Để học sinh không 'chọn bừa' môn học lớp 10

Học sinh bối rối, trường thiết kế chọn môn theo "combo"

Về lý thuyết, học sinh (HS) có thể chọn hàng trăm tổ hợp khác nhau từ 9 môn học tự chọn. Nhưng thực tế, do điều kiện cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên (GV), số lượng tổ hợp ở mỗi trường vẫn ở mức giới hạn, chủ yếu chia thành 2 nhóm: khoa học tự nhiên và khoa học xã hội. Bộ GD-ĐT cho rằng có hơn 100 phương án chọn môn học ở THPT nhưng thực tế hầu hết các trường sẽ xây dựng dưới 10 tổ hợp, chủ yếu là 4 - 6 tổ hợp môn học để HS lựa chọn.

Để học sinh không 'chọn bừa' môn học lớp 10 - Ảnh 1. — Phụ huynh, học sinh nộp hồ sơ nhập học và đăng ký môn tự chọn vào lớp 10

Một phụ huynh có con đỗ vào lớp 10 THPT chuyên Ngoại ngữ (ĐH Quốc gia Hà Nội) cho biết, khi nói môn học lựa chọn thì phụ huynh và HS nghĩ rằng sẽ được chọn theo từng môn. Tuy nhiên, thực tế thì trường tự chọn tổ hợp các môn học lựa chọn và một môn ngoại ngữ 2 tạo thành các nhóm khác nhau cho HS chọn. Điều này dẫn đến thực tế HS chọn được tổ hợp mong muốn thì ngoại ngữ 2 lại không phải nguyện vọng, hoặc ngược lại. Nghĩa là HS phải chấp nhận chọn theo "combo", giống như đi ăn ở nhà hàng, trong combo ấy có những món nhà hàng lên thực đơn sẵn, mình không thích vẫn phải chọn.

Cũng theo phụ huynh này, trường cho đăng ký chọn tổ hợp trực tuyến nhưng số lượng mỗi nhóm lại khống chế chỉ tiêu. HS nào nhanh tay may mắn thì chọn được nhóm hầu hết các môn đều đúng theo nguyện vọng. "Con nhà tôi không may mắn, hết chỉ tiêu vào tổ hợp môn học mà mình mong muốn nên phải chọn trong các nhóm môn còn lại. Chọn tới chọn lui đành phải chấp nhận chọn một phương án dù không đúng mong muốn", phụ huynh này chia sẻ.

Chọn môn để tăng cơ hội tuyển sinh ĐH

Từ kỳ thi tốt nghiệp THPT năm đầu tiên áp dụng theo chương trình GDPT 2018 cùng với những thay đổi trong xét tuyển ĐH năm 2025 đã tác động đến việc chọn tổ hợp 4 môn tự chọn theo định hướng nghề nghiệp của học sinh lớp 10 vừa trúng tuyển của năm học 2025 - 2026.

Với vai trò là người xây dựng các tổ hợp cho các nhà trường, cô Nguyễn Bội Quỳnh, Hiệu trưởng Trường THPT Việt Đức (Hà Nội), cho biết điều đầu tiên các trường xây dựng tổ hợp môn phải dựa vào tình hình đội ngũ của nhà trường. Thứ hai, cũng rất quan trọng ở việc gắn kết với các tổ hợp xét tuyển ĐH của các em sau này. Đảm bảo việc khi xây dựng các tổ hợp lựa chọn thì ít nhất các em sẽ có cơ hội thi được 2, 3 khối tuyển sinh, đồng nghĩa thêm nhiều cánh cửa cho tương lai của mình. Việc tư vấn cho phụ huynh lựa chọn những tổ hợp này cũng là vấn đề quan trọng.

Theo cô Nguyễn Thị Hiền, Hiệu trưởng Trường THPT Kim Liên (Hà Nội), 4 tổ hợp môn lựa chọn mà trường xây dựng có thể kết nối với nhiều tổ hợp xét tuyển nhất của các trường ĐH.

