BỆNH ÁN ĐIỆN TỬ: Vì sao chậm và làm sao đẩy nhanh?

(Chinhphu.vn) - Việc triển khai hồ sơ bệnh án điện tử được coi là bước đột phá quan trọng trong tiến trình chuyển đổi số ngành y tế, thúc đẩy hình thành nền y tế thông minh, bắt nhịp cuộc cách mạng công nghiệp lần 4. Tính đến 3/10, có 881/1.645 bệnh viện trên toàn quốc triển khai, đạt 53,6% chỉ tiêu Thủ tướng Chính phủ giao.

TTND.PGS.TS Trần Quý Tường kiểm tra viện triển khai hồ sơ bệnh án điện tử tại cơ sở - Ảnh: VGP

Tại Phiên họp lần thứ 4 của Ban chỉ đạo của Chính phủ về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06 diễn ra ngày 24/9 vừa rồi, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, theo kế hoạch, việc triển khai bệnh án điện tử sẽ thực hiện trong năm 2025. Tuy nhiên, do một số nguyên nhân, công việc này có độ trễ trên toàn quốc so với mốc 30/9/2025.

Từng là Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin, Bộ Y tế, hiện là Chủ tịch Hội Tin học y tế, TTND.PGS.TS Trần Quý Tường là một người am hiểu về quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực y tế.

Ông cũng được coi như một trong những "kiến trúc sư" thiết kế chương trình chuyển đổi số y tế giai đoạn 2020-2025, Đề án ứng dụng và phát triển CNTT y tế thông minh giai đoạn 2019-2025 và Thông tư 46/2018/TT-BYT quy định hồ sơ bệnh án điện tử và nhiều văn bản pháp lý về ứng dụng CNTT y tế, góp phần triển khai hồ sơ bệnh án điện tử (EMR) ở Việt Nam.

TTND.PGS.TS Trần Quý Tường đã có cuộc trò chuyện cùng phóng viên về kết quả triển khai EMR trong ngành y tế. Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế có trách nhiệm chỉ đạo, đôn đốc 100% các bệnh viện trên toàn quốc phải triển khai Bệnh án điện tử trong tháng 9/2025.

Hồ sơ bệnh án điện tử có nhiều lợi ích vượt trội

Xin ông cho biết sự cần thiết phải triển khai hồ sơ bệnh án điện tử thay cho hồ sơ bệnh án giấy ở các bệnh viện hiện nay?

PGS.TS. Trần Quý Tường: Trong bối cảnh chuyển đổi số ngành y tế đang diễn ra mạnh mẽ, việc triển khai hồ sơ bệnh án điện tử thay thế hồ sơ giấy là yêu cầu tất yếu và cấp bách. Hồ sơ bệnh án điện tử mang lại nhiều lợi ích vượt trội, nhất là đối với người bệnh: không phải mang theo nhiều giấy tờ khi đi khám, tiết kiệm thời gian chờ đợi nhờ quy trình được xử lý nhanh chóng, thông tin bệnh sử, kết quả xét nghiệm và hình ảnh chẩn đoán được lưu trữ tập trung, chính xác và bảo mật.

Các bác sĩ có thể nắm bắt đầy đủ tình trạng sức khỏe, hạn chế tình trạng xét nghiệm trùng lặp, giảm chi phí và công sức cho người bệnh. Hồ sơ điện tử cũng bảo đảm tính liên tục trong chăm sóc, cho phép bệnh nhân tiếp cận dịch vụ tại nhiều cơ sở y tế mà không lo thất lạc thông tin. Đồng thời, EMR góp phần nâng cao an toàn trong điều trị nhờ hạn chế sai sót trong kê đơn, dùng thuốc và hỗ trợ bác sĩ đưa ra quyết định chính xác hơn.

Bạch Mai là bệnh viện hạng đặc biệt đầu tiên công bố triển khai hồ sơ bệnh án điện tử từ ngày 1/11/2024Ảnh: VGP/HM

Đặc biệt, hồ sơ bệnh án điện tử còn giúp người bệnh chủ động theo dõi sức khỏe của mình qua các ứng dụng số, là cơ sở quan trọng để thiết lập hồ sơ sức khỏe điện tử, từ đó gia tăng sự hài lòng và niềm tin đối với dịch vụ y tế.

