ĐBQH đề nghị bổ sung trách nhiệm cấp xã trong quản lý khoáng sản

VTV.vn - Thảo luận dự án Luật sửa đổi Luật Địa chất và khoáng sản, đại biểu đề nghị bổ sung trách nhiệm UBND cấp xã giám sát vi phạm và siết chế tài với hành vi không hoàn thổ.

Tăng vai trò cấp xã, siết hậu kiểm

Tập trung thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản, các đại biểu đánh giá dự thảo đã có nhiều điểm mới, thể hiện tư duy quản lý hiện đại, minh bạch và khả thi. Một nội dung được nhấn mạnh là bổ sung trách nhiệm của cấp xã trong quản lý, bảo vệ tài nguyên khoáng sản ngay từ cơ sở để kịp thời phát hiện, ngăn chặn vi phạm.

Về trách nhiệm của các cơ quan liên quan, Đại biểu Quốc hội Đặng Bích Ngọc đề nghị dự thảo cần nghiên cứu, xem xét bổ sung trách nhiệm của cấp xã trong việc giám sát, phát hiện vi phạm khai thác khoáng sản trái phép. Bà nhấn mạnh: "Tôi cho rằng, xã là đơn vị trực tiếp nắm rõ tình hình khai thác mỏ khoáng sản và phản ánh của người dân. Do đó phải có quy định chặt chẽ để giám sát việc khai thác, hiệu quả các nguồn tài nguyên khoáng sản nhưng vẫn bảo đảm yếu tố môi trường xung quanh. Ngoài ra cần quy định rõ chế tài, cơ chế phối hợp liên ngành để xử lý dứt điểm các tình trạng khai thác khoáng sản trái phép…"

Đại biểu Quốc hội Đặng Bích Ngọc cho rằng: xã là đơn vị trực tiếp nắm rõ tình hình khai thác mỏ khoáng sản và phản ánh của người dân nên cần bổ sung trách nhiệm cấp xã trong quản lý khoáng sản.

Cùng quan điểm, Đại biểu Quốc hội Cầm Hà Chung cho rằng cần bổ sung vai trò cấp xã và cơ chế phối hợp liên ngành trong giám sát, xử lý vi phạm. Ông nêu rõ: "Bởi, thực tế, khai thác trái phép thường diễn ra nhỏ lẻ, phân tán ở cấp xã, thôn bản. Nếu không phát huy vai trò của chính quyền cơ sở, rất khó ngăn chặn kịp thời. Đại biểu đề nghị bổ sung quy định trách nhiệm của UBND cấp xã trong việc giám sát, phát hiện, báo cáo và phối hợp với cơ quan có thẩm quyền trong kiểm tra, xử lý vi phạm. Đồng thời, cần có chế tài nghiêm khắc với hành vi không hoàn thổ, không phục hồi môi trường sau khai thác"

Không chỉ dừng ở phát hiện sớm, nhiều ý kiến yêu cầu tăng cường "hậu kiểm", nhất là khi một số thủ tục đối với nhóm khoáng sản phục vụ nhu cầu dân sinh, đầu tư công được rà soát, cắt giảm theo hướng tạo thuận lợi. Đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Mạnh nhấn mạnh yêu cầu kiểm soát sau cấp phép để ngăn ngừa hệ lụy: "Tôi nghĩ nếu chúng ta làm tốt việc này sẽ tránh việc khai thác tràn lan, gây thất thoát lãng phí tài nguyên, khoáng sản để lại hậu quả cho môi trường…"

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Mạnh nêu quan điểm: Cần tăng cường "hậu kiểm" trong quản lý khoáng sản

Từ thực tiễn, khi phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho địa phương, luật phải thiết kế rõ trách nhiệm giải trình. Ai chịu trách nhiệm giám sát, ai là đầu mối phối hợp, quy trình tiếp nhận phản ánh của người dân diễn ra như thế nào, thời hạn báo cáo và xử lý trong bao lâu, chế tài ra sao nếu buông lỏng quản lý hoặc để tái diễn vi phạm. Cấp xã, đơn vị gần dân và sát thực địa, có lợi thế tiếp cận thông tin sớm, nắm bắt phản ánh của cộng đồng, nhờ vậy có thể chủ động ngăn chặn các điểm nóng ngay từ đầu nếu được giao rõ nhiệm vụ và trang bị công cụ thực thi phù hợp.