Hiệu trưởng các trường THPT tại TP.HCM đều chung nhận định, năm nay cho dù số lượng HS chọn tổ hợp môn thiên về khối tự nhiên vẫn có nhỉnh hơn so với khối xã hội nhưng không còn sự chênh lệch rõ nét như những năm trước, trong đó có ưu tiên hướng đến việc tạo thành nhiều tổ hợp xét tuyển ĐH.

Tại Trường THPT Nguyễn Tất Thành (P.Bình Phú, Q.6 cũ, TP.HCM), năm học 2025 - 2026, HS lớp 10 chọn 2 môn vật lý, tin học nhiều nhất. Tiếp theo đến các môn như giáo dục kinh tế và pháp luật, hóa học, địa lý, công nghệ, sinh học, mỹ thuật. Trong khi đó, 2 môn sinh học, hóa thì giảm số HS lựa chọn.

Năm học trước, những tổ hợp được tạo thành khối thi ĐH được HS chọn nhiều nhất là B00 (lý, hóa, sinh) với 119 HS, sau đó đến tổ hợp các môn lý, hóa, giáo dục kinh tế và pháp luật; tổ hợp môn lý, hóa, công nghệ… Năm học này, những tổ hợp môn nhiều nhất là lý, hóa, giáo dục kinh tế và pháp luật (hoặc tin học); lý, địa, giáo dục kinh tế và pháp luật (hoặc tin học)…

Thầy Trần Quang Vũ, Hiệu phó Trường THPT Nguyễn Tất Thành, nhận xét: Sau kỳ thi tốt nghiệp THPT vừa qua kết hợp với những quy định về xét tuyển ĐH, HS chọn môn học không chỉ dựa vào năng lực, định hướng nghề nghiệp mà mục đích tạo thành nhiều tổ hợp tuyển sinh ĐH, tham gia được nhiều phương thức tuyển sinh, chủ động tạo nhiều nhất có thể cơ hội xét tuyển.

Thầy Tô Lâm Viễn Khoa, Hiệu phó Trường THPT Gia Định (P.Thạnh Mỹ Tây, Q.Bình Thạnh cũ, TP.HCM), thông tin năm nay 2 môn lý và hóa có số HS chọn học nhiều nhất do đây là những môn có thể tạo thành nhiều tổ hợp xét tuyển ĐH.

Thống kê từ kết quả lựa chọn môn của HS lớp 10 năm học 2025 - 2026, Trường THPT Ernst Thälmann (P.Bến Thành, Q.1 cũ, TP.HCM) cho thấy xu hướng HS ưu tiên nhóm môn khoa học tự nhiên. Đáng chú ý, hơn 60% số HS khối 10 lựa chọn môn lý.

Lãnh đạo nhà trường cho biết, nguyên nhân chính là do môn học này dễ kết hợp với các môn khác để hình thành nhiều tổ hợp xét tuyển ĐH, phù hợp với định hướng học tập và nghề nghiệp của HS.

Cô Trương Thị Bích Thủy, Hiệu trưởng Trường THPT Hùng Vương (P.Chợ Lớn, Q.5 cũ, TP.HCM), thông tin năm nay HS chọn môn không có chênh lệch nhiều giữa các môn tự nhiên với các môn xã hội, riêng môn sinh thì ít hơn các môn tự nhiên khác.

Cô Thủy cho biết những năm trước HS thường có tâm lý chọn môn nghệ thuật có đánh giá bằng nhận xét để nghĩ rằng việc học sẽ nhẹ nhàng hơn. Nhưng đến năm nay, HS chọn học các môn có đánh giá bằng điểm số tăng lên. Điều này có thể cho thấy phụ huynh, HS tính toán chọn môn để ngoài thi tốt nghiệp THPT thì có thể có thể đăng ký nhiều tổ hợp xét tuyển, nhiều phương thức vào ĐH.

