Bong bóng AI sắp vỡ?

SPV ngày càng phổ biến tại các công ty AI. Ảnh: Alyssa Powell/BI.

Giữa cơn sốt trí tuệ nhân tạo (AI) với định giá hàng trăm tỷ USD, một thị trường song song đang bùng nổ với các công cụ đầu tư chuyên biệt SPV. Đây vốn là cơ chế tồn tại từ lâu, cho phép nhiều nhà đầu tư góp vốn vào một thương vụ duy nhất. Trong bối cảnh tình trạng FOMO (sợ bỏ lỡ cơ hội) lan rộng, SPV đang được sử dụng để săn tìm cổ phần tại những cái tên đình đám như OpenAI, Anthropic, Anduril hay Perplexity.

Hiện tại, có nhiều loại SPV hợp pháp, song không ít thương vụ bị chỉ trích vì phí cao ngất ngưởng, cấu trúc mờ ám và nhiều lớp trung gian. Giới phân tích cảnh báo nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm dễ trở thành nạn nhân của chiêu trò lợi dụng “giấc mơ AI nghìn tỷ USD”. Bill Gurley, nhà đầu tư kỳ cựu đứng sau Uber và Zillow, thẳng thắn chia sẻ rằng SPV không "màu hồng" như mọi người vẫn nói.

Ngay cả các công ty AI hàng đầu cũng tỏ ra lo ngại. OpenAI trong tuần này cảnh báo trên blog rằng những SPV trái phép có thể khiến khoản đầu tư “không có giá trị kinh tế”. Anthropic, trong vòng gọi vốn trị giá 170 tỷ USD, thậm chí yêu cầu một số quỹ mạo hiểm không sử dụng SPV.

Nhiều nhà sáng lập và nhà đầu tư tiết lộ với Business Insider rằng họ liên tục nhận lời chào mời đầu tư vào SPV. Ankur Nagpal, CEO Carry so sánh hiện tượng này với “một phiên bản mới của trò lừa đảo lâu đời”, khi người dân trả phí cắt cổ để đổi lấy cơ hội tiếp cận mà thực chất không tạo ra hiệu quả vượt trội.

Leslie Feinzaig, đối tác sáng lập Graham & Walker, mô tả thị trường SPV hiện nay như “miền Tây hoang dã” và dự báo sẽ có nhiều gian lận nảy sinh.

Mark Klein, CEO SuRo Capital, kể lại rằng khi tìm cách đầu tư vào OpenAI, ông nhận thấy mỗi thương vụ SPV đều phức tạp và đáng ngờ hơn trước, đến mức ngay cả một nhà phân tích chuyên nghiệp cũng khó nắm rõ mình đang rót vốn vào đâu.

Nguyên nhân chính, theo CEO Hari Raghavan của Autograph, nằm ở sự thiếu thanh khoản. Không giống cổ phiếu niêm yết giao dịch hàng ngày, các công ty tư nhân chỉ huy động vốn vào những thời điểm nhất định. “Giữa các vòng đấu, thị trường hoàn toàn tê liệt, và khi vòng mới mở ra, tâm lý FOMO dâng cao khủng khiếp. Hãy tưởng tượng Sở Giao dịch Chứng khoán New York chỉ mở cửa một ngày mỗi tháng”, ông Raghavan nói.

Sự bùng nổ SPV cho thấy dòng tiền đang đổ mạnh vào AI, nhưng đồng thời làm dấy lên lo ngại về một bong bóng tài chính mới, nơi lòng tham và nỗi sợ bỏ lỡ lấn át lý trí đầu tư.