Chế tài nghiêm với hành vi không hoàn thổ

Một nội dung khác nhận được sự thống nhất là tăng chế tài đối với hành vi không hoàn thổ, không phục hồi môi trường sau khai thác. Đây là khâu dễ bị xem nhẹ khi doanh nghiệp kết thúc hoạt động, để lại mặt bằng nham nhở, hồ hố nguy hiểm và nguy cơ ô nhiễm kéo dài. Việc bổ sung các quy định chặt chẽ hơn về ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường, quy trình nghiệm thu sau khai thác, trách nhiệm bồi hoàn thiệt hại và cơ chế cưỡng chế được coi là điều kiện tiên quyết để ràng buộc trách nhiệm đến cùng. Khi yêu cầu hoàn thổ được lượng hóa rõ, giám sát minh bạch, việc xử lý các trường hợp vi phạm sẽ có căn cứ và hiệu lực răn đe cao hơn.

Các đại biểu cũng đề nghị làm rõ cơ chế phối hợp liên ngành giữa cơ quan tài nguyên và môi trường, chính quyền địa phương, lực lượng công an, kiểm lâm, thanh tra chuyên ngành, nhằm bảo đảm thông tin thông suốt và hành động kịp thời. Với đặc thù nhiều vi phạm diễn ra nhỏ lẻ, phân tán ở thôn, bản, cấp xã cần được quy định là đầu mối tiếp nhận phản ánh, tổ chức kiểm tra ban đầu, lập hồ sơ ban đầu và chuyển ngay cho cơ quan có thẩm quyền xử lý; đồng thời cập nhật kết quả xử lý để người dân giám sát.

Các đại biểu Quốc hội thảo luận dự án Luật sửa đổi Luật Địa chất và khoáng sản

Ở tầm tổng thể, dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản lần này tập trung vào ba trụ cột chính là hoàn thiện cơ chế khai thác khoáng sản phục vụ đầu tư công, phân cấp - phân quyền gắn với trách nhiệm giải trình, và quản lý tài nguyên gắn với bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Khi nguồn vật liệu cho các công trình trọng điểm được bảo đảm theo quy trình chặt chẽ, khi quyền hạn đi kèm trách nhiệm và công cụ hậu kiểm hiệu quả, và khi nghĩa vụ phục hồi môi trường trở thành điều kiện bắt buộc, khung pháp lý sẽ đủ mạnh để hài hòa giữa mục tiêu phát triển với yêu cầu bảo vệ tài nguyên, môi trường.

Từ yêu cầu cấp bách tại cơ sở đến đòi hỏi của các dự án hạ tầng, tinh thần chung của thảo luận là trao thêm quyền nhưng kiểm soát tốt, lấy cấp xã làm "tai mắt" của hệ thống, bảo đảm mọi phản ánh của người dân về hoạt động khai thác được tiếp nhận, xử lý nhanh chóng. Bổ sung trách nhiệm của UBND cấp xã, làm rõ cơ chế phối hợp và tăng chế tài với hành vi không hoàn thổ là bước đi then chốt để quản trị khoáng sản chặt chẽ hơn, minh bạch hơn, vì lợi ích lâu dài của cộng đồng và Nhà nước.

Nguồn: https://vtv.vn/dbqh-de-nghi-bo-sung-trach-nhiem-cap-xa-trong-quan-ly-khoang-san-100251106173609135.htm