Cơm hến từ món của dân nghèo xứ Huế đến đặc sản tiến vua

Cơm hến vốn dĩ là món ăn dân dã trước khi trở thành vật phẩm cung đình, nay món cơm là đặc sản trứ danh của Huế.

Nếu từng một lần đến Huế, có lẽ hiếm du khách nào chưa nghe đến cơm hến - đặc sản hớp hồn thực khách bởi hương vị thanh đạm nhưng vô cùng đậm đà.

Thuở xưa, cơm hến vốn dĩ là món ăn dân dã nhà nghèo, trước khi trở thành đặc sản dâng các vị vua triều Nguyễn. Còn ngày nay, cơm hến đã trở thành điểm sáng trên tấm bản đồ ẩm thực cố đô.

Theo người dân xứ Huế kể lại, cơm hến có nguồn gốc từ hơn 200 năm trước. Một ngày nọ, gia đình nghèo khó của người đàn bà họ Huỳnh chẳng bắt được chút tôm cá nào, nên đành ăn cơm nguội với hến. Nhờ cái lần "ăn cho qua bữa" của gia đình ấy, tiếng lành đồn xa, cơm hến trở thành món ăn người dân Huế yêu thích.

Dưới thời vua Thành Thái, bà Nguyễn Thị Thẹp dùng hến thu hoạch ở cồn Hến chế biến thành món cơm dân dã dâng lên vua. Sau khi thưởng thức, nhà vua bị ấn tượng bởi hương vị của món ăn này. Từ đó, cơm hến Cồn Hến thành phẩm vật cung đình mỗi dịp lễ, Tết.

Ngoài nguyên liệu chính là nước hến và thịt hến, món cơm hến thơm ngon không thể thiếu các loại gia vị, rau sống đi kèm.

Chế biến cơm hến không hề khó, cơm nguội được trộn đều với hến xào qua dầu cùng các loại gia vị và rau thơm như khế hoặc xoài chua, môn bạc hà, bắp chuối xắt thật mỏng, nước mắm, tiêu, tóp mỡ, da heo phơi khô chiên phồng, lạc rang nguyên hạt, ớt bột tao dầu... Bước cuối cùng là rưới thêm chút nước luộc hến lên trên.

Tuy nhiên, nấu một tô cơm hến Huế chuẩn vị cũng lắm công phu. Hến ngon phải là hến được bắt ở cồn Hến. Nơi có dòng sông Hương chảy qua, ít phù sa và phèn, có lớp bùn sâu dưới đáy. Đây là môi trường sinh trưởng hoàn hảo của loài hến, nên hến ở cồn Hến đây thịt ngọt hơn những nơi khác.

Từ tờ mờ sáng, người dân đổ ra cồn Hến cào hến. Sau đó mang về rửa sạch bùn, ngâm trong nước vo gạo, rồi sơ chế sạch sẽ. Cuối cùng, mang hến đi luộc lấy nước, tách thịt hay còn gọi là mặt hến, chế biến thành món cơm nổi tiếng.

Các du khách nhí mê mẩn món cơm hến, bún hến của người dân Huế.

Đơn giản có vậy, cơm hến đã khiến bao thực khách ăn một lần rồi vẫn vương mãi. Vị ngọt của thịt hến, hòa quyện với vị chát chát, chua chua, tê tê, hăng hăng của các loại rau gia vị ăn kèm lại vô cùng thanh mát, gây ấn tượng khó quên.

Anh Hùng, khách du lịch từ Hà Nội, mách nhỏ: "Cơm hến ăn cùng với ớt thật cay càng ngon hơn. Sẽ có một bát nước dùng kèm cơm, bạn nên ăn riêng từng thứ để nếm trọn hương vị của món ăn này. Còn nếu ăn bún hến, không nên chan cùng”.

Chị Hoa, một du khách Hà Nội có dịp đến Huế và thưởng thức cơm hến, chia sẻ: “Lần nào tới Huế mình cũng phải ăn đĩa cơm hến trở lên mới đã thèm”.

“Bún hến, mì hến là một biến tấu khác từ món cơm hến của Huế nhưng hương vị không thể sánh bằng. Có món hến xào cũng rất ngon. Bẻ một miếng bánh đa xúc thêm chút hến xào ăn cùng, cảm giác đã lắm”, chị cho biết thêm.

Một số hàng cơm hến nổi tiếng ở Huế thực khách có thể tham khảo là cơm hến bà Cam, cơm hến Đập Đá, Tý Hon ở đường Hàn Mạc Tử, cơm hến Thu Hiền... Hay quán chị Nhỏ trong ngõ trên đường Phạm Hồng Thái, góc giao với Trương Định. Giá  một phần khoảng 10.000 - 20.000 đồng.

laodong.vn