Trong nhiều năm qua, Việt Nam đã đạt được thành tựu lớn về giảm nghèo, nhiều địa phương thoát khỏi diện đặc biệt khó khăn, đời sống người dân từng bước cải thiện.
Tuy nhiên, bối cảnh mới của hội nhập, cạnh tranh và yêu cầu phát triển bền vững đang buộc các địa phương phải chuyển từ tư duy "thoát nghèo" sang chiến lược "làm giàu", hướng đến nâng chất lượng cuộc sống thay vì chỉ đảm bảo mức sống tối thiểu. Muốn vậy, cần một cách tiếp cận mới, đồng bộ hơn giữa phân quyền, cải cách quản trị và ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vào từng ngõ ngách đời sống nông thôn.
Ứng dụng KH&CN vào sản xuất nông nghiệp.
Trong giảm nghèo, chính quyền địa phương, đặc biệt ở cấp xã đóng vai trò trung tâm vì đây là nơi nắm rõ thực trạng từng hộ dân, từng nguyên nhân nghèo. Khi không có quyền chủ động, địa phương thường buộc phải chạy theo các chương trình cứng nhắc từ trên xuống, dẫn đến thiếu linh hoạt, hiệu quả thấp.
Cách tiếp cận mới đặt trọng tâm vào việc giao quyền nhiều hơn cho cơ sở để tự xây dựng kế hoạch, xác định nhóm hộ nghèo, phân tích nguyên nhân, từ đó đưa ra giải pháp phù hợp từng trường hợp. Thay vì các gói hỗ trợ đại trà, địa phương cần được trao khoản kinh phí tự chủ để quyết định hình thức can thiệp: Đào tạo nghề cho hộ thiếu kỹ năng, hỗ trợ tín dụng cho hộ thiếu vốn, tư vấn, truyền cảm hứng cho hộ thiếu động lực hoặc thiếu kiến thức làm ăn.
Khi được phân quyền thực chất, chính quyền cơ sở cũng phải chịu trách nhiệm theo hướng "giám sát đầu ra". Điểm quan trọng không phải là họ làm bao nhiêu thủ tục, tổ chức bao nhiêu cuộc họp hay hoàn thành bao nhiêu biểu mẫu, mà là bao nhiêu hộ thoát nghèo, bao nhiêu hộ vươn lên mức sống khá, bao nhiêu mô hình sản xuất mới thành công. Cách giám sát dựa vào kết quả này khuyến khích sự sáng tạo, giảm bệnh hình thức và tạo động lực mạnh mẽ hơn cho cán bộ cơ sở.
Trong bối cảnh sản xuất nhỏ lẻ vẫn phổ biến, việc chuyển đổi tư duy sang làm giàu chỉ có thể thành hiện thực khi KHCN,ĐMST&CĐS được đưa sâu vào từng ngành nghề. Hiện nay, một số vùng đã bắt đầu áp dụng công nghệ tưới thông minh, nhà màng, giống chất lượng cao, hệ thống quan trắc môi trường cho nuôi trồng thủy sản, chuỗi cung ứng số hóa… Đây là những mô hình đem lại hiệu quả thấy rõ: Giảm chi phí sản xuất, nâng năng suất, tăng chất lượng sản phẩm, từ đó tăng thu nhập.
Cốt lõi của làm giàu nông thôn không chỉ nằm ở việc tăng sản lượng, mà quan trọng hơn là tạo ra giá trị gia tăng dựa trên tri thức. Người trồng lúa có thể áp dụng kỹ thuật canh tác tiết kiệm nước; người làm rau cần công nghệ bảo quản sau thu hoạch; người nuôi tôm cần hệ thống cảnh báo môi trường; người trồng cây lâu năm cần quy trình chăm sóc theo tiêu chuẩn quốc tế. Khi công nghệ được "đo ni đóng giày" theo từng ngành, từng vùng, nông dân mới thực sự có cơ hội làm giàu trên chính mảnh đất quê hương.
Làm giàu bền vững đòi hỏi người dân phải có khả năng chống đỡ rủi ro. Nhiều hộ nghèo cũ tái nghèo vì ốm đau, thiên tai, thất nghiệp hoặc biến động giá cả. Bởi vậy, hệ thống bảo hiểm, từ y tế, thất nghiệp cho đến bảo hiểm tài sản, mùa vụ là lá chắn quan trọng giúp người dân không mất trắng khi gặp biến cố.
Đi cùng đó, năng lực chống chịu của mỗi hộ gia đình cũng rất cần được tăng cường: Tích lũy tài chính tối thiểu để phòng rủi ro, trang bị kỹ năng ứng phó thiên tai, nâng cao hiểu biết về thị trường, về quản lý chi tiêu. Khi khả năng chống chịu được nâng lên, thu nhập tăng thêm từ làm ăn mới thực sự trở thành của để dành, tạo nền tảng cho hành trình làm giàu.
Trang trại công nghệ cao sử dụng IoT, robot và trí tuệ nhân tạo.
Nhiều vùng nông thôn có truyền thống gắn kết cộng đồng mạnh, và chính điều này trở thành "kênh lan tỏa" hiệu quả cho tư duy mới. Các tổ chức như Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, Mặt trận Tổ quốc có lợi thế đặc biệt trong việc truyền cảm hứng thay đổi thói quen sản xuất, vận động người dân tham gia mô hình mới, chia sẻ kinh nghiệm làm ăn và tạo sức mạnh tập thể để cùng phát triển.
Sự hỗ trợ này nhiều khi thể hiện bằng những cách rất giản dị: Hướng dẫn nhau áp dụng kỹ thuật mới, cùng giám sát chất lượng sản phẩm trong hợp tác xã, hay thậm chí là khuyến khích nhau mạnh dạn đầu tư, mạnh dạn chuyển đổi cây trồng.
Khi năng lực nội tại của người dân được nâng cao, cánh cửa hội nhập quốc tế trở thành cơ hội lớn để làm giàu. Nông dân không chỉ bán sản phẩm cho thị trường trong nước mà còn có thể tham gia các chuỗi cung ứng toàn cầu, xuất khẩu nông sản sang thị trường thế giới nếu đáp ứng được tiêu chuẩn.
Để tận dụng cơ hội này, các địa phương cần hỗ trợ người dân tiếp cận thông tin thị trường, tiêu chuẩn quốc tế, thương mại điện tử và các nền tảng kết nối cung - cầu. KH&CN tiếp tục là chìa khóa giúp sản phẩm nông thôn đạt chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu khắt khe về truy xuất nguồn gốc, an toàn thực phẩm và tính bền vững.
Việt Nam đang bước sang một giai đoạn phát triển mới, nơi mục tiêu không chỉ là xóa đói giảm nghèo mà là nâng tầm thu nhập, chất lượng sống và năng lực của người dân nông thôn. Khi địa phương được trao quyền thực chất, KH&CN được ứng dụng sâu rộng, năng lực chống chịu của người dân tăng lên và cộng đồng cùng chung sức, hành trình đi từ đủ ăn đến thịnh vượng không còn xa.
Thoát nghèo vì vậy không phải đích đến cuối cùng. Đó là nền tảng để mỗi người dân tự tin bước vào hành trình làm giàu, hành trình góp phần tạo nên sự phát triển bền vững và phồn thịnh của đất nước.
Nguồn: https://mst.gov.vn/can-trao-quyen-cho-dia-phuong-va-day-manh-khoa-hoc-cong-nghe-vao-vung-nong-thon-197251125212239484.htm
Bình luận (0)