Ở góc độ quản lý, việc triển khai hồ sơ bệnh án điện tử cung cấp nguồn dữ liệu lớn, "đủ – sạch – sống" về tình hình sức khỏe người dân và hoạt động khám chữa bệnh của các cơ sở y tế đối với cơ sở dữ liệu quốc gia. Đây là cơ sở quan trọng để ngành y tế thực hiện công tác quản trị hiện đại, hoạch định chính sách và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Đặc biệt, nước ta đã có hành lang pháp lý cơ bản cho việc triển khai EMR. Tuy nhiên, để việc áp dụng được đồng bộ, bền vững và hiệu quả, Bộ Y tế cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, đồng thời tăng cường công tác bảo đảm an ninh mạng, bảo mật thông tin, an toàn dữ liệu và tuyên truyền, đào tạo, nâng cao nhận thức và năng lực ứng dụng EMR cho cán bộ y tế cũng như các đơn vị liên quan.

Ông có thể cho biết một số yêu cầu cốt lõi của EMR thay cho hồ sơ bệnh án giấy là gì?

PGS.TS. Trần Quý Tường: Hồ sơ bệnh án điện tử (EMR) là một hệ thống thông tin y tế quan trọng, đòi hỏi phải đáp ứng một số yêu cầu cốt lõi. Trước hết, EMR phải bảo đảm tính đầy đủ, chính xác, kịp thời và liên tục của thông tin y tế; ghi nhận toàn bộ quá trình khám, chẩn đoán, điều trị, chăm sóc của người bệnh và khi cần thiết có thể kết xuất, in được hồ sơ bệnh án giấy.

Thứ hai, EMR phải có tính pháp lý, được xác nhận bằng chữ ký số, chữ ký điện tử của nhân viên y tế và người bệnh theo quy định của pháp luật, để có giá trị tương đương hồ sơ giấy.

Thứ ba, bệnh viện phải ban hành các quy chế như quy chế sử dụng và quản lý EMR, quy chế sử dụng, quản lý chữ ký số và xác nhận điện tử; quy chế bảo đảm an ninh, an toàn thông tin tại bệnh viện để đáp ứng tính an toàn và bảo mật, bảo vệ thông tin cá nhân và dữ liệu sức khỏe của bệnh nhân, đồng thời bảo đảm chỉ những người có thẩm quyền mới được phép truy cập.

Thứ tư, bệnh viện phải tuân thủ các quy định về an ninh mạng, an toàn thông tin và bảo vệ dữ liệu cá nhân, như xác định cấp độ của hệ thống, có các biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn thông tin của hệ thống theo Nghị định số 85/2016/NĐ-CP, Nghị định 13/2023/NĐ-CP của Chính phủ về bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Thứ năm, EMR phải có tính liên thông và chuẩn hóa, bảo đảm dữ liệu có thể trao đổi giữa các hệ thống, kết nối với cơ sở dữ liệu của cơ quan Bảo hiểm xã hội, với cơ sở y tế khác nhau, phục vụ cho khám chữa bệnh liên tục, thanh toán bảo hiểm y tế và công tác quản lý ngành y tế.

Hồ sơ bệnh án điện tử có nhiều lợi thế vượt trội so với hồ sơ bệnh án giấy truyền thống -Ảnh: VGP/HM

Chỉ hơn 53% bệnh viện trên cả nước công bố triển khai hồ sơ bệnh án điện tử

Xin ông cho biết về số lượng các cơ sở khám, chữa bệnh trên cả nước hiện nay đã triển khai bệnh án điện tử là bao nhiêu?

PGS.TS. Trần Quý Tường: Sau hơn 7 năm kể từ khi Bộ Y tế ban hành Thông tư số 46/2018/TT-BYT quy định về hồ sơ bệnh án điện tử và gần 7 tháng thực hiện Chỉ thị số 07/CT-TTg ngày 14/3/2025 của Thủ tướng Chính phủ yêu cầu 100% bệnh viện trên toàn quốc phải triển khai bệnh án điện tử trước 30/9/2025, tình hình triển khai đã đạt được những kết quả bước đầu.

Theo Cổng thông tin điện tử của Bộ Y tế, tính đến ngày 3/10, đã có 991 bệnh viện công bố triển khai hồ sơ bệnh án điện tử. Trong số này, có 881 bệnh viện, đạt 53,6% (881/1.645 bệnh viện trên cả nước) đã công bố triển khai EMR trước ngày 2/10/2025 và được coi là đạt tiến độ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Tuy nhiên, còn 110 bệnh viện công bố triển khai sau ngày 2/10/2025 (thậm chí có nơi muộn đến tháng 6/2026), đồng nghĩa với việc không hoàn thành đúng hạn theo yêu cầu.

