Côn Minh - Mùa nối mùa

Chớm đông, trong tiết trời se lạnh, đồng bào các dân tộc xã Côn Minh cũng bận rộn hơn với công việc đồng áng. Thấy chúng tôi “ngẩn ngơ” ngắm nhìn cảnh vật, bà Hoàng Thị Tông, thôn Bản Lài xởi lởi: Cuối năm, công việc nhiều, sau thu hoạch lúa vụ mùa lại tất bật với thu hoạch dong riềng. Ngày ngoài đồng, tối đến lại mê mải với công việc làm miến. Bận rộn nhiều nhưng mình có thêm thu nhập...

Nghề làm miến dong mang lại cho đồng bào các dân tộc xã Côn Minh số tiền hơn 50 tỷ đồng/năm.

Tranh thủ các nguồn vốn hỗ trợ của Nhà nước, phát huy nội lực trong nhân dân, xã Côn Minh đang khởi sắc từng ngày. Những ngôi nhà mới được thế chỗ cho nhà tạm; nhiều hộ nghèo có xe máy làm phương tiện đi lại; 100% thôn bản xây dựng được đường bê tông. Số hộ nghèo giảm nhanh, từ 602 hộ năm 2021 xuống còn 398 hộ năm 2024. Đặc biệt có 96 hộ nghèo được xóa nhà dột nát trong năm 2025.

Từ làm chủ khoa học kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp, đồng đất xã Côn Minh được luân phiên chuyển vụ, mùa nối mùa mang lại cho chủ nhân vùng đất sự no ấm. Ông Trịnh Đức Minh, Chủ tịch UBND xã tự hào: Việc hợp nhất 3 xã: Quang Phong, Dương Sơn và Côn Minh đã mở ra cho xã Côn Minh ngày nay nhiều cơ hội phát triển mới. Hiện toàn xã có 18 thôn, với hơn 1.500 hộ, trên 6.600 nhân khẩu.

Cán bộ, nhân dân trong xã có truyền thống đoàn kết, dân chủ; cán bộ, đảng viên có tư duy đổi mới; tập quán canh tác lạc hậu trong đồng bào được thay thế bằng làm ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất thâm canh tăng vụ, tạo vùng hàng hóa tập trung, nhờ đó giá trị sản phẩm nông sản của đồng bào được nâng cao.

Kinh tế thị trường đã làm thay đổi tư duy canh tác trong đồng bào các dân tộc. Thay vì quan niệm làm “đủ ăn, đủ tiêu” trước đây, nay đồng bào hướng đến sản xuất tập trung, tăng vụ, đưa giống cây trồng mới vào hầu hết diện tích. Hiện các giống lúa mới như: Nếp 97, J2, Khẩu nua lếch, Thiên ưu 8, Đài thơm... Ngô giống mới như: C.P.511, NK 4300, AG 59, HN88… được đưa vào cấy, trồng trên hầu hết diện tích. Năng suất lúa đạt bình quân 51 tạ/ha; năng suất ngô đạt bình quân 49 tạ/ha. Sản lương lương thực đạt hơn 4.700 tấn/năm.

An ninh lương thực bảo đảm, bình quân đạt 713 kg/người/năm. Nhưng để đời sống vật chất được nâng cao, người dân trong xóm đã tích cực chuyển đổi cây vườn tạp sang các loại cây trồng mang lại giá trị kinh tế cao.

Trong thời gian 5 năm gần đây xã đã trồng được hơn 56ha cây ăn quả các loại, chủ yếu cam, quýt. Đặc biệt, cây dong riềng được ưu tiên phát triển, hằng năm duy trì diện tích gần 73ha. Khi được hỏi chuyện phát triển kinh tế gia đình, nhiều người dân nói vui: Trước đây nhà có việc đều phải bán thóc, ngô mới có tiền lo việc. Nay bán củ dong riềng đào dưới đất, bán quả chín trên cây là có tiền đi đám hiếu, hỷ, đóng học cho con.