Để học sinh không 'chọn bừa' môn học lớp 10 - Ảnh 2. — Sau khi biết trúng tuyển vào lớp 10, học sinh sẽ được tư vấn chọn các tổ hợp môn tự chọn phù hợp với năng lực và xu hướng nghề nghiệp trong tương lai

Động viên học sinh không "né" môn khoa học tự nhiên, không chọn môn dễ

Cô Bội Quỳnh nêu thực tế HS vào lớp 10 vừa phải trải qua một kỳ thi rất căng thẳng và có xu hướng ngại các môn khoa học tự nhiên, chủ yếu tìm các môn học thuộc lòng, các môn xã hội cho tổ hợp lựa chọn của mình. Tuy nhiên, theo cô Quỳnh, Trường THPT Việt Đức (Hà Nội) có cách làm để định hướng cho HS mạnh dạn chọn các môn tự nhiên vì nếu không có khoa học cơ bản sẽ khó phát triển kinh tế, đồng thời xây dựng khối thi cho HS sau này cũng sẽ khó khăn hơn. Ví dụ, nếu các em lựa chọn môn lý, về sau có cơ hội mở rộng cơ hội khi toán, văn, ngoại ngữ vốn là các môn bắt buộc và thuộc khối D truyền thống nhưng khi có thêm môn lý sẽ có cơ hội thêm khối A1 gồm toán, lý, ngoại ngữ. Còn khi có môn hóa lại thành khối D7 là toán, hóa, ngoại ngữ. Những tổ hợp lựa chọn như toán, lý, hóa, sinh, tin học sẽ cho các em cơ hội thi tuyển rất nhiều khối gồm cả khối D, A và B.

"Vì thế, cần động viên HS lựa chọn các môn liên quan đến khoa học cơ bản, mở ra nhiều hơn cơ hội nghề nghiệp ở tương lai không xa", cô Quỳnh nói và cho rằng nhà trường cũng cần có trách nhiệm xây dựng các tổ hợp học, làm sao có 1 - 2 môn tự nhiên.

Thạc sĩ Phạm Lê Thanh, giáo viên Trường THPT Nguyễn Hiền (P.Bình Thới, Q.11 cũ, TP.HCM), nhận xét kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 cho thấy độ khó giữa các môn có sự chênh lệch nhất định, dẫn đến tâm lý HS và phụ huynh thiên về việc chọn tổ hợp có môn "dễ ăn điểm hơn".

Tuy nhiên, thạc sĩ Thanh nhấn mạnh Bộ GD-ĐT đã kịp thời điều tiết công bằng bằng công cụ thống kê, phương pháp bách phân vị, các trường ĐH có cơ sở để quy đổi tương đương giữa các tổ hợp, đảm bảo sự công bằng trong tuyển sinh.

Chính vì vậy, thầy Thanh lưu ý, khi chọn tổ hợp môn tự chọn, không nên có tâm lý chọn "chạy theo môn dễ" mà hãy đầu tư vào năng lực thật sự. Theo thầy Thanh, chọn sai môn sở trường dẫn đến học thiếu động lực.

Lời khuyên cho HS trong bối cảnh này, theo thầy Thanh, HS cần chọn tổ hợp môn theo năng lực, sở trường và ngành nghề mơ ước, không nên chọn theo "đám đông" hay "môn dễ". Xây nền tảng học tập vững vàng, để dù đề thi thay đổi, HS vẫn có thể ứng phó tự tin. "Chọn đúng ngay từ đầu bậc THPT, đừng để tới lớp 12 mới phải đổi hướng, vừa tốn công sức, vừa áp lực", thầy Thanh nhắn nhủ.

Nguồn: https://thanhnien.vn/de-hoc-sinh-khong-chon-bua-mon-hoc-lop-10-185250729192137289.htm