Cáp treo đô thị: Giải pháp xanh hóa giao thông trong các thành phố hiện đại

Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh và áp lực giảm phát thải khí nhà kính, nhiều thành phố trên thế giới đang tìm đến cáp treo đô thị như một giải pháp giao thông bền vững. Không chỉ giúp giảm ùn tắc, hệ thống này còn góp phần cải thiện chất lượng không khí và kết nối các khu vực khó tiếp cận.

Cáp treo đô thị - giải pháp giao thông lý tưởng cho địa hình phức tạp, kết nối hiệu quả giữa các khu dân cư và trung tâm thành phố. (Nguồn: EEJCC)

La Paz và Medellín: Hai hình mẫu tiên phong

La Paz (Bolivia) hiện sở hữu mạng lưới cáp treo đô thị lớn nhất thế giới với 10 tuyến dài hơn 30 km, vận chuyển khoảng 300.000 hành khách mỗi ngày và đã phục vụ hơn 200 triệu lượt khách kể từ khi khai trương năm 2014. Hệ thống Mi Teleférico giúp giảm thời gian di chuyển giữa La Paz và El Alto từ hơn một giờ xuống còn khoảng 20 phút, đồng thời cắt giảm đáng kể lượng khí thải từ xe buýt và xe cá nhân.

Tại Medellín (Colombia), dự án Metrocable ra đời năm 2004 với mục tiêu không chỉ cải thiện giao thông mà còn thúc đẩy hòa nhập xã hội. Các tuyến cáp treo kết nối những khu vực đồi núi nghèo khó với trung tâm thành phố, giúp cư dân tiếp cận việc làm và dịch vụ công. Hiện Medellín có 5 tuyến Metrocable, phục vụ hàng chục nghìn lượt khách mỗi ngày; riêng tuyến đầu tiên đạt công suất khoảng 30.000 hành khách/ngày. Giáo sư Julio Dávila (Đại học London) nhận định: “Metrocable đã trở thành biểu tượng của sự đổi mới đô thị, đưa giao thông công cộng đến những nơi từng bị cô lập”.

Một tuyến cáp treo tại La Paz, Bolivia. (Nguồn: EEJCC)

Lý do chính khiến La Paz, Medellín và nhiều thành phố khác triển khai cáp treo là địa hình phức tạp: Các khu dân cư nằm trên sườn núi, đường hẹp, dốc cao, khó xây dựng metro hoặc đường bộ. Theo báo cáo của World Bank, cáp treo là giải pháp hiệu quả cho các đô thị có mật độ cao và địa hình đồi núi, vì chi phí xây dựng thấp hơn metro (19–32 triệu USD/km) và thời gian triển khai nhanh (khoảng 2 năm).

Chuyên gia Morten Flesser (Đại học Kỹ thuật Braunschweig) cho rằng: “Cáp treo đô thị không phải là giải pháp cho mọi nơi, nhưng trong các thành phố có địa hình phức tạp và mật độ cao, nó là lựa chọn chiến lược để giảm ùn tắc và phát thải”.

Lợi ích môi trường và thách thức triển khai

Các khảo sát tại Medellín và Bogotá cho thấy người dân đánh giá cao giảm thời gian di chuyển, an toàn, và thoải mái. Một nghiên cứu ở Bogotá ghi nhận kỳ vọng về giảm ô nhiễm chưa được đáp ứng hoàn toàn, nhưng nhìn chung mức độ hài lòng cao nhờ cải thiện chất lượng cuộc sống và kết nối xã hội. Tại La Paz, hệ thống Mi Teleférico được xem là “xương sống” của giao thông công cộng, với mức độ sử dụng ổn định và tích hợp tốt với xe buýt và taxi.

Một nhà ga cáp treo đô thị tại La Paz, Bolivia. (Nguồn: EEJCC)

Theo UITP, cáp treo đô thị có phát thải CO₂ thấp nhất trong các phương tiện giao thông công cộng, chỉ khoảng 44 g/km mỗi hành khách, so với xe hơi là 144 g/km. Hệ thống này vận hành bằng điện, có thể kết hợp nguồn năng lượng tái tạo, giúp giảm ô nhiễm không khí và tiếng ồn.

Tuy nhiên, thách thức vẫn còn: Chi phí đầu tư ban đầu, sự chấp nhận của cộng đồng và yêu cầu tích hợp với mạng lưới giao thông hiện hữu. Một số dự án ở Mexico City và Santo Domingo cho thấy việc kết hợp cáp treo với metro và xe buýt là yếu tố quyết định thành công.

Nguồn: https://baolangson.vn/cap-treo-do-thi-giai-phap-xanh-hoa-giao-thong-trong-cac-thanh-pho-hien-dai-5061305.html