Công nghệ và hợp tác: Nền tảng cho đường sắt tương lai Việt Nam

Công nghệ hiện đại - định hình tương lai đường sắt

Trong khuôn khổ “Tuần lễ công nghiệp và công nghệ Việt Nam 2025” tại Trung tâm Triển lãm Việt Nam sáng 13/11 đã diễn ra tọa đàm “Công nghệ và giải pháp tiên tiến cho phát triển hạ tầng đường sắt Việt Nam”.

Ngành đường sắt Việt Nam đang đứng trước một bước chuyển mình lịch sử, với định hướng chiến lược phát triển mạng lưới đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam và hiện đại hóa các tuyến đường sắt đô thị. Để biến tầm nhìn này thành hiện thực, việc tiếp cận, làm chủ và ứng dụng các công nghệ tiên tiến của thế giới là yếu tố then chốt.

Thông tin tại tọa đàm, GS.TS. Bùi Tiến Thành, Trưởng khoa Công trình, Trường Đại học Giao thông Vận tải cho biết, tọa đàm không chỉ giới thiệu các giải pháp kỹ thuật, các công nghệ và các phương án tối ưu cho đường sắt tốc độ cao, mà còn được tổ chức như một diễn đàn mở.

“Chúng tôi đặc biệt nhấn mạnh cách tiếp cận ‘ba nhà’: Nhà nước, Nhà trường và Nhà doanh nghiệp. Đây sẽ là nền tảng gắn kết để chúng ta không chỉ giải quyết các vấn đề kỹ thuật của dự án đường sắt tốc độ cao, mà còn bảo đảm toàn bộ khâu vận hành, khai thác, bảo dưỡng, an toàn và kết nối. Qua đó, chúng ta đáp ứng yêu cầu của Đảng và Chính phủ là không chỉ hình thành tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, mà tiến tới xây dựng một nền công nghiệp đường sắt, một kinh tế đường sắt hiện đại, phục vụ nhu cầu ngày càng tăng của xã hội và phù hợp với các xu hướng phát triển mới”, GS.TS. Bùi Tiến Thành nhấn mạnh.

*GS.TS Bùi Tiến Thành, Trưởng khoa Công trình, Trường Đại học Giao thông Vận tải phát biểu tại tọa đàm. Ảnh: Thanh Tuấn*

Tại tọa đàm, GS.TS Nguyễn Quang Phích, Chủ tịch Hội Công trình ngầm Việt Nam (VTA) đã có những chia sẻ về những khó khăn khi xây dựng các hầm đường sắt cao tốc. Theo GS.TS Nguyễn Quang Phích, Việt Nam đã có nhiều kinh nghiệm thi công công trình ngầm, đặc biệt trong lĩnh vực thủy điện với hàng trăm đường hầm có kích thước và điều kiện địa chất khác nhau.

“Gần đây, chúng ta cũng đã thực hiện nhiều dự án đường hầm giao thông trên cả nước, nhiều doanh nghiệp đã phát triển năng lực và công nghệ của mình để hoàn thành những hạng mục này. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, thi công công trình ngầm luôn xuất hiện khó khăn, đặc biệt là kỹ thuật trong quá trình thi công”, Chủ tịch VTA cho hay.

Với những khó khăn đó, GS.TS Nguyễn Quang Phích thông tin, ngành công trình ngầm quốc tế cùng các nhà cung cấp thiết bị đã đưa ra nhiều giải pháp về công nghệ và quản lý nhằm giảm thiểu khó khăn.

“Trong công nghệ, biện pháp quan trắc đo đạc trong quá trình thi công đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Chúng ta dùng các phương pháp trắc địa như máy toàn đạc điện tử để quan sát biến dạng thành hầm, dùng thiết bị địa kỹ thuật đo dịch chuyển, đo nghiêng, đo áp lực, đo ứng suất…”, Chủ tịch VTA nói.

GS.TS Nguyễn Quang Phích kiến nghị các doanh nghiệp Việt Nam khi tham gia thi công đường hầm cần nghiên cứu kỹ, lựa chọn máy móc phù hợp và yêu cầu nhà cung cấp trang bị đầy đủ các hệ thống quan trắc, đo đạc và giám sát trong quá trình thi công.

Hợp tác quốc tế thúc đẩy đường sắt tốc độ cao

Cũng tại tọa đàm, ông Frédéric Milliet, Giám đốc kinh doanh khu vực, Tập đoàn Vossloh AG (Tập đoàn chuyên về hệ thống hạ tầng đường sắt) đã khẳng định cam kết đồng hành với quá trình phát triển đường sắt Việt Nam.

Ông Frédéric Milliet nhấn mạnh tiềm năng phát triển mạnh mẽ của mạng lưới đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, các tuyến metro tại TP. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và các tuyến kết nối vùng kinh tế trọng điểm.

Theo ông Frédéric Milliet, Vossloh sẵn sàng hợp tác với Việt Nam trên ba trụ cột chính là chuyển giao công nghệ sản xuất vật tư đường sắt hiện đại, đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật gắn với phát triển chuỗi cung ứng nội địa và đưa các giải pháp bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt cùng công nghệ số hóa hạ tầng vào triển khai thí điểm tại Việt Nam.