Chia sẻ với chúng tôi, ông Lộc Văn Thắng, thôn Bản Cào cho biết: Cây dong riềng hợp với đất Côn Minh, chỉ cần đặt củ xuống đất là theo nhau mọc thành khóm, cho năng suất cao, song chỉ để ăn cho vui miệng. Nhưng đó là chuyện của hàng chục năm trước đây, vì hiện nay cây dong riềng đã trở thành “biểu tượng” ở Côn Minh giống như ở Tân Cương có cây chè.

Còn bà Hoàng Thị Đông, thôn Bản Cuôn chia sẻ: Cũng nhờ người miền xuôi lên làm kinh tế mới, họ mang theo nghề làm miến, rồi phổ biến lại cho người dân địa phương cùng làm. Từ khoảng 30 năm nay, cây dong riềng trở thành câu chuyện thời sự từ nhà ra ngõ. Ai cũng vui vì củ dong riềng sau chế biến đã nâng tầm thành đặc sản.

Những đồi cây vườn tạp, các thửa ruộng không thuận nước được nhường chỗ cho cây dong riềng. Nhiều nhất là ở các thôn: Tân Lập, Bản Cuôn và Bản Cào. Trên địa bàn xã hiện có 2 hợp tác xã và 49 hộ chuyên làm nghề sản xuất miến dong.

Qua trao đổi, bà Lộc Thị Độ, thôn Bản Cuôn, cho biết: Nhờ có máy móc hỗ trợ tại các công đoạn như rửa củ, nghiền bột, khuấy bột, tráng bánh… người làng miến chúng tôi đỡ cực nhọc hơn. Tuy nhiên công đoạn tráng bánh thủ công truyền thống trên bếp lửa củi vẫn cho sản phẩm miến ngon nhất.

Miến dong là sản phẩm hàng hóa mũi nhọn của Côn Minh. Hiện trên địa bàn có hàng chục cơ sở chế biến tinh bột dong riềng và sản xuất miến dong. Trong những năm gần đây vùng đất xã Côn Minh có hơn 1.000 tấn miến/năm cung cấp ra thị trường trong và ngoài nước, được người tiêu dùng đánh giá cao về chất lượng. Điển hình như sản phẩm miến của Hợp tác xã Tài Hoan được công nhận là sản phẩm OCOP 5 sao quốc gia.

Đồng bào các dân tộc xã Côn Minh giúp nhau thu hoạch củ dong riềng.

Cùng 2 cây chủ lực là lúa và dong riềng, trên địa bàn xã còn có 6 cơ sở chế biến lâm sản; 2 cơ sở kinh doanh vật liệu xây dựng; 5 xưởng cơ khí quy mô nhỏ; 15 cơ sở chế biến thực phẩm. Đặc biệt trên địa bàn đã có 1 mô hình chăn nuôi trang trại với quy mô 1.500 con lợn nái và lợn thịt. Các cơ sở sản xuất, hợp tác xã, trang trại hoạt động có hiệu quả, hằng trăm lao động trong vùng có việc làm với mức thu nhập ổn định từ 4 đến hơn 10 triệu đồng/người/tháng.

Đi trên các trục đường Ka Đoóng - Hin Toọc; Nà Vả - Tham Không; Nà Lay - Khuổi Căng và đường nội thôn Nà Đán, Nà Cà, Nà Buốc… Ngoài những tấm gương điển kinh về sản xuất, kinh doanh tại địa phương, chúng tôi còn được nghe kể chuyện về những tấm gương sáng trong tham gia thực hiện xây dựng nông thôn mới, điển hình như gia đình ông Hoàng Văn Phya; gia đình ông Dương Văn Đại, gia đình ông Lường Văn Sơn… ở thôn Quang Vinh; gia đình ông Hạc Văn Nhai, thôn Nà Buốc cùng rất nhiều gia đình được lãnh đạo tỉnh tặng Bằng khen.

Thời gian ở Côn Minh không nhiều, nhưng câu chuyện về thế hệ cán bộ, đảng viên trẻ hôm nay và những nông dân mới chúng tôi nghe được đầy xúc động. Trên suốt dọc đường về tôi thầm nghĩ: Vùng đất xã Côn Minh vừa trải qua một giai đoạn “thai nghén” để tự tin bước vào giai đoạn phát triển mới.

Nguồn: https://baothainguyen.vn/kinh-te/202511/con-minh-mua-noi-mua-4da3089/