Trong 881 bệnh viện đạt tiến độ triển khai EMR, có 27/45 bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế (gồm cả 5 BV trường đại học Y), đạt tỷ lệ 60%; 329/492 bệnh viện tuyến tỉnh, đạt 66,9%; 339/684 bệnh viện tuyến huyện, đạt 49,6 %; 147/384 bệnh viện tư nhân, đạt 38,2 %; 30 bệnh viện Quân đội, 3 bệnh viện Công an và 6 bệnh viện trực thuộc các Bộ, ngành khác.

Đến nay, một số địa phương đã triển khai EMR ở tất cả các bệnh viện, như tỉnh Phú Thọ cũ, tỉnh Quảng Ninh, tỉnh An Giang, tỉnh Bắc Ninh (gồm Bắc Ninh cũ và Bắc Giang cũ), tỉnh Thái Nguyên cũ, tỉnh Vĩnh Long, thành phố Hà Nội, ... .

Mặc dù đã có nhiều nỗ lực, nhưng tiến độ triển khai EMR trên phạm vi toàn quốc vẫn chưa đạt yêu cầu và chưa hoàn thành mục tiêu "về đích" đúng thời hạn mà Thủ tướng Chính phủ đã giao.

Trong thời gian tới, ngành Y tế cần phối hợp chặt chẽ hơn với cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương các cấp, đưa ra những giải pháp quyết liệt, cụ thể, đặc biệt là đối với 46,4% các bệnh viện còn lại phải khẩn trương triển khai EMR, bảo đảm hoàn thành mục tiêu chuyển đổi số y tế theo chỉ đạo của Chính phủ.

Qua việc triển khai hồ sơ bệnh án điện tử trên diện rộng vừa qua, theo ông các bệnh viện gặp những khó khăn gì?

PGS.TS. Trần Quý Tường: Theo tôi, một số khó khăn, thách thức chính trong việc áp dụng hồ sơ bệnh án điện tử tại Việt Nam có thể khái quát như sau:

Thứ nhất, cơ chế tài chính chưa rõ ràng. Việc triển khai EMR tại các bệnh viện công lập đòi hỏi kinh phí đầu tư ban đầu khá lớn, trong khi nguồn lực của các bệnh viện còn hạn chế. Hiện nay, chưa có hướng dẫn cụ thể về cơ chế tài chính cho ứng dụng CNTT y tế nói chung và triển khai EMR nói riêng.

Trong giá thành dịch vụ y tế cũng chưa tính đến thành phần chi phí CNTT, do đó các bệnh viện chủ yếu phải sử dụng quỹ đầu tư phát triển của đơn vị, ảnh hưởng đến các hoạt động thiết yếu khác.

Thứ hai, hạ tầng số chưa đáp ứng. Nền tảng và hạ tầng CNTT của ngành y tế Việt Nam còn yếu và thiếu, trong khi đây là điều kiện tiên quyết để triển khai EMR. Sự hạn chế này làm phát sinh tổng chi phí lớn và đòi hỏi phải huy động nhiều nguồn lực mới có thể cân đối. Vì vậy, cần nhìn nhận nghiêm túc vấn đề "tính sẵn sàng" trong triển khai EMR, bao gồm cả chính sách, hạ tầng kỹ thuật, nhân lực và tài chính.

Thứ ba, thay đổi thói quen và quy trình làm việc. Việc áp dụng EMR không chỉ là thay đổi công nghệ, mà còn thay đổi toàn diện nề nếp, thói quen và quy trình làm việc của bệnh viện, từ cách làm thủ công truyền thống sang phương thức quản lý khoa học, chặt chẽ trên môi trường số. Điều này đòi hỏi sự chỉ đạo quyết liệt từ lãnh đạo bệnh viện và sự đồng thuận, hưởng ứng tích cực của toàn bộ nhân viên y tế.

Thứ tư, sự quan tâm của lãnh đạo bệnh viện chưa đồng đều. Một số giám đốc bệnh viện chưa thực sự quan tâm, chưa thấy rõ lợi ích, ý nghĩa của việc triển khai EMR, dẫn đến thiếu tính chủ động và quyết liệt trong tổ chức thực hiện.