*Ông Frédéric Milliet, Giám đốc kinh doanh khu vực, Tập đoàn Vossloh AG. Ảnh: Thanh Tuấn*

Về chiến lược hợp tác và nội địa hóa, đại diện Vossloh cho biết thêm, Tập đoàn đã ký Biên bản ghi nhớ hợp tác với Tập đoàn Vĩnh Hưng, hướng tới nội địa hóa sản xuất bộ liên kết ray và thiết bị ghi đường sắt tại Việt Nam. Qua đó, chuyển giao công nghệ, tạo việc làm và gia tăng giá trị nội địa hóa, phù hợp với định hướng “Made in Vietnam”.

Các sản phẩm và dịch vụ của Vossloh được phát triển theo triết lý “Green Mobility” (giao thông xanh), hướng đến giảm phát thải carbon, nâng cao hiệu suất vận hành và kéo dài tuổi thọ hạ tầng đường sắt.

“Trên cơ sở đó, Vossloh đề xuất xây dựng mô hình hợp tác dài hạn với Việt Nam trong các lĩnh vực nghiên cứu, xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật, đào tạo nhân lực và chuyển giao công nghệ, qua đó đóng góp vào mục tiêu phát triển hệ thống đường sắt xanh, thông minh và bền vững”, ông Frédéric Milliet bày tỏ.

Cũng trong khuôn khổ tọa đàm, TS. Ratnakar R. Mahajan, Quản lý kỹ thuật khu vực Ấn Độ, Đông Nam Á và Thái Bình Dương của Tập đoàn Maccaferri (Tập đoàn chuyên cung cấp các giải pháp tiên tiến về kỹ thuật dân dụng, địa kỹ thuật) nhấn mạnh, phát triển hạ tầng đường sắt hiện đại phải đi liền với bền vững môi trường. Theo ông, các giải pháp của Maccaferri được thiết kế dựa trên 3 giá trị cốt lõi là sử dụng vật liệu tái chế nhằm giảm thiểu khai thác tài nguyên mới, giảm khí thải carbon trong toàn bộ vòng đời công trình và bảo vệ đa dạng sinh học tại các khu vực chịu tác động của dự án.

Đại diện Maccaferri cũng khẳng định cam kết lâu dài đối với thị trường Việt Nam thông qua việc hỗ trợ mạnh mẽ sáng kiến “Made in Vietnam”. “Tập đoàn đang triển khai hợp tác chiến lược với Vĩnh Hưng nhằm chuyển giao công nghệ, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và đưa các giải pháp kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất nội địa. Mục tiêu là giúp Việt Nam sở hữu các sản phẩm hạ tầng đạt chuẩn quốc tế ngay trong nước, đồng thời thúc đẩy năng lực tự chủ, tăng giá trị nội địa hóa và đóng góp vào định hướng phát triển xanh, bền vững của ngành đường sắt tương lai”, TS. Ratnakar R. Mahajan cho biết.

Thông tin thêm tại tọa đàm, GS.TS. Bùi Tiến Thành, Trưởng khoa Công trình, Trường Đại học Giao thông Vận tải cho rằng, chỉ khi nắm vững được công nghệ, Việt Nam mới thật sự chủ động trong vận hành, bảo trì và làm chủ cuộc chơi về hạ tầng đường sắt hiện đại.

Làm chủ công nghệ, nội địa hóa vật tư và hợp tác lâu dài cùng các tập đoàn quốc tế được coi là chìa khóa đưa đường sắt Việt Nam tiến gần hơn tới tiêu chuẩn toàn cầu. Ảnh: Thanh Tuấn

Trưởng khoa Công trình nhấn mạnh, các tiêu chí của một hệ thống giao thông tiên tiến là “nhanh, tiện lợi và chi phí hợp lý” hoàn toàn phụ thuộc vào việc chúng ta có biến tri thức và công nghệ quốc tế thành năng lực nội sinh hay không. Và chính năng lực này mới là nền tảng để ngành đường sắt phát triển bền vững, không lệ thuộc, không bị động.

Theo GS.TS Bùi Tiến Thành, ý nghĩa lớn nhất của tọa đàm không chỉ nằm ở việc giới thiệu những công nghệ mới nhất của thế giới, mà quan trọng hơn là mở ra một diễn đàn để Việt Nam tiếp cận tri thức chuẩn quốc tế ngay từ giai đoạn chuẩn bị dự án. Những trao đổi thẳng thắn, những bài tham luận súc tích từ các chuyên gia hàng đầu trong nước và quốc tế đã cung cấp góc nhìn toàn diện về từng cấu phần của đường sắt tốc độ cao.

“Đây cũng chính là quá trình ‘đặt viên gạch đầu tiên’ để hình thành năng lực công nghệ cho Việt Nam với đào tạo nhân lực, xây dựng tiêu chuẩn, lựa chọn giải pháp kỹ thuật đúng đắn, tiến tới tiếp nhận và nội địa hóa công nghệ. Khi ba trụ cột Nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp cùng tham gia ngay từ đầu, quá trình chuyển giao công nghệ sẽ trở thành chuyển đổi năng lực, từ học hỏi sang tự chủ, từ lắp đặt sang sáng tạo, từ vận hành sang làm chủ toàn bộ vòng đời dự án”, GS.TS. Bùi Tiến Thành nhấn mạnh.

Tọa đàm không chỉ là một sự kiện kỹ thuật, mà là bước chuẩn bị quan trọng giúp chúng ta tiến gần hơn đến mục tiêu xây dựng hệ thống đường sắt hiện đại, xanh, thông minh và bền vững.

Nguồn: https://congthuong.vn/cong-nghe-va-hop-tac-nen-tang-cho-duong-sat-tuong-lai-viet-nam-430261.html