Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân vừa ký tờ trình Chính phủ về việc ban hành Nghị định thay thế Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu và các nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 83.
Theo Bộ Công Thương, trong 10 năm qua, Nghị định 83 trải qua 3 lần được bổ sung, sửa đổi nhằm tạo sự cạnh tranh trên thị trường. Tuy nhiên, đến nay nhiều quy định về kinh doanh xăng dầu phải xem xét sửa đổi, bổ sung để đáp ứng thực tiễn. Vì vậy cần hợp nhất các quy định thành một nghị định với các nội dung mới để doanh nghiệp thuận lợi trong thực thi.
Bộ Công Thương cũng cho biết, cùng với sự phát triển nhanh về số lượng các doanh nghiệp đầu mối, cũng xuất hiện nhiều vấn đề mới như: Thương nhân phân phối được mua xăng dầu của nhau kéo theo việc hình thành thị trường thứ cấp trong khâu phân phối (trung gian), làm tăng thêm chi phí trong khâu này.
“Nhằm giảm sự can thiệp của Nhà nước vào việc quyết định giá bán của doanh nghiệp, dự thảo mới sẽ tiếp cận theo hướng Nhà nước chỉ công bố giá xăng dầu thế giới bình quân 15 ngày và một số chi phí cố định như tỷ giá ngoại tệ, tỷ lệ chi phí kinh doanh và lợi nhuận của doanh nghiệp, các loại thuế…
Doanh nghiệp đầu mối sẽ tự công bố giá bán tối đa dựa trên công thức giá do Nhà nước quy định. Giá bán của doanh nghiệp không được cao hơn giá tối đa theo công thức quy định”, Bộ Công Thương cho hay.
Bộ Công Thương cho biết, sẽ siết lại việc quản lý thuê kho của các doanh nghiệp đầu mối.
Cơ quan này cho rằng, để doanh nghiệp đầu mối tự quyết định giá bán sẽ giúp cạnh tranh về chi phí để chiếm lĩnh thị phần. Đặc biệt, doanh nghiệp được phép bán thấp hơn giá bán tối đa theo công thức tính giá, qua đó loại bỏ được việc áp dụng giá bán xăng dầu vùng 2 của doanh nghiệp.
Trường hợp tỷ lệ chi phí kinh doanh và lợi nhuận của doanh nghiệp tăng, Bộ Công Thương sẽ chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính báo cáo Thủ tướng xem xét điều chỉnh cho phù hợp với thực tế. Việc điều chỉnh giá sẽ thực hiện theo kỳ 15 ngày/lần.
Quỹ Bình ổn nhiều bất cập nhưng vẫn duy trì
Theo Bộ Công Thương, trong quá trình xây dựng dự thảo nghị định mới, có ý kiến về việc trích lập, sử dụng Quỹ Bình ổn giá xăng dầu hiện nay chưa phù hợp với các quy định của Luật Giá. Do vậy, cần cơ chế mới thay thế cho cơ chế điều hành hiện tại và cần được công khai, minh bạch để doanh nghiệp dự báo được và quyết định công bố giá theo quy định.
“Để cụ thể hoá quy định của Luật Giá về bình ổn giá xăng dầu, nghị định mới sẽ quy định cụ thể trường hợp trích lập, chi sử dụng quỹ. Bộ Công Thương sẽ có văn bản gửi Bộ Tài chính tổng hợp, báo cáo Chính phủ quyết định trích lập, chi sử dụng quỹ”, dự thảo đề xuất.
Để quản lý hoạt động mua bán nhập nhằng giữa các doanh nghiệp, dự thảo nghị định mới cũng bổ sung quy định liên quan đến việc doanh nghiệp xăng dầu sẽ tiếp tục được thuê sử dụng kho nhưng sẽ bị quản lý chặt chẽ hơn. Cụ thể, doanh nghiệp đầu mối khi thuê kho chứa sẽ phải kết nối dữ liệu kho chứa xăng dầu, dữ liệu kinh doanh xăng dầu với Bộ Công Thương. Doanh nghiệp đầu mối sẽ có thời gian 24 tháng để thực hiện việc kết nối dữ liệu kể từ khi nghị định mới có hiệu lực thi hành.
Một điểm đáng chú ý khác của nghị định là doanh nghiệp đầu mối có trách nhiệm thực hiện tổng nguồn xăng dầu tối thiểu 100.000 m3/tấn xăng dầu/năm. Đây là quy định nhằm siết lại việc có nhiều doanh nghiệp đầu mối được cấp giấy phép nhưng không thực hiện hoặc được ưu ái không phải thực hiện phân giao hạn mức nhập khẩu theo quy định.
Một quy định khác được các doanh nghiệp tán đồng chính là đề xuất không cho phép các thương nhân phân phối mua bán xăng dầu của nhau. Thực tế, tình trạng đứt gãy nguồn cung xăng dầu năm 2022 đã cho thấy, nhiều đầu mối, thương nhân phân phối xăng dầu đã mua bán lòng vòng xăng dầu, khiến cho nguồn cung bị rối loạn, gây khó khăn trong kiểm soát nguồn cung.
Vì vậy, dự thảo nghị định bổ sung quy định thương nhân phân phối chỉ được mua xăng dầu từ doanh nghiệp đầu mối, không được mua xăng dầu lẫn của nhau. Dự thảo mới cũng đề xuất 3 hình thức đối với loại hình doanh nghiệp bán lẻ: nhận làm đại lý bán lẻ xăng dầu cho doanh nghiệp đầu mối hoặc thương nhân phân phối; nhận quyền bán lẻ xăng dầu; hoặc mua xăng dầu từ doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối để bán lẻ tại cửa hàng.