Thứ năm, năng lực CNTT của đội ngũ y tế còn hạn chế. Trình độ CNTT của cán bộ, nhân viên y tế còn thiếu và yếu, không đồng đều giữa các tuyến, các cơ sở khám chữa bệnh. Đây là rào cản lớn trong việc vận hành và khai thác hiệu quả hệ thống EMR.

Các giải pháp tiếp tục đẩy mạnh triển khai EMR trên toàn quốc

Vậy, để đẩy mạnh việc triển khai hồ sơ bệnh án điện tử thay cho hồ sơ bệnh án giấy ở các bệnh viện theo Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, theo ông cần có các giải pháp gì trong thời gian tới?

PGS.TS. Trần Quý Tường: Để vượt qua những khó khăn, thách thức và triển khai thành công hồ sơ bệnh án điện tử trên phạm vi toàn quốc, theo tôi cần đồng bộ một số giải pháp trọng tâm sau:

- Cần tăng cường sự chỉ đạo quyết liệt của Bộ Y tế, chỉ đạo sát sao hơn nữa đối với công tác chuyển đổi số y tế nói chung và triển khai EMR nói riêng. Các vụ, cục phải chủ động tham mưu, đề xuất chính sách, giải pháp, đồng thời triển khai đồng bộ các nền tảng, hệ thống ứng dụng và cơ sở dữ liệu chuyên ngành, tạo động lực và "tính sẵn sàng" cho việc áp dụng EMR rộng khắp.

- Khẩn trương xây dựng, bổ sung và hoàn thiện các cơ chế, chính sách, văn bản quy phạm pháp luật, cũng như tài liệu hướng dẫn chuyên môn để hỗ trợ các bệnh viện triển khai EMR một cách thống nhất, đồng bộ và hiệu quả.

- Sớm ban hành quy định về giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh theo Điều 110 Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023 (có hiệu lực từ 1/1/2024), trong đó chi phí công nghệ thông tin phải được tính đúng, tính đủ. Đây là điều kiện then chốt để các cơ sở khám chữa bệnh có nguồn kinh phí đầu tư, duy trì và phát triển hệ thống EMR.

- Bộ Y tế cần có quy định, chế tài cụ thể đối với các đơn vị, địa phương không thực hiện đúng lộ trình triển khai EMR. Song song, cần đẩy mạnh công tác thi đua – khen thưởng, động viên kịp thời các địa phương, bệnh viện làm tốt, từ đó tạo hiệu ứng lan tỏa và mô hình tham khảo để học tập, chia sẻ kinh nghiệm.

- Giám đốc bệnh viện phải nhận thức đầy đủ lợi ích và ý nghĩa của EMR, từ đó chủ động, quyết liệt triển khai. Đồng thời, cần bảo đảm sự quan tâm đúng mức trong bố trí nguồn lực tài chính, nhân lực CNTT và kế hoạch đầu tư hằng năm cho hệ thống để bảo đảm duy trì, vận hành hiệu quả.

- Tăng cường sự phối hợp giữa cơ quan quản lý nhà nước, các hội nghề nghiệp, doanh nghiệp công nghệ, chính quyền địa phương và đội ngũ chuyên gia nhằm tạo sự thống nhất trong triển khai EMR trên toàn quốc, bảo đảm hiệu quả, thiết thực.

- Đẩy mạnh công tác tập huấn, đào tạo, hội thảo chuyên đề để nâng cao nhận thức, kỹ năng CNTT cho cán bộ, nhân viên y tế. Đây là yếu tố then chốt để bảo đảm vận hành hệ thống EMR hiệu quả, an toàn và bền vững.

Tựu chung, việc triển khai EMR là bước đột phá quan trọng trong tiến trình chuyển đổi số ngành y tế, thúc đẩy hình thành nền y tế thông minh, hiện đại, bắt nhịp với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

EMR không chỉ tối ưu hóa quy trình khám chữa bệnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả và an toàn dịch vụ y tế, mà còn cải thiện rõ rệt trải nghiệm của người bệnh và nhân viên y tế.

Xin cảm ơn ông!

Hiền Minh (thực hiện)

Nguồn: https://baochinhphu.vn/benh-an-dien-tu-vi-sao-cham-va-lam-sao-day-nhanh-102251004155409115.htm