là nguồn lực từ các chương trình mục tiêu quốc gia và những dự án hợp tác trước đây của Yên Bái cũ. Nhờ đó, người dân được hỗ trợ phát triển sinh kế, khôi phục sản xuất.

Nhiều mô hình kinh tế đã hình thành và cho hiệu quả rõ rệt, như chăn nuôi gia súc, nuôi ốc suối. Các mô hình này giúp người dân dần ổn định thu nhập, tạo nền tảng để phát triển bền vững. Đặc biệt, Bản Lùng từ lâu nổi tiếng với nghề làm cốm, đây được xem là lợi thế riêng có của thôn. Trong thời gian tới, địa phương định hướng xây dựng sản phẩm OCOP cho cốm Bản Lùng, nhằm nâng tầm chất lượng, quảng bá rộng rãi hơn và tạo thêm cơ hội tăng thu nhập ngay tại quê hương.

Ông Lê Văn Quyền - Phó Chủ tịch UBND xã Phong Dụ Thượng tự hào: Nhờ sự đồng lòng của chính quyền và người dân, chỉ sau 3 năm xây dựng, Bản Lùng đã hồi sinh mạnh mẽ. Năm 2021, thôn đạt chuẩn thôn nông thôn mới, dấu mốc khẳng định sự kiên cường của người dân nơi vùng đất từng chịu nhiều thiệt hại nặng nề do mưa lũ.

Trước khi rời Bản Lùng, điểm cuối cùng tôi đến là nhà văn hóa thôn. Trên những bức tường, hàng loạt ảnh được treo ngay ngắn, ghi lại cả chặng đường mà nơi này đã đi qua: từ những ngày tháng đau thương, mất mát đến từng bước hồi sinh mạnh mẽ. Nhìn vào những bức ảnh ấy, có thể thấy rõ dấu ấn của sự chung tay từ chính quyền, các nhà hảo tâm cho tới sự nỗ lực của mỗi người dân. Và có lẽ, “bức hình” đẹp nhất không nằm trong bất kỳ khung ảnh nào trên tường, mà là hình ảnh Bản Lùng của hôm nay. Một Bản Lùng với những nếp nhà san sát, những tuyến đường sạch sẽ, gọn gàng, những vườn hoa nở rộ sắc màu. Một Bản Lùng căng tràn sức sống, bình yên và an toàn, đang từng ngày bước đi vững vàng hơn trên hành trình mới.

* Bài viết có sử dụng một số ảnh tư liệu đăng trên Báo Điện tử VOV.

Nguồn: https://baolaocai.vn/ban-lung-tren-hanh-trinh-moi-post889